De activist in MNM-presentator Tom De Cock: 'Ik hoef niet op de barricaden te staan om me goed te voelen'
Halverwege het interview komt de attente gastheer in Tom De Cock, vliegende reporter van MNM’s ‘Marathonradio’, naar boven: ‘Stinkt het hier niet te hard?’ Tom heeft het over het plasje dat Jasmijn, het dochtertje dat hij en zijn echtgenoot bijna drie jaar geleden adopteerden, zonet triomfantelijk in het potje in de hoek van de kamer heeft gemikt.
MNM’s ‘Marathonradio’ steekt het studerende volkje deze maand 24 uur per dag een hart onder de riem. Ook dit jaar is Tom De Cock erbij, maar nu trekt hij samen met Eva Daeleman de straat op om studenten van verstrooiing en fluostiften te voorzien.
Tom De Cock «Het opzet lijkt zoals veel initiatieven bij MNM lichtvoetig, maar ik merk dat we écht geapprecieerd worden. De studenten krijgen door ons het gevoel dat ze niet alleen aan hun bureau zitten. Helemaal volgens de tijdgeest, want samen studeren in de bibliotheek of via Skype zit al langer in de lift. Wij doen iets soortgelijks, maar dan op grote schaal. We zorgen voor het spreekwoordelijke kampvuur waarrond iedereen zich kan verzamelen.»
HUMO En ze komen graag aanschuiven, want MNM doet het erg goed bij jongeren.
De Cock «MNM is marktleider bij de 12- tot 24-jarigen: op de speelplaats luistert één op de drie naar ons. En helemaal volgens de filosofie van de openbare omroep: onze winst is niet in geld uit te drukken, maar in plaats daarvan zorgen we voor meer samenhang, hoe melig dat ook klinkt. Met onze wedstrijd ‘De Strafste School van Vlaanderen’, die ik mag bezielen, doen we dat ook.
»Dankzij ‘Marathonradio’ besef ik elk jaar weer dat het vandaag niet makkelijk is om jong te zijn. Toen ik ’s nachts achter de microfoon stond, kreeg ik meerdere telefoontjes van studenten die huilend aan de lijn hingen omdat ze het niet meer zagen zitten. Dan probeerde ik ze te overhalen om toch een halfuurtje te slapen. Als ik de volgende dag dan een sms’je kreeg dat het geholpen had, voelde ik me wel opgelucht.»
HUMO Word je niet nostalgisch als je die studentenkoten en aula’s binnenstapt?
De Cock «Als je ergens in het diepe West-Vlaanderen een slecht verluchte studentenkamer betreedt waar een 17-jarig meisje al dagenlang wiskunde zit te blokken tussen veelkleurige schema’s, dan flits je wel even terug naar je eigen studententijd. Ik heb vooral te doen met de studenten, maar ik voel ook wel een beetje jaloezie. ‘Geniet er toch maar van,’ denk ik dan. ‘Het zal later alleen maar ingewikkelder worden.’»
HUMO Heb jij er destijds genoeg van genoten?
De Cock «Niet echt. Ik heb geen klassieke studententijd gehad. Een studentendoop heb ik bijvoorbeeld pas meegemaakt toen ik me tien jaar later live liet dopen op de radio. Toen ik begon te studeren, had ik al een goed idee van wat ik wou doen met mijn leven en ik concentreerde me daarop, in plaats van een studentenleven te leiden.»
HUMO Je schreef op je 16de de roman ‘De openbaring’. Een bestseller die je al even van de roem deed proeven.
De Cock «En van Humo, want jullie kwamen me interviewen. Ik herinner me vooral dat ik niet wou lachen voor de fotograaf, eigengereide puber die ik toen nog was (lacht).»
HUMO Het was één van de vele interviews die je toen deed, en telkens viel op dat je wel érg zelfverzekerd was. Op het arrogante af.
DE COCK «Ik speelde het cliché van de artiest, zoals ik dacht dat het hoorde. In het plat Leuvens, rokend op tv, en vooral superarrogant (lacht). In die tijd was ik in Nederland te gast in ‘Barend en Van Dorp’, wat toen de status had van ‘De wereld draait door’ vandaag. Jan Mulder was er ook, en hij kreeg het zo op z’n heupen dat hij me live in de uitzending toebeet dat al wat ik uitkraamde onzin was, en dat ik over een paar maanden vergeten zou zijn. Hij had gelijk (lacht).»
