De architecten van de nieuwe VTM
Bij de start van het nieuwe tv-seizoen ging Humo achter de schermen van VTM op zoek naar twee mannen die het gezicht van de zender bepalen: Davy Parmentier en Lieven Van Overbeke. De eerste is hoofd Ontwikkeling en beslist wat er op de zender komt, de tweede kiest als creative director hoe het er allemaal moet uitzien.
Davy Parmentier, een jonge dertiger die het televisiemetier leerde op Eén, onder de van showpluimen gemaakte vleugels van Peter Van de Veire, is hoofd van de afdeling Ontwikkeling op VTM. Wie een programmavoorstel heeft, moet eerst bij hem langs: de knop om het groene licht te bedienen staat op zijn bureau. Mensen uit het vak zien in hem een programmadirecteur in spe.
Lieven Van Overbeke is als creative director al 25 jaar lang verantwoordelijk voor de look van VTM, van het nieuwsdecor tot de promofilmpjes. Zijn reputatie heeft internationale weerklank. Het is van de lancering van Ka2 (de voorloper van 2BE startte negentien jaar geleden als een soort Canvas avant la lettre) geleden dat hij nog zo trots is geweest op zijn zender.
Samen – én samen met anderen – maken Parmentier en Van Overbeke vandaag een VTM dat nog altijd zo commercieel is als de pest (een wereldwijd succes in de middeleeuwen), maar toch het lef heeft om ‘Safety First’ te programmeren, om Jonas Van Geel een eigen talkshow te geven en om Nathalie Meskens een panel te laten voorzitten. Als iemand weet wát VTM wil en moet zijn, dan zijn het die twee.
HUMO Stel dat jullie VTM moeten voorstellen aan een groep Eskimo’s of Bantoes die nog nooit van jullie zender hebben gehoord: welk programma uit het nieuwe aanbod zouden jullie kiezen?
Lieven Van Overbeke «‘Het lichaam van Coppens.’»
Davy Parmentier «‘The Voice Kids’.»
HUMO Leg eens uit waarom.
Van Overbeke «Omdat we met een programma als ‘Het lichaam van Coppens’ dat imago van makkelijke, voor de hand liggende commerciële televisie helemaal van ons afschudden. Hebben we ons daar in het verleden aan bezondigd? God, ja! In die 25 jaar VTM hebben we dingen gedaan waar ik echt niet blij van werd. Zelfs gratuite uitlachtelevisie hebben we gemaakt. Voor de kijkcijfers was dat goed, maar voor de rest deugde het niet. Omdat het niet écht was.
»We komen uit een epoque – tweede helft jaren 90, eerste helft jaren 2000 – waarin we heel veel format-tv hebben gemaakt. We kochten zo’n formule in het buitenland en gingen op zoek naar het juiste poppeke om dat te presenteren. Ik zeg dat nu een beetje oneerbiedig, want vaak ging het om échte vakmensen, maar het bleven wel uitvoerders. ‘Het lichaam van Coppens’ is auteurstelevisie: dat komt helemaal uit de koker van de broers Coppens, twee boys van vlees en bloed die doen waar ze goesting in hebben. Het plezier en het enthousiasme spatten van het scherm af.
»De eerste keer dat ik als televisiemaker dacht: ‘Fuck man, kon ik daar maar bij zijn’, was bij ‘Het huis van wantrouwen’, en later had ik het ook bij ‘Schalkse ruiters’. De energie die van die twee programma’s uitging, vind ik nu terug in ‘Het lichaam van Coppens’. Bovendien steunt het hele programma op beleving, en dáár is het VTM om te doen. Echte emoties. Als Mathias en Staf lachen, bang worden of verwonderd zijn, dan is dat niet omdat het zo in het script staat. Het gebeurt spontaan. Spontaan, maar niet toevallig: het zijn échte televisiemakers en die zoeken onderwerpen op waarvan ze a priori weten dat die iets met hen zullen doen, dat die hen op één of andere manier zullen raken. Ik vind ‘Het lichaam van Coppens’ van de meest innemende televisie die er bestaat.»
Davy Parmentier «Eigenlijk is de ‘Jongens en wetenschap’-aanpak van dat programma maar een alibi om twee broers op televisie te laten doen wat zo veel broers samen doen. Het gaat om de relatie en de interactie tussen die twee, en dat kun je niet faken.
