De 7 hoofdzonden volgens filosoof Jean Paul Van Bendegem: 'Ik heb het ooit met 2 vrouwen tegelijk gedaan'

Als overtuigd atheïst zal Jean Paul Van Bendegem (63), professor logica en wetenschapsfilosofie aan de VUB, wellicht niet al te bang zijn om te branden in de hel of het vagevuur.

'Trump vertegenwoordigt alles wat je als mens niet mag zijn of doen: dom en brutaal, geen empathie, deelt de wereld simplistisch op in goed en kwaad'

Hoogmoed

Jean Paul Van Bendegem «Ik ben al heel lang atheïst en vrijmetselaar, maar ik ben wel opgegroeid in een zeer gelovig nest: mijn vader was streng protestants en mijn moeder was in haar jeugd devoot katholiek. Zij was een bescheiden, nederige vrouw, maar mijn vader kon behoorlijk hoogmoedig uit de hoek komen: hij was gelovig, maar hij durfde God ook in twijfel te trekken en Hem zelfs te corrigeren. Hoogmoed betekent voor mij: denken dat je het beter weet dan anderen, zelfs beter dan God, terwijl je wel weet dat het niet zo is.

»Ik denk niet dat hoogmoed op mij van toepassing is. Ik weet dat er een aantal onderwerpen zijn, de wiskunde en de logica in de eerste plaats, waarin ik mij heb bekwaamd en waarover ik dus heel goed kan meespreken, maar ik ben me er tegelijkertijd zeer goed van bewust dat ik die kennis niet moet proberen te toetsen aan onderwerpen waarover ik veel minder of helemaal niets weet. Het probleem is dat mensen vaak denken dat je, omdat je in één domein heel bekwaam bent, in álles deskundig bent. Ik weet niet alles, integendeel: ik weet heel weinig.»

HUMO Hebt u een groot ego?

Van Bendegem «Nee, ik heb er geen probleem mee als anderen in het middelpunt van de belangstelling willen staan. Als kind heb ik mij vaak afgesloten van de buitenwereld. Ik was dat typische kind in een hoekske met een boekske en een koekske. Ik herinner me nog goed dat ik op de middelbare school, tijdens het onderzoek van het toenmalige PMS, vaak dezelfde soort vragen moest beantwoorden: ‘Als je op een feestje aankomt, ben je dan iemand die a) meteen met iedereen een gesprek aanknoopt, b) als eerste naar de dansvloer rent, of c) ergens onopvallend aan de kant gaat zitten?’ Mijn antwoord was altijd c, en dat is zo gebleven: ik voel me ongemakkelijk in gezelschappen. Daarom laat ik recepties en feestjes met mensen die ik niet ken graag aan mij voorbijgaan.

»Natuurlijk heb ik moeten leren om soms voor mezelf op te komen, omdat ik merkte dat er anders over me heen werd gelopen. In universitaire kringen heerst een dog-eat-dog-mentaliteit: mensen zijn tot veel bereid om macht en succes te verwerven, ook als ze daarvoor anderen moeten vertrappelen.»

HUMO U hebt ooit eens gezegd: ‘Mocht ik vandaag een kind zijn, dan hadden ze mij al lang gelabeld met één of andere autismespectrumstoornis.’

Van Bendegem «Ik voldoe aan een aantal criteria om over autisme te kunnen spreken. Het valt me niet gemakkelijk om een normale sociale omgang met anderen te hebben. Dat heb ik echt moeten leren. Ik ben van nature heel naïef: wanneer iemand iets tegen mij zegt, ga ik ervan uit dat hij of zij niet de bedoeling heeft mij te misleiden. Maar ik heb door scha en schande moeten ondervinden dat mensen vaak verborgen agenda’s hebben.