HUMO Ik denk niet dat veel tieners nuchter zouden blijven onder al die aandacht.
De Cock «Het is moeilijk om het niet naar je hoofd te laten stijgen als je op school uit de klas wordt gehaald om in het kantoor van de directeur telefonisch een interview te geven aan een radiozender. Bovendien mocht ik vaak vroeger uit de les om dan bij Bruno Wyndaele in ‘De laatste show’ te gaan zitten of in eerste klas naar Nederland te sporen voor een talkshow. Ik werd vaak uitgenodigd omdat ik geen blad voor de mond nam – daar heb ik later meermaals spijt van gehad (lacht).
undefined
'Wij zorgen bij MNM voor het spreekwoordelijke kampvuur waarrond alle studenten zich kunnen verzamelen'
»Ik deed ook maar wat. Ik ben opgegroeid in een klein dorp, in een beschermende omgeving die ook niet wist wat je in zo’n situatie hoort te doen. Misschien had iemand me duidelijk moeten maken dat ik Michael Jackson niet was, maar dat deed natuurlijk niemand. Het resultaat was dat ik geweldig naast mijn schoenen ging lopen, zelfs in die mate dat ik een sportauto van 30.000 euro ben gaan bestellen bij mijn oom, die in Aarschot een grote garage had. Dat geld had ik natuurlijk niet, maar ik was zo arrogant om te geloven dat het wel zou binnenrollen. Nog een geluk dat ik dat bij hem had gedaan: ik kon die bestelling even later zonder al te veel problemen annuleren, toen bleek dat ik zo’n auto nooit zou kunnen betalen. Het contract werd ritueel verscheurd in het bijzijn van mijn ouders (lacht). Best dom, maar omdat ik zulke fouten toen al heb gemaakt, kan ik nu min of meer gelouterd door het leven gaan.»
HUMO Wat zou de Tom van toen denken als hij je nu zou zien: geen gevierd schrijver, maar een bekwaam radiopresentator?
De Cock «Hij zou me maar saai vinden, vrees ik. Maar tegelijk zou hij ook wel jaloers zijn, denk ik. Oké, in plaats van rijk en beroemd ben ik nu maar een béétje rijk en beroemd (lacht). Maar ik heb een grote vriendenkring die ik alles kan vragen, en ik heb een vaste relatie en een kind.»
Een gewone homo
HUMO Vorig jaar verscheen het boek ‘En toen kwam jij’, waarin je de moeizame adoptie van je dochtertje Jasmijn uit de doeken doet.
De Cock «Ik ben nooit gestopt met fictie schrijven, maar ik heb niet de discipline om die verhalen ook af te werken. Intussen besef ik wel dat er aan mij geen al te groot schrijver verloren is gegaan. Maar als ik op vakantie ga, neem ik altijd mijn laptop mee. Terwijl de anderen aan het zwembad een boek openslaan, begin ik een verhaal te typen bij wijze van ontspanning. Maar ‘En toen kwam jij’ is ontstaan uit een andere reflex. Over een paar thema’s heb ik namelijk wel iets te zeggen, en twee mannen die een kind willen adopteren, is zo’n thema.
»Toen wij aan de procedure begonnen, wisten we maar half wat die zou inhouden. Ik had maar wat graag een voorbeeld gezien van hoe je dat het best aanpakt: dat had ons veel angst en zorgen bespaard. Vandaar dat boek.»
HUMO Je bent ook ambassadeur van Wel Jong Niet Hetero.
De Cock «Zo krijg ik vaak mails van jongens die thuis uit de kast durven te komen door mij als voorbeeld te geven. Iemand vertelde me hoe hij z’n huilende moeder kon geruststellen met de woorden: ‘Maak je geen zorgen, ma. Ik ben een gewóne homo, zoals Tom De Cock.’ (lacht)»
HUMO Definieer: een gewone homo?