»Weet je wat het succes was van ‘Wauters vs. Waes’? Niet de formule, maar de spanning tussen die twee hoofdrolspelers. En die was niet gespeeld, ze was zelfs niet gecreëerd. Het is allemaal begonnen met de gezonde jaloezie van Koen op Tom. Koen zag ‘Tomtesterom’ en dacht: ‘Dat wil ik ook!’ En toen het uiteindelijk mocht, wou hij natuurlijk bewijzen dat hij het ook kón. Zoiets kun je niet ensceneren. Zet twee andere gezichten in dat programma en het werkt niet. Hetzelfde met de broers Coppens, hetzelfde met Jonas Van Geel in ‘Lang leve’. Hij draagt die show niet alleen, hij ís die show. Je kunt hem niet vervangen.»
HUMO Is de spichtige Jonas Van Geel als presentator een gedurfde keuze op een commercieel station?
Parmentier «Gedurfd? Die gast barst van het talent! Je zou eens moeten weten hoe blij iedereen hier is met hem. Als hij presenteert, weet je niet wat er gaat gebeuren: altijd hangt er spanning in de lucht. Omdat hij voortdurend inspeelt op wat er gebeurt. Jonas is niet bang om te improviseren, om écht te entertainen.»
HUMO Kortom: dat wat Luc Appermont groot heeft gemaakt.
Van Overbeke (lacht) «Geen kwaad woord over Luc Appermont, hè! Hij was een echte vakman. Maar achter die vakman zat nog een andere vakman. Zo ging dat toen: de presentator was een uitvoerder, en achter de schermen zat iemand die hun voortdurend influisterde wat ze moesten doen. Goedele Liekens presenteerde met een Nederlandse eindredacteur in haar oor. Ik was al die tijd stikjaloers op Amerika en Engeland, waar je geregeld stand-upcomedians talkshows zag presenteren: die werden natuurlijk óók aangestuurd door een hele batterij schrijvers, maar zij deden daar nog iets extra’s mee, iets dat helemaal van henzelf was. Met Jonas Van Geel hebben we nu zo iemand. Nathalie Meskens is ook zo’n multitalent: schrijven, zingen, acteren, imiteren, presenteren… Dat zijn goudklompjes, man.»
Parmentier «Vorig jaar hebben we met Paul de Leeuw gewerkt: die doorprikt de wetten van de tv. Jonas en Nathalie kijken geweldig naar dat soort figuren op. Ellen DeGeneres, bijvoorbeeld. Mensen die op hun bek durven te gaan, die niet altijd de schijn hoog proberen te houden.»
Van Overbeke «Geboren entertainers, daar komt het op neer. Iemand als Luc Appermont – en nogmaals, ik respecteer hem enorm – zat vast aan de wetten en codes van de ouderwetse televisieschool.»
Parmentier «Klassieke tv-presentatoren zijn voorspelbaar. Als Nathalie midden in een presentatie de aandrang voelt om iets te zingen, dan zal ze dat ook doen. Net zoals Jonas soms tegen iemand in het publiek begint te praten – ook al staat daar geen letter van in het scenario.»
HUMO Niels Destadsbader is nieuw als presentator: ook hij zingt, acteeert en presenteert.
Parmentier «En dan heeft hij nog niet eens laten zien hoe geweldig hij kan imiteren. Hetzelfde verhaal als met Jonas en Nathalie: ook Niels is een geboren entertainer. Van zijn generatie – hij is nog maar 26 – is hij volgens mij het grootste talent. En hij heeft al redelijk wat ervaring: bij ‘Steracteur, sterartiest’, waar ik destijds eindredacteur was, als wrapper op Ketnet, als acteur in ‘F.C. De Kampioenen’, waar hij probleemloos zijn plaats heeft opgeëist. Die gast hééft het gewoon. In de volgende editie van ‘Belgium’s Got Talent’ zal Niels het vierde jurylid zijn.
»En het leuke is dat je dergelijke mensen niet met fluwelen handschoenen hoeft aan te pakken. Die vragen niks liever dan dat je zegt waar het op staat. Die zijn onzeker, durven dat toe te geven en willen vooral veel bijleren.
»Ik denk dat dát vandaag de kracht is van VTM: we luisteren naar elkaar. Wij vragen onze mensen voortdurend: ‘Wat willen jullie zélf het liefst?’»
Van kleinkind tot bomma
HUMO Jullie hebben nu uitgebreid de lof van creatieve, spontane auteurstelevisie gezongen, maar Davy heeft wel ‘The Voice Kids’ gekozen als het programma dat het best weergeeft waar VTM anno 2014 voor staat. Een buitenlands format, risicofactor nul.
Van Overbeke «Maar wat een format! Hoe formulegedreven ‘The Voice’ ook is: het draait daar evenzeer om beleving, om emotie – zeker in de versie met kinderen.»