»Het probleem van mensen met een autismespectrumstoornis is dat wij moeite hebben om de complexe regels van het sociale verkeer te begrijpen en signalen van anderen correct te interpreteren. Ik heb daar onlangs een boeiend gesprek over gehad met een doctoraatsstudente, in wie ik heel veel van mezelf herkende. Dat meisje vroeg me: ‘Op recepties zie ik mensen praten, en op een gegeven moment gaan ze met iemand anders praten. Hoe gaat dat? Wanneer beslissen ze om het ene gesprek te beëindigen en een ander gesprek aan te knopen?’ Ik antwoordde dat je volgens mij gerust na tien minuten een gesprek kon beëindigen om met iemand anders te gaan praten. Maar toen we kort daarna toevallig samen op een receptie stonden te praten, vroeg ze aan mij: ‘Er zijn tien minuten voorbij. Moet ik nu al naar iemand anders gaan?’ (lacht) Mensen zoals wij hebben grote nood aan regels en instructies, om ze vervolgens letterlijk uit te voeren.»

HUMO Voelt u zich door die stoornis een buitenbeentje?

Van Bendegem «Integendeel: ik voel me in grote mate verbonden met anderen. De gelijkenissen tussen mensen zijn veel groter dan de verschillen. U en ik gelijken voor 95 procent op elkaar, het is de overige 5 procent die ons uniek maakt.»

HUMO Voelt u zich ook verbonden met een zelfmoordterrorist die zichzelf, in naam van een God die volgens u niet bestaat, opblaast in een discotheek of luchthaven?

Van Bendegem «Zelfmoordterroristen zijn ook maar mensen, net zoals u en ik – mensen met een doel voor ogen, die dat doel proberen te bereiken. Uiteraard keur ik hun gruwelijke daden af, maar ik vraag me wel af: ‘Wat zijn hun beweegredenen? Wat heeft hen ertoe gedreven om zulke extreme daden te stellen?’ Ik ben ervan overtuigd dat iedereen in bepaalde omstandigheden en door bepaalde ervaringen een zelfmoordterrorist kan worden.»

HUMO Bij welke mensen kost het u veel moeite om u met hen verbonden te voelen?

Van Bendegem «Bij iemand als Donald Trump: die man vertegenwoordigt werkelijk alles wat je als mens niet mag zijn: zijn domheid en brutaliteit, het ontbreken van empathie, zijn simplistische opdeling van de wereld in goed en kwaad, het stigmatiseren van hele bevolkingsgroepen... Hij is blijkbaar een goed zakenman, maar daarvoor is hij ongetwijfeld over lijken gegaan. Voor mij is Trump het prototype van een hoogmoedig mens – dat is waarschijnlijk de reden waarom hij mij zo ergert.»

undefined

'Ik begrijp niet hoe mannen 50 euro kunnen betalen voor een halfuur onpersoonlijke seks. Ik zou geneigd zijn om een babbel met die vrouw te beginnen'

Traagheid

Van Bendegem «Ledigheid is des duivels oorkussen, dat is er flink ingepeperd tijdens mijn protestantse opvoeding. Het gevolg is dat ik al mijn hele leven niet in staat ben om niets te doen. Ik werk zeven dagen per week. Het weekend onderscheidt zich van de week door het feit dat we dan de wekker niet zetten. Voor de rest lees en schrijf ik zoals op alle andere dagen.»

HUMO Hoe ontspant u zich?

Van Bendegem «Ik puzzel graag. Puzzelen is een mini-universum waar ik me even in kan verliezen. En het voordeel is dat het een perfect eindig universum is: je hebt 1.500 stukjes die allemaal een vaste plaats moeten krijgen. Ik vind het ook heel plezierig om alle stappen van het puzzelen nauwgezet te analyseren: waarom was het zo moeilijk om dat ene stukje te vinden? Welke strategie kan ik bedenken om stukjes sneller te vinden? Ik vind dat fascinerend: zo leer ik iets over mezelf en mijn methodiek bij.

»Ik speel ook graag met lego, vooral met de bouwdozen voor volwassenen, waarmee je een perfecte kopie van het Louvre, de Empire State Building of het Sydney Opera House kunt bouwen. Dat zijn duidelijk omlijnde opdrachten, en je weet op voorhand wanneer het gedaan is – dat werkt voor mij heel kalmerend.»