De Cock «‘Aan jou zie je dat niet zo,’ hoor ik vaak. Dat is misschien wat raar uitgedrukt, maar ik zie het graag als een compliment. Ik ben voor veel mensen veel meer dan mijn geaardheid: die is een deel van mijn identiteit, maar ze bepaalt niet mijn héle identiteit.»
HUMO Het kan niet anders of ‘En toen kwam jij’ heeft ook veel reacties uitgelokt.
De Cock «Bijna tweehonderd mails – geen korte berichtjes, maar soms teksten van bladzijden lang. Mensen die hetzelfde traject afleggen, maar ook grootouders die zich door mijn boek opgelucht voelen dat hun zoon toch ‘een normaal leven zal kunnen leiden’. We nodigen ook vaak koppels uit bij ons thuis, om te tonen hoe wij leven. Daar heb je echt veel aan, vind ik. Onze adoptieprocedure heeft zes jaar geduurd, en pas halverwege hebben we een ander koppel mannen ontmoet die succesvol een kind hadden geadopteerd.»
undefined
'In plaats van rijk en beroemd ben ik nu maar een béétje rijk en beroemd.'
undefined
HUMO Zes jaar is lang om in onzekerheid te moeten leven.
De Cock «Het was zelfs zes jaar en negen maanden (lacht). ‘Ze hebben jullie wel lang laten wachten,’ zegt iedereen me, maar zo zie ik dat niet. Jasmijn is in Vlaanderen geboren, en in een ‘goed jaar’ worden er zo’n 25 kinderen afgestaan. Maar er melden zich elk jaar tot driehonderd kandidaat-koppels. Dat het lang duurt voor jij aan de beurt bent, is dus maar normaal. Natuurlijk is het een erg zware dobber als je als alleenstaande dertiger te horen krijgt dat je nog tien jaar zult moeten wachten. Maar zo werkt het nu eenmaal.»
HUMO En dan is er nog de strenge selectieprocedure.
De Cock «Die is beenhard. Je moet samen met je partner bij een psycholoog vijf slechte eigenschappen van elkaar opsommen waar de andere bij zit. Tijdens de rit naar huis vind je er zonder moeite nog vijf, en die avond ga je in ruzie slapen. Natuurlijk is die procedure loodzwaar: je krijgt wel een kínd aan het eind ervan, hè. Maar veel mensen snappen dat niet. Ze voelen zo’n doorlichting blijkbaar aan als een soort onrechtvaardigheid.»
HUMO Misschien omdat je op de natuurlijke wijze geen enkele lijst moet invullen, noch blijk moet geven van ouderlijke bekwaamheid voor je een kind verwekt?
De Cock «Dat is een kwestie van wetgeving. Met de gezinssamenstelling heeft de overheid zich niet te moeien, maar adoptie is een kwestie van kinderbescherming, en daar heeft de wetgever juist álles over te zeggen. De overheid wil alle garanties dat elk kind goed zal terechtkomen. Prima, denk ik dan.
»Wat ik ook vaak moet uitleggen: Jasmijn is niet afgestaan omdat haar ouders niet voor haar wilden zorgen, maar uit pure liefde. Haar moeder wilde een betere toekomst voor haar dan zij zelf kon geven. En dat geldt voor vrijwel alle adoptiekinderen. Dat heb ik ook mijn eigen moeder moeten uitleggen toen we hieraan begonnen
»Ik vind de procedure best oké. Sterker nog: het zou geen slecht idee zijn om die ook te verplichten voor koppels die wel op natuurlijke wijze kinderen kunnen krijgen. Zo kunnen ze alle heikele punten vooraf ontmijnen. Wij kregen bijvoorbeeld de vraag voorgelegd of we onszelf zagen zorgen voor een kind met het syndroom van Down. Een interessante denkoefening, maar de meeste koppels denken er pas over na als ze al een kind met het syndroom van Down hebben.»
HUMO Misschien zal dat binnenkort veranderen: de NIP-test, waarmee aanstaande ouders genetische afwijkingen kunnen laten opsporen bij de ongeborene, wordt binnenkort grotendeels terugbetaald.