Parmentier «Ook dáár is de casting superbelangrijk. An Lemmens, zul je merken, is geweldig met kinderen. In ‘The Voice Kids’ zit wat mij betreft alles wat VTM moet zijn. Voor wie maken wij televisie? Voor de man of vrouw die een hele dag of een hele week hard heeft gewerkt, voor de tv gaat zitten en vraagt: ‘Ontspan mij, entertain mij, verwonder mij, maak me blij, ontroer mij.’»
Van Overbeke «En zo heb je meteen het hele lijstje VTM-waarden.»
Parmentier «Bovendien is het één van die zeldzame tv-programma’s waar je nog met het hele gezin naar kijkt, van kleinkind tot bomma. Dat soort programma’s hebben VTM grootgemaakt. Ik was 5 toen de zender startte, en ik ben opgegroeid met ‘De soundmixshow’, ‘Tien om te zien’, ‘Blind date’ en ‘Rad van fortuin’.
HUMO ‘‘The Voice Kids’ is voor het kleinkind en de bomma,’ zei je. Maar jullie mikken toch helemaal niet meer op die bomma?
Van Overbeke «Als ik muziek zoek voor een promofilmpje van VTM, snuister ik niet meer door de playlist van Radio 2 of Joe, maar door die van Q-Music en MNM, dat is waar. En het decor van ‘Beste kijkers’ zal bij jonge mensen ook wel in de smaak vallen, want ze zullen het ‘vintage’ noemen. Maar waarom ziet dat decor er zo uit? Omdat het hip móést zijn? Neen, omdat het een decor is waar Nathalie zich goed in voelt, omdat het bij haar persoonlijkheid past. Ook achter de schermen werken hier veel jonge mensen. De ploeg die het licht van ‘The Voice’ doet en daardoor heel erg de vormgeving van dat programma bepaalt, doet ook de catwalk voor Karl Lagerfeld. Natúúrlijk komen die met eigentijdse, gedurfde dingen aan.»
HUMO In een toespraak voor de adverteerders zei Peter Bossaert, CEO van Medialaan (de voormalige VMMa), heel trots dat VTM nooit eerder zo veel jonge kijkers bereikte als nu. Dat was toch het doel van de vernieuwingsoperatie? Adverteerders zijn helemaal niet geïnteresseerd in 50-plussers.
Parmentier «We maken inderdaad geen programma’s meer die een jong publiek uitsluiten, maar dat betekent niet dat die oudere kijker ons niet meer interesseert. Wij willen – net als vroeger – nog altijd een brede familiezender zijn.»
HUMO Dat wil Eén ook. Noem eens een programma van die zender dat perfect bij VTM zou passen.
Van Overbeke (in koor met Parmentier) «‘Reizen Waes’.
»Daar was ik nu eens echt jaloers op, zie.»
Parmentier «Alweer een programma waarvan het format niet veel meer is dan een alibi om Tom te tonen zoals hij is. Hij is de sterkte van het programma, hij maakt het entertainend. Zijn toon, zijn manier van zijn: dat zou perfect bij ons passen.»
Van Overbeke «Een arena vinden waarin de ster helemaal zichzelf kan zijn: dat is wat we nu zo veel mogelijk nastreven.»
HUMO Noem eens een programma van Eén dat jullie goed vinden, maar dat desondanks níét op VTM past.
Parmentier «‘De Bleekweide’ van Annemie Struyf, over kinderen met gedragsproblemen, is een goed voorbeeld: dat zou een fremdkörper in onze programmatie zijn. Zo’n reeks vertrekt vanuit een engagement dat ik 100 procent openbare omroep vind: informeren, analyseren, een probleem uitdiepen. Ons belangrijkste engagement is: de mensen entertainen en ontroeren.»
HUMO ‘Alloo in de gevangenis’ zagen jullie dus als entertainment.
Parmentier «Neen, maar Luk Alloo is wel de hefboom die ervoor zorgt dat zo’n onderwerp kán bij VTM. Een programma over landen waar het gevaarlijk reizen is, zou op zich ook niet bij ons passen: het is wat Tom Waes ermee doet dat het doet kloppen.»
Van Overbeke «En we hebben ook ‘De kroongetuigen’, hè. Het is niet allemaal puur entertainment.»
HUMO True crime is een vorm van entertainment, ook al beantwoordt het aan alle journalistieke principes. En de gevangenis is spectaculairder dan een opvangcentrum voor kinderen met gedragsstoornissen.