HUMO U hebt geen kinderen. Ervaart u dat als een gemis?

Van Bendegem «Tijdens mijn vorige relatie, die twintig jaar heeft geduurd, is het er nooit van gekomen, en met mijn huidige vrouw, bij wie ik al 22 jaar ben, was het te laat om nog aan kinderen te beginnen. Mis ik kinderen in mijn leven? Ik denk het niet. De laatste jaren krijg ik steeds vaker uitnodigingen om lezingen te geven aan scholieren uit de derde graad van het secundair onderwijs: dat vind ik heel leuk om te doen, omdat ik op die manier contact houd met de jeugd.

»Wellicht zou het zelfs geen goed idee geweest zijn om kinderen te maken. Ik heb in mijn omgeving te veel voorbeelden gezien van mensen die te obsessief met hun werk bezig waren en daardoor hun gezin verwaarloosden. Ik zou er zelf ook te weinig geweest zijn voor mijn kinderen.»

undefined

'Ik ben ervan overtuigd dat iedereen in bepaalde omstandigheden en door bepaalde ervaringen een zelfmoordterrorist kan worden'

Gulzigheid

Van Bendegem «Protestanten hebben een problematische verhouding met hun lichaam. Eigenlijk wil je als protestant het liefst van dat lichaam af. De geest, daar draait het om. Eten en drinken dienen alleen maar omdat het nódig is, om de machine draaiende te houden, maar zeker niet om ervan te genieten. Er woedt in mij een voortdurende strijd tussen de drang om af en toe eens rijkelijk te eten en veel te drinken, en een innerlijke stem die zegt: ‘Dat hóórt niet, Jean Paul.’»

HUMO U hebt er nooit een geheim van gemaakt dat u tijdens uw studententijd een problematische drinker was.

Van Bendegem «Ik zat vaak drie of vier avonden per week op café. En de volgende dag had ik natuurlijk een kater. Eerst was dat nog vrij onschuldig, maar toen ik vaststelde dat ik eigenlijk geen zin had om ’s avonds nog maar eens op café te gaan en het tóch deed, besefte ik dat ik een probleem had.»

HUMO Hoe was u als u te veel had gedronken?

Van Bendegem «Ik werd melancholisch, zeker niet vervelend of gewelddadig. En als ik erg dronken was, werd ik een blèter (lacht). Maar dat had als voordeel dat ik af en toe op een vrouw botste die zich over mij ontfermde. En daar deed ik het natuurlijk ook deels voor: om met vrouwen in contact te komen. Nuchter durfde ik dat niet. Zo heb ik trouwens mijn eerste vrouw leren kennen. Zij heeft me van de drank afgeholpen – daar ben ik haar eeuwig dankbaar voor.

»Ik drink vandaag nog steeds, maar met mate. Ik heb de gewoonte om ’s avonds twee of drie glazen witte wijn te drinken. Dat heeft geen enkele negatieve impact op mijn leven, integendeel: het kalmeert me. Volgens mij is het gezonder dan een paar kalmeringspillen te slikken.»

HUMO Hebt u als student met drugs geëxperimenteerd?

Van Bendegem «Ik heb in mijn studententijd een paar keer een joint gerookt, maar ik voelde er vreemd genoeg niets van, terwijl iedereen om me heen wel high werd. Met andere drugs heb ik geen ervaring

»Als ik moest blokken en de vermoeidheid sloeg toe, had ik voor mezelf een wonderdrankje uitgevonden: koffie met een lepel chocopasta en een scheut cognac erbij. Zo kon ik een paar uur voort – dat was mijn Captagon, bij manier van spreken. Meestal hield ik het bij twee flinke koppen, want na een tijdje merkte ik dat de cognac het begon over te nemen (lacht).»

HUMO Hoe ijdel bent u? U ziet er altijd redelijk verfomfaaid uit: is dat nonchalance of een bewuste keuze?