De Cock «Daar hebben we toen ook over gepraat in de MNM-studio. Mijn zus is zeer slechtziend door een genetische aandoening. Ze leidt een gelukkig leven, ze heeft ook politieke wetenschappen gestudeerd, maar door haar ziekte wordt ze sinds haar 10de langzaam blind. Toen het nieuws over die NIP-test bekend werd en er overal opiniestukken verschenen over de ethische kant van die test, belde ze me op: zij wilde daar ook wel een opiniestuk over schrijven. Had zij namelijk zelf inspraak kunnen hebben bij haar geboorte, zei ze, dan zou ze niet met zekerheid kunnen zeggen of ze er nu wel was geweest. Zo bekijken de meeste mensen het natuurlijk niet, iedereen voelt zich liever meteen aangevallen. Het gaat almaar over de rechten van de ouders, maar niemand staat stil bij wat het kind zelf zou willen.
»Mijn zus heeft er bewust voor gekozen om geen kinderen te krijgen, omdat de kans bestaat dat ze dan haar ziekte zou doorgeven. Veel mensen zouden die beslissing volgens mij niet nemen, uit een soort oerdrift die me eerlijk gezegd vreemd is.»
HUMO Jij had geen klassieke kinderwens?
De Cock «Ik had vooral een opvoedingsdrang, geen echte kinderwens. Per se je eigen kind op de wereld willen zetten vind ik niet het hoogste goed.»
Alles in de brandkast
HUMO Nog een actuele discussie: hebben donorkinderen het recht om koste wat het kost te weten te komen wie hun vader of moeder is? Ben jij voorbereid op het moment dat Jasmijn dat komt vragen?
De Cock «Dat doet ze nu al. Maar daar waren we dankzij verplichte cursussen met getuigenissen van adoptieouders op voorbereid. Als Jasmijn naar haar moeder vraagt, dan antwoorden we dat ze die wel heeft, maar dat die niet zo goed voor haar kon zorgen en dat papa en vake dat daarom doen.
»We hebben bij ons thuis een brandkast staan, en daarin zit alles wat van Jasmijn is – en vooral: wat niet van ons is. Foto’s van toen ze geboren werd, de dagboeken van het pleeggezin dat haar tien weken heeft verzorgd voor ze bij ons kwam wonen, haar eerste flesje... Allemaal dingen waar ik niet bij was en die haar alleen toebehoren. En ook: al haar papieren, en de naam van haar mama. We zullen wel zien hoe oud ze is wanneer ze naar de combinatie komt vragen, maar de tijd waarin je op je 18de in de zetel moest gaan zitten om te horen te krijgen dat je geadopteerd bent, is voorbij. Jasmijn groeit ook op bij twee mannen, die bovendien spierwit zijn terwijl zij een bruine huid heeft (lacht). Een geheim is het dus nooit geweest. Het woord ‘adoptie’ valt hier ook geregeld waar zij bij is. (Tegen Jasmijn) Adoptie! Adoptie! Adoptie! Zie je, het hoeft geen taboe te zijn.»
undefined
'Het Rode Kruis heeft me aangeklaagd voor valsheid in geschrifte. Ik ben toen zelfs gearresteerd, maar gelukkig zat de cel al vol Albanezen'
HUMO We hebben net Vaderdag achter de rug. Ik mag hopen dat die ten huize De Cock iets minder tumultueus is verlopen dan Moederdag: toen kreeg je een brief waarin je de huid werd volgescholden, omdat je samen met je man een kind grootbrengt.
De Cock «Dat is helaas niet de eerste keer. Mensen ondertekenen hun scheldbrieven tegenwoordig zelfs met hun eigen naam, en ook online kun je ondertekende racistische commentaren over Jasmijn lezen. De schaamte is weg.»
HUMO De discussie die volgde, ging al snel over de vraag of jij de foto van die brief online had mogen zetten of niet, met de naam van de afzender goed zichtbaar.
De Cock «Theoretisch gezien mocht dat niet, maar als je het lef hebt om zoiets onder je eigen naam te versturen, moet je er ook maar tegen kunnen als het vervolgens openbaar wordt gemaakt. Waarschijnlijk had ik de naam op de foto beter onleesbaar gemaakt, maar op dat moment wou ik met die vrouw in contact komen, en hoopte ik dat iemand me kon doorverwijzen om met haar te kunnen discussiëren. Ik ben ervan overtuigd dat dat helpt, ook in zulke gevallen.