Parmentier «Het zijn inderdaad onderwerpen die toegankelijk zijn voor een groot publiek. En iemand als Luk maakt zo’n onderwerp nóg toegankelijker. Maar van het woord ‘spectaculair’ hou ik niet: dat ruikt te veel naar sensatie.»
Van Overbeke «Als wij journalistieke verhalen brengen, proberen we het de mensen zo gemakkelijk mogelijk te maken. Met plat populisme heeft dat niks te maken: de feiten zijn voor ons even belangrijk, maar wij doen gewoon ons uiterste best om de kijker zo veel mogelijk bij het verhaal te betrekken, ook in het ‘VTM Nieuws’.»
Geel maakt ziek
HUMO Jij hebt het decor van het ‘VTM Nieuws’ mee ontworpen. Zeg eens waarom het decor van ‘Het journaal’ niet geschikt zou zijn voor jullie?
Van Overbeke «Ik vind het decor van ‘Het journaal’ prachtig, laat ik daarmee beginnen. Yves Podevyn (de artdirector van de VRT, red.) en zijn collega’s hebben een schitterende job gedaan – en hij weet dat ik dat vind, want wij nodigen elkaar na elke restyling uit om feedback te geven. Maar voor VTM zou het geen goed decor zijn, omdat het te koel is. Wit voert de boventoon en dat straalt een zekere afstandelijkheid uit. Past perfect bij een openbare omroep, niet bij ons. En dat verzin ik niet, want we hebben het ooit zelf geprobeerd, die glossy Apple-achtige look. Ik geef zelfs toe dat we toen een beetje paniekerig de VRT achternaholden.
»Weet je wat het nadeel van wit is? Het flatteert je ankers en je gasten niet. Groen en geel zijn nog erger. ‘Het journaal’ heeft ooit een decor gehad met veel geel erin. Op zich was het prachtig, maar elke journalist zag er ziek uit. Daarom hebben wij voor blauw gekozen. Tegen een blauwe achtergrond zie je er bijna altijd goed uit. Blauw is op zich een koude kleur, maar doet gezichten warmer aanvoelen.
»Maar vormgeving is meer dan decor alleen. De VRT brengt zijn ankers ten voeten uit in beeld; wij doen dat niet, want ook dat schept afstand. Wij werken veel meer met close-ups. Bij de VRT staat de informatie centraal; bij ons de man of vrouw die de informatie brengt. Hij of zij zal je bij de nieuwsverhalen betrekken en er iets persoonlijks van maken – door een subtiele verandering in de mimiek, door een blik. En dat kun je niet zien als je die mensen van kop tot teen filmt.
»Wij hebben dit keer ook het héle concept herdacht in plaats van alleen maar de vorm. Bij de VRT hebben ze alles gewoon in een nieuw jasje gestoken – niks mis mee, overigens: iederéén doet dat weleens – maar bij ons is de redactie op zoek gegaan naar nieuwe manieren om verhalen te vertellen, om de kijker nog dichter bij het nieuws te betrekken. Wij hebben – met de regie, de belichting en het decor – de middelen aangereikt die dat mogelijk maken, en daar ben ik trots op. Steve Jobs zei het al: ‘Design is not what it looks like and feels like. Design is how it works.’ Kijkers zappen niet naar een decor of naar een generiekje, het is hun altijd om de inhoud te doen. Een mooi etiket op een slechte fles wijn plakken, daar vind ik niks aan – ook al héb ik het soms gedaan (lacht).»
Parmentier «Dat vind ik het leukste aan VTM vandaag: dat er zo veel ruimte is voor creativiteit en dat er ook in geïnvesteerd wordt. Er is nu een budget om aan nieuwe programma’s te sleutelen tot ze écht goed zijn, zelfs als dat betekent dat we de geplande uitzenddatum moeten uitstellen. Dat was vroeger weleens anders. En we durven ook veel meer risico’s te nemen. In Vlaanderen kan dat gelukkig: wij zijn niet eens een land, maar een landsdeel. In Duitsland, Frankrijk of Italië kan een commercieel station zich niet te veel risico’s permitteren: één flop komt je daar meteen duur te staan. Dat weten de televisieproducenten ook, en dus blijven ze voorzichtige voorstellen doen. Wij hebben ook zo’n periode meegemaakt. Maar sinds we ‘Benidorm Bastards’, ‘Tegen de sterren op’, ‘Wauters vs. Waes’ en ‘Safety First’ hebben uitgezonden, komen de zotte ideeën bij wijze van spreken aan de lopende band binnen. Het is een sneeuwbaleffect, we zijn vertrokken.»
HUMO In dat geval: bedankt en goeie reis.