Van Bendegem (lacht) «Ik moet toegeven dat ik behoorlijk ijdel ben. Ik draag altijd een zwarte broek en een wit overhemd – en rechts in mijn borstzakje zit altijd een zwarte balpen. Zo kleed ik me al meer dan dertig jaar. Je zou kunnen denken: ‘Die man hecht geen belang aan zijn uiterlijk.’ Maar niets is minder waar. Ik wil dat mensen een bepaald beeld van me hebben. Maar als u mij nu vraagt welk beeld, dan moet ik u het antwoord schuldig blijven. In ieder geval niet dat van een verstrooide professor, want dat is een beeld dat helemaal niet bij me past.

»Ik heb wel graag dat mensen mij met ‘professor’ aanspreken. Al was het maar omdat ik dan kan zeggen: ‘Zeg maar Jean Paul, hoor.’ Maar als iemand mij meteen met Jean Paul aanspreekt, heeft hij een stap overgeslagen, en dat is toch een kleine bron van irritatie.

»Als je zoals ik geregeld op een podium gaat staan om een lezing te geven voor honderd mensen die vrijwillig naar jou komen luisteren, dan ben je een behoorlijk ijdele mens. En toch doe ik dat niet omdat het mijn ego streelt. Nee, ik ben een missionaris, een wereldverbeteraar. Ik hoop dat wie naar mijn lezingen komt luisteren, achteraf als een betere mens naar buiten gaat.»

HUMO U wordt binnenkort 64. Hoe erg vindt u het om ouder te worden?

Van Bendegem «Niet. Ik vind ouder worden een positieve ervaring, ik kan het iedereen aanbevelen (lacht). Ik meen dat: ik leef bewuster en intenser dan ik ooit heb gedaan. Ik besef uiteraard dat ik makkelijk praten heb, omdat ik nog niet veel last heb van fysieke ongemakken. Als die zich ooit aandienen, zal ik het heel moeilijk hebben. Ik ben vooral bang dat ik op een dag, door een versleten heup of zo, niet meer zal kunnen wandelen, want dat doe ik heel graag. Het is mijn enige vorm van beweging. Als ik in Gent ergens naartoe moet, doe ik dat altijd te voet, want ik heb geen auto, en ook geen rijbewijs.»

HUMO Bent u bang voor de dood?

Van Bendegem «Nee, helemaal niet, omdat de dood voor mij totaal onbegrijpelijk is. Dat kun je als zinnig mens toch niet vatten, er niet meer zijn? Na de dood is er niets, dat hoop ik oprecht. Stel je voor: eeuwig leven met hetzelfde lichaam dat niet meer verandert? Of zal ik na mijn dood alleen maar mijn ziel zijn? Dat kan toch niet: als mens besta ik toch uit een geest én een lichaam? Met dat lichaam zal ik het dus ook na mijn dood verder moeten doen: dat is toch een ondraaglijke gedachte?

»Ik ben niet bang voor de dood, op voorwaarde dat het een één-nul-verhaal is. Ik wil dat het direct gedaan is, ik wil niet geleidelijk aan verdwijnen. In mijn familie zijn het gelukkig allemaal één-nul-verhalen, dus ik reken op mijn genen.»

'Elke avond drie glazen witte wijn drinken is volgens mij gezonder dan een paar kalmeringspillen slikken'

Gramschap

HUMO U lijkt me niet iemand die makkelijk kwaad te krijgen is.

Van Bendegem «Dat klopt: ik word heel zelden kwaad, en als het gebeurt, is het altijd in een professionele context. Toen ik aan de universiteit carrière aan het maken was, verliep dat niet altijd even gemakkelijk, omdat er dikwijls een sfeer van competitie en afgunst heerste: er waren altijd wel meerdere mensen die om dezelfde plaats vochten. Dat heeft weleens tot ruzies geleid en het heeft me ook een aantal vriendschappen gekost, wat ik jammer en pijnlijk vond.

»Maar veel verder dan mijn stem eens verheffen ben ik nooit gegaan. Ik heb nog nooit met borden gegooid of een deur ingestampt of zo. Ik heb ook nog nooit tegen mijn vrouw geroepen.»