»Maar goed, ik stond vooral te kijken van de hoeveelheid reacties die mijn bericht teweegbracht.»
HUMO Want het was niet de eerste scheldtirade.
De Cock «Inderdaad. Herinner je je de heisa vorig jaar na de racistische reacties op het krantenbericht dat er in Marokko een Belgische jongen met een quad was verongelukt? Een dag later spatte de verontwaardiging van de krantenpagina’s: ‘Dit is het gezicht van het racisme in Vlaanderen!’ Alsof we op iets gestoten waren waarvan we het bestaan nooit hadden vermoed. Terwijl we wéten dat veel mensen zo denken, maar we negeren het. Als jij op straat interviews afneemt en er begint iemand racistische praat uit te kramen, dan schrijf je dat niet op, omdat je die mens niet meer serieus neemt. Ik maak me daar ook schuldig aan: als er tijdens mijn uitzending racistische berichten binnenlopen, zeg ik bij mezelf: ‘Die zal ik maar niet opbellen.’ Eigenlijk is dat een verkeerde reactie, want zo hoor je die mensen nooit, terwijl ze wel met keiveel zijn.»
HUMO Je bent ook op eigen houtje naar het vluchtelingenkamp in Calais gereden toen dat opgebroken werd. Dat werd je niet door iedereen in dank afgenomen.
De Cock «En ik heb radio gemaakt vanuit het Maximiliaanpark in Brussel toen daar een geïmproviseerd tentendorp was ontstaan. Toen kreeg ik van veel mensen te horen dat ik niet neutraal was, en dat ze hun belastinggeld zo niet besteed wilden zien. Alsof menselijkheid tegenwoordig een opinie is. Jij en ik leven in een zeepbel waar racisme de uitzondering is. Het is ook erg makkelijk geworden. Als ik vroeger Michel Follet wou uitlachen met zijn flaporen, moest ik een gele briefkaart op de post gaan doen. Tegenwoordig kun je binnen de minuut iedereen de huid volschelden. Ik heb heel wat collega’s met een donkere huidskleur, en als ik zie wat er soms binnenkomt aan gortige sms’jes: dat durf ik hier niet te herhalen.
»Eén keer heb ik doodsbedreigingen gekregen van het genre: ‘Ik maak je kapot, vuile homo.’ Hoe serieus moet je zoiets nemen? Ik weet het niet. Weet je wat ik eens zou willen doen? Een extremistische imam, een orthodoxe Jood en een racistische, homofobe skinhead bij mij laten logeren. Zo zouden ze zelf eens kunnen zien hoe het er bij ons aan toegaat, en me achteraf kunnen vertellen wat ze nu precies zo vies aan ons vinden.»
Bloed en tranen
HUMO Anderhalve maand geleden kreeg Maggie De Block groen licht van de ministerraad om homo’s niet meer uit te sluiten van bloeddonatie. Máár: ze moeten vooraf plechtig beloven dat ze een jaar lang geen seks gehad hebben. ‘Nog altijd pure discriminatie,’ zei jij toen.
De Cock «Ik ben niet op zoek naar een nieuw conflict met het Rode Kruis, maar die voorwaarde is ronduit belachelijk. Ik ben homo en ik ben getrouwd, risicogedrag is me dus vreemd. Maar toch maakt dat geen verschil uit, omdat ik homo ben. Als homo kun je blijkbaar niet op dezelfde manier getrouwd zijn als een hetero.»
HUMO Enkele jaren geleden spande het Rode Kruis een proces tegen je aan omdat je bloed gegeven had en dat op Twitter had gemeld.
De Cock «Dat zat zo: in 2009 had ik één keer bloed gegeven, live op de radio, om jongeren aan te sporen dat ook te doen. Dat dat als homo niet mocht, wist ik toen nog niet. Ik kreeg wel een formulier onder de neus geduwd waarop onder meer werd gevraagd of ik ooit seks met een andere man had gehad. Ik heb die vraag toen opengelaten met de bedoeling dat achteraf even te melden. Enfin, niets meer van gehoord. Tot in Groot-Brittannië twee jaar later stemmen opgingen om homo’s pas bloed te laten doneren als ze zich een jaar van seks hadden onthouden. Toen heb ik op Twitter iets geplaatst als: ‘Schandalige en discriminerende maatregel. Doe zoals ik en vul gewoon niets in bij die vraag.’»
undefined
'Jongeren zeggen tegen hun ouders: 'Maak je geen zorgen. Ik ben een gewóne homo, zoals Tom De Cock.''
undefined
HUMO En dat was de druppel te veel voor het Rode Kruis.
De Cock «Ze waren wel boos, ja. Het gekke is dat ik daar in ‘Terzake’ wel een heel open debat over heb gevoerd met de voorzitter van het Rode Kruis. Na afloop namen we vriendelijk afscheid van elkaar, met respect voor elkaars standpunten. Dacht ik. Maar enkele weken later werd ik aangeklaagd voor valsheid in geschrifte en het aanzetten tot valsheid in geschrifte. Ik ben recht naar de juridische dienst van de VRT gereden – in tranen, want ik zag mijn job al in rook opgaan. Om nog te zwijgen over de gevolgen die die klacht had kunnen hebben voor de adoptieprocedure waar we toen middenin zaten.»
HUMO Wat vond de VRT ervan dat één van hun radiostemmen werd beschuldigd van valsheid in geschrifte?
De Cock «Zolang ik niet veroordeeld was, was er geen probleem. Ik heb wel enkele advocaten in de arm genomen, onder anderen Walter Damen, die op dat moment nog voor Sharia4Belgium aan het pleiten was, en iemand die in witteboordencriminaliteit was gespecialiseerd. Toen de zaak voor de raadkamer kwam, ging het parket zelf voor buitenvervolgstelling, maar dat was buiten het Rode Kruis gerekend: zij waren bereid om tot het bittere eind door te gaan. Tot vandaag blijf ik me afvragen wat hen bezielde om die zaak zo op de spits te drijven. Wilden ze dan echt een bericht in de krant zien staan in de trant van: ‘Homo veroordeeld voor het geven van bloed’? Ik heb oneindig veel respect voor al die duizenden vrijwilligers die zich inzetten voor het Rode Kruis, maar zolang ik leef, zal ik nooit nog een sticker van hen kopen.»
HUMO Wat weinigen weten over die zaak: je hebt er een dag voor in de cel doorgebracht.
De Cock «Door een misverstand, weliswaar. Mijn advocaat had met de onderzoeksrechter afgesproken dat ik mijn verklaring rechtstreeks bij hem zou afleggen in plaats van in het lokale politiebureau. Andere uitnodigingen van de politie voor een verhoor mocht ik dus negeren. Wat ik dan ook herhaaldelijk heb gedaan. Tot ik op een dag uit mijn bed werd gebeld. Ik deed de deur open en zag een combi staan. ‘Goeiemorgen, meneer. U bent nog in pyjama? Geen probleem, komt u zo maar mee. We zijn trouwens nog mild geweest en hebben tot tien uur gewacht. We hadden namelijk gehoord dat u gisteravond laat moest presenteren.’ Kortom: ze wisten goed wie ze moesten hebben (lacht). Gelukkig moest ik niet echt de cel in: die zat namelijk al vol Albanezen die ze de nacht ervoor opgepakt hadden bij een drugsrazzia, en ze leken net iets te hard uit te kijken naar mijn komst. Walter Damen is me toen komen halen, net zoals je weleens in films ziet. Nu kan ik er wel om lachen.»
HUMO Het leven van een rechtvaardig man loopt niet altijd over rozen.
De Cock «Terwijl ik, echt waar, niet in de wieg ben gelegd om de ambetanterik uit te hangen. Ik hoef ook niet per se op de barricaden te gaan staan om me goed te voelen. Maar mijn rechtvaardigheidsgevoel is net iets vuriger dan bij de meeste mensen. Daardoor heb ik me al veel problemen op de hals gehaald, tot wanhoop van mijn man. Maar hopelijk heb ik af en toe ook een verschil kunnen maken. Ik had het er deze week nog over met hem. Ik denk er namelijk over om een tatoeage te laten plaatsen: ‘Choose your battles’. Op mijn pols, zodat ik ze altijd kan zien. Voor als het weer eens nodig zou zijn (lacht).»