HUMO Zou u in staat zijn iemand te vermoorden?

Van Bendegem «Daar ben ik van overtuigd, ja. Als iemand mijn vrouw geweld zou willen aandoen, zou ik haar zonder na te denken verdedigen. Maar ik zou ook uit wraak kunnen handelen, als het geweld al voorbij is. Ik denk dat ik in dat opzicht niet anders ben dan de meeste andere mensen: in extreme situaties zal ik mijn emoties waarschijnlijk niet in de hand hebben.»

HUMO Hoeveel kansen krijgt iemand van u voor hij het verkorven heeft?

Van Bendegem «Ik heb veel geduld met andere mensen, omdat ik mezelf in hen herken. Ik weet dat anderen vaak geduld met mij moeten hebben, vooral wegens mijn onverbeterlijke uitstelgedrag. Ik ben een krak in het bedenken van uitvluchten om bepaalde dingen toch maar niet te moeten doen. Telefoneren, bijvoorbeeld. Ik heb heel lang een grote afkeer gehad van de telefoon beantwoorden of bellen naar iemand. Ook dat heeft uiteraard met mijn sociale handicap te maken: aan de telefoon hoor je alleen maar een stem en krijg je geen andere signalen om het gesprek juist te interpreteren. Als iemand aan de telefoon een grapje maakt, weet ik niet zeker of het wel een grapje is, want ik zie zijn gezicht en zijn lichaamstaal niet. Daarom vind ik Skype een fantastische uitvinding: zo zie je tenminste de persoon met wie je belt.»

undefined

'Ik heb heel lang een grote afkeer gehad van de telefoon beantwoorden of bellen naar iemand. Ook dat heeft met mijn sociale handicap te maken'

Jaloersheid

Van Bendegem «Jaloersheid is mij niet vreemd. Als ik in de krant lees dat een collega, zoals Johan Braeckman of Sophie de Schaepdrijver, te gast is in ‘Alleen Elvis blijft bestaan’, betrap ik mezelf op de gedachte: ‘Tiens, waarom hebben ze mij niet gevraagd? Ben ik misschien niet goed genoeg?’ Maar gelukkig duurt dat gevoel nooit lang. Ik ben heel tevreden over het leven dat ik tot nu toe heb geleid en over alle kansen die ik heb gekregen.»

HUMO Wat beschouwt u als uw grootste talent?

Van Bendegem «Ik kan moeilijke dingen op een gemakkelijke manier uitleggen. Daarom geef ik graag les, en lezingen over wiskunde, atheïsme, de relatie tussen wetenschap en religie en nog vele andere thema’s. Ik vind het een groot intellectueel genot om anderen te laten meegenieten van wat ik zelf weet. En het streelt natuurlijk ook mijn ijdelheid als er na een lezing iemand tegen me komt zeggen: ‘Had ik u destijds maar als wiskundeleraar gehad.’»

HUMO Waar streeft u vooral naar: naar succes, liefde, macht, veiligheid, opwinding, kennis of iets anders?

Van Bendegem «Succes zeker, en daar ben ik toch wel in geslaagd, denk ik, als ik de vele aanvragen zie om lezingen te geven. Kennis uiteraard ook, dat spreekt voor zich: ik doe kennis op om ze vervolgens door te geven. Macht ook, hoewel dat zeer ambigu is: ik vind het prettig als ik de vrijheid en de middelen heb om autonoom beslissingen te kunnen nemen, maar als de last als gevolg van die macht te groot wordt, zoals toen ik decaan was, pas ik liever. Naar opwinding streef ik ook, in de brede betekenis van het woord: ik kan intellectueel heel opgewonden raken door een goed boek te lezen, bijvoorbeeld.

»Eigenlijk hangt het allemaal samen: ik vind het opwindend om kennis op te doen en die kennis vervolgens uit te dragen, en zo krijg je automatisch succes en macht. En ook veiligheid natuurlijk, want als ik doe wat ik graag doe, voel ik me veilig.»

HUMO En over liefde rept u met geen woord?

Van Bendegem «Liefde is hors catégorie, die komt op de eerste plaats. Mijn leven delen met iemand van wie ik houd, is voor mij fundamenteel. De gedachte dat mijn vrouw vóór mij zou sterven, beangstigt me in grote mate. Ik ben niet bang voor de dood, maar wel voor haar dood. Ik zou niet weten hoe ik aan die moeilijke fase in mijn leven zou moeten beginnen. En toch: ik heb van dichtbij meegemaakt dat het wel kan. Mijn moeder is vóór mijn vader gestorven, en mijn broers en ik dachten dat hij dat niet zou overleven. Hij heeft eerst een heel slechte periode gekend, met veel alcohol en grote ontreddering – maar op een dag vond hij als goede protestant dat het genoeg was geweest en dat hij zijn leven weer in handen moest nemen. En dat heeft hij als tachtiger ook gedaan. Hij waste zelfs zijn eigen kleren. Zo heeft hij nog zeven jaar iets van zijn leven gemaakt. Als hij dat kon, moet ik dat ook kunnen.»

undefined

'Ik zeg mijn studentes weleens: 'Beseffen jullie wel dat het voor een oudere man als ik heel prikkelend is om jullie zo te zien rondlopen?'

Hebzucht

Van Bendegem «Ik ben geen big spender, en al zeker geen materialist. Het enige waar ik vrij veel geld aan uitgeef, zijn boeken. Ik koop jaarlijks ongeveer driehonderd boeken, wat me gemiddeld 500 euro per maand kost. Ik omring me graag met boeken. Is dat hebzucht? Ik vermoed van wel, want ik wil ze niet alleen lezen, maar ook hébben. Zo heb ik de voorbije veertig jaar een mooie bibliotheek met ongeveer zevenduizend boeken opgebouwd. Sommige zijn erg zeldzaam.»

HUMO Terug naar de hebzucht: vindt u dat u loon naar werken krijgt?

Van Bendegem «Absoluut. Mijn vrouw en ik komen ruimschoots toe met mijn salaris, vooral omdat we geen kinderen hebben. Toen ik 60 werd, heb ik ervoor gekozen om halftijds te gaan werken. Als hoogleraar met een halftijdse opdracht verdien ik ongeveer 2.600 euro netto per maand; toen ik nog voltijds werkte, was dat 4.400 euro. Die 2.600 euro zijn meer dan voldoende, zeker als ik er de honoraria voor mijn lezingen – toch gemiddeld één keer per week – bij tel. Mijn vrouw werkt niet meer. Zij is musicologe van opleiding en heeft jaren in de muziekbibliotheek van de VRT gewerkt. Toen die bibliotheek werd opgedoekt, heeft ze nog een tijdje in een documentatiecentrum voor hedendaagse Belgische muziek gewerkt, en daarna is ze helemaal gestopt.»

HUMO Hebt u al een regeling getroffen voor uw nalatenschap? Wat zal er met uw boeken gebeuren als u er niet meer bent?

Van Bendegem «Mijn vrouw en ik spelen met het idee om een stichting in het leven te roepen ter bevordering van de kunst en de wetenschap. Daar zouden al mijn boeken dan in ondergebracht worden. Na het overlijden van mijn schoonvader Jacques Nenquin, die professor archeologie was, hebben mijn vrouw en ik dertien jaar geleden beslist om met een deel van zijn erfenis een prijs voor de beste masterproef in de richting archeologie, zowel aan de Universiteit Gent als aan de VUB, mee te financieren. Die prijs van 2.000 euro wordt tweejaarlijks uitgereikt.»

undefined

'Ik ben van nature heel naïef: wanneer iemand iets tegen mij zegt, ga ik ervan uit dat hij of zij niet de bedoeling heeft mij te misleiden'

Onkuisheid

HUMO Het moet niet evident geweest zijn om een gezonde kijk op seks te ontwikkelen als u streng gelovig bent opgevoed.

Van Bendegem «Evident was het zeker niet. Door mijn opvoeding beschouwde ik mijn lichaam als iets dat buiten mezelf stond en tegen mijn wil driften opwekte. Het heeft járen geduurd voor ik het als een deel van mezelf kon zien en er op een normale manier mee kon omgaan. Tot dan zag ik mezelf als een brein op pootjes (lacht).»

HUMO Hoe bent u aan uw seksuele bevrijding begonnen?

Van Bendegem «Ik heb het grote geluk gehad dat een aantal behulpzame vrouwen mijn pad hebben gekruist. De vrouw die me veertig jaar geleden heeft ontmaagd, had evenveel humor als ik: het liep niet van een leien dakje en we konden daar allebei smakelijk om lachen. Seks is sindsdien altijd een belangrijk deel van mijn leven geweest. Nu ik wat ouder word, stel ik wel vast dat de seksuele drang vermindert en er een verlangen naar intimiteit in de plaats komt. Dat vind ik oké, omdat ik niet het idee heb dat ik veel heb gemist: ik heb kunnen doen wat ik wou, op het moment dat het kon.»

HUMO U maakt ons benieuwd!

Van Bendegem «Ik heb het ooit eens met twee vrouwen tegelijk gedaan: een triootje, zoals ze zeggen. Maar eerlijk gezegd vond ik daar niets aan: ik kon maar niet uitmaken wanneer ik aan welke vrouw aandacht moest geven, en dat zorgde voor veel verwarring en onrust.»

HUMO Hebt u zich ooit tot een andere man aangetrokken gevoeld?

Van Bendegem «Ik heb één keer iets met een man geprobeerd, uit nieuwsgierigheid, maar dat is faliekant afgelopen. Toen wist ik zeker: ik ben hetero.»

HUMO Wat is uw definitie van goede seks?

Van Bendegem «Goede seks is voor mij als je allebei het gevoel hebt dat je ongedwongen met elkaar aan het spelen bent. Daar hoort dus ook bij dat je tegen elkaar moet kunnen zeggen dat je niet zult kunnen klaarkomen omdat je te moe bent of te veel hebt gedronken, en dat de andere zijn of haar plan maar moet trekken. Zonder dat dat tot frustratie leidt of iemand zich daardoor schuldig hoeft te voelen. Niets moet, alles mag.

»Slechte seks is als je allebei het gevoel hebt dat het moet. Dan heb ik liever géén seks. Maar ik vrees dat veel koppels zo eindigen: als het seksuele verlangen uitdooft, weten ze niet hoe ze daarmee moeten omgaan, omdat ze nooit met elkaar over hun seksuele gevoelens hebben gepraat.»

HUMO Bent u monogaam?

Van Bendegem «Vroeger was ik niet echt monogaam te noemen, maar naarmate de seksuele drang vermindert, wordt het steeds eenvoudiger. Mijn vrouw en ik hebben onze relatie nooit als een dwangbuis gezien. Het is niet omdat je samenwoont of getrouwd bent, dat je opeens het bezit van je partner wordt. Alles is mogelijk binnen een relatie, als je maar duidelijke afspraken maakt. Het is heel gevaarlijk om de vrijheid van de andere te willen inperken.»

HUMO Wat vindt u van betaalde seks?

Van Bendegem «Ik vind dat prostitutie maatschappelijk georganiseerd zou moeten worden, met voldoende medische, juridische en andere ondersteuning, omdat ik ervan overtuigd ben dat prostituees aan een grote behoefte voldoen. Persoonlijk denk ik niet dat ik ooit voor seks zou betalen. Ik zou totaal niet in staat zijn om een erectie te krijgen bij een vrouw met wie ik verder geen enkele band heb. Ik begrijp ook niet hoe al die mannen dat doen: 50 euro betalen om vervolgens een halfuur onpersoonlijke seks te hebben. Ik zou eerder geneigd zijn om een babbel met die vrouw te beginnen en proberen te weten te komen hoe ze in dat vak verzeild is geraakt.»

HUMO Hoe gevoelig bent u als 63-jarige prof voor het vrouwelijke schoon in uw aula?

Van Bendegem «Uiteraard ben ik niet blind voor al die jeugdige schoonheid. Maar ik ben wat dat betreft heel principieel: het is ondenkbaar dat ik ooit iets zou beginnen met een studente. Als prof heb ik een uitgesproken machtspositie, en daar mag ik onder geen beding van profiteren. Wat natuurlijk niet wil zeggen dat ik geen ogen of fantasie heb: naar het menu kijken wil niet zeggen dat je per se moet eten, hè? (lacht)»

HUMO Bent u weleens verliefd geworden op een studente?

Van Bendegem «Nee, maar het omgekeerde is wel al gebeurd. Dat streelt natuurlijk mijn ijdelheid, maar ik ben er nooit op ingegaan.

»Het leven van een prof kan hard en meedogenloos zijn: terwijl ik elk jaar een jaar ouder word, blijven de meisjes aan wie ik lesgeef altijd 18 jaar. Niet eerlijk, hè? (lacht) Maar het heeft ook voordelen: ik durf tegenwoordig wat gemakkelijker mijn studentes aanspreken, ook over persoonlijke zaken. In de lente en de zomer, wanneer velen van hen kortgerokt, met hakjes en een blote buik over de campus lopen, zeg ik hen weleens: ‘Beseffen jullie wel dat het voor een oudere man als ik heel prikkelend is om jullie zo te zien rondlopen?’ Blijkbaar zijn ze zich daar niet altijd van bewust.»

HUMO Voorgelicht zijn ze in elk geval heel goed, door het massale aanbod van porno op het internet.

Van Bendegem «Porno geeft jongeren een verkeerd beeld van hoe een normale seksuele relatie zou moeten zijn. Ik heb het nu uiteraard enkel over porno van slechte kwaliteit, fastfoodporno, die alleen maar bedoeld is om jezelf te bevredigen en waar alles zo uitdrukkelijk wordt getoond dat het op een les biologie of anatomie lijkt. Er bestaat ook andere porno, waar meer creativiteit aan te pas is gekomen – kwaliteitsporno, zeg maar. Vaak is die door vrouwelijke regisseurs gemaakt en primeren de erotiek en het verhaal.»

HUMO In 1980 werd u veroordeeld voor openbare zedenschennis: een verhaal dat u graag aan uw studenten vertelt.

Van Bendegem (lacht) «Ik had deelgenomen aan een naaktbetoging op het strand van Blankenberge. Die actie was georganiseerd door het Centrum voor Seksuele Voorlichting, waar ik via de universiteit bij betrokken was. Op dat moment was monokini toegestaan op onze stranden, en wij vonden dat het moment was aangebroken om ook een stuk naaktstrand aan onze kust af te dwingen. We stapten naakt heen en weer op het strand, enkel onze geslachtsdelen waren afgeplakt met zwarte plakband. Maar we hadden vergeten om ons achterwerk af te plakken, en dat was dus blijkbaar strafbaar in België.

»De precieze veroordeling luidde: openbare zedenschennis ten aanzien van minderjarigen, omdat er kinderen in de buurt waren. Maar dat was vooral de schuld van hun ouders. Wij waren volledig omringd door politie en rijkswacht, terwijl iedereen natuurlijk wilde zien wat er aan de hand was. Dus hielden sommige mensen hun kinderen in de lucht, zodat ze toch een glimp konden opvangen. En dat was volgens de rechter een verzwarende omstandigheid. Die veroordeling staat na bijna veertig jaar nog altijd op mijn strafblad, omdat zedenfeiten in België niet worden verwijderd als je als dader niets onderneemt. Het gevolg is dat ik geen les mag geven aan minderjarigen in het middelbaar. Er is maar één manier om die veroordeling van mijn strafblad te krijgen, dat is door eerherstel aan te vragen. Maar dat weiger ik. Mijn eer hoeft niet hersteld te worden: mijn eer is intact.»