De bankautomaat verdwijnt, en dat komt vaak hard aan

Er zijn steeds minder bankautomaten waar je nog cash uit de muur kunt halen. Vooral in kleine gemeenten veroorzaakt dat problemen. En de ‘sociale correctie’ die de federale overheid via Bpost invoerde, volstaat lang niet.

Ze hadden al geprobeerd één keer per week een busje in te leggen, om zo de, vooral oudere, inwoners van Sint-Idesbald tot bij een bankautomaat in Koksijde te krijgen. Met wisselend succes. Uiteindelijk besliste het gemeentebestuur dinsdag een deal met BNP Paribas Fortis te maken. Voor 15.000 euro per jaar gaat de bank de geldautomaat opnieuw installeren in het dorp.

Het is een probleem waar veel kleine gemeenten tegen aanlopen. Daar weten ze in Lissewege, een kleine deelgemeente van Brugge, alles van. Drie zomers geleden sloot het KBC-kantoor in de Stationsstraat de deuren, en met het kantoor verdween ook de laatst overgebleven geldautomaat in het dorp. In dezelfde periode sloot het postpunt, verdwenen enkele buurtwinkels en werden de bus- en treinverbindingen ingeperkt.

Toeristisch seizoen

Vooral het verdwijnen van ‘den automaat’ kwam hard aan in Lissewege, dat een overwegend wat oudere bevolking heeft. Die mensen kunnen niet zomaar twaalf kilometer verderop naar een bankautomaat in Brugge fietsen. In dorpen zoals dit kun je ook moeilijk zonder cash geld. Het lokale café heeft geen ‘bakje’ voor een bankkaart. En op de wekelijkse markt wordt ook nog altijd alles cash betaald. Nu, drie jaar later, zit het dorp nog altijd zonder automaat.

undefined

undefined

“Het is gewoon een drama voor de mensen hier”, zegt Minou Esquenet, schepen voor Klimaat en Energie in Brugge en eigenaar van een delicatessezaak in Lissewege. “Ik heb in mijn winkel wel een bakje. Als mensen bij mij iets kopen, laat ik ze extra geld afhalen met hun kaart. Maar dat kost mij geld. Bovendien moet ik oppassen: als ik meer laat afhalen dan mijn dagomzet, kan ik problemen krijgen met de belastingen. Ik kan dus niet iedereen helpen.”

Nu het toeristische seizoen begonnen is, voelen ze de druk in het dorp nog meer, zegt Esquenet. “Afgelopen weekend zat ik op een terras en zag ik hoe een groepje fietsers vruchteloos op zoek was naar cash om iets te kunnen drinken op dat terras. Je kunt moeilijk zeggen dat ze twaalf kilometer verder moeten fietsen om aan geld te geraken. Ik heb hen meegenomen naar mijn winkel, maar dat is geen structurele oplossing.”

Geen deelgemeenten

Volgens de recentste cijfers van Febelfin, de federatie van banken, telde ons land in 2015 nog 6.527 bankkantoren. In 2018 waren dat er nog 5.126. Dat is een daling van meer dan 20 procent. Met het verdwijnen van het kantoor verdwijnt in veel gevallen ook de bijbehorende geldautomaat. Ook ‘losse’ automaten, die niet verbonden zijn aan een kantoor, verdwenen. In 2015 waren er 8.754 geldautomaten, in 2018 nog 7.869, een daling van goed 10 procent.

Bij Febelfin benadrukken ze dat ons land het in vergelijking met andere landen lang niet slecht doet. België zit met 724 geldautomaten per miljoen inwoners net onder het Europese gemiddelde van 776. Portugal heeft er het meest: 1.315. Zweden bengelt met 264 automaten per miljoen inwoners helemaal onderaan.

Om in een soort van minimumdienstverlening te voorzien, nam de federale overheid maatregelen. In de beheersovereenkomst van Bpost, dat zelf ook een 500-tal geldautomaten heeft, staat dat het moet bijspringen in gemeenten waar geen enkele andere financiële instelling een automaat heeft.

undefined

Op die plaatsen is Bpost wettelijk verplicht zelf een geldautomaat te installeren, stelt woordvoerster Barbara Van Speybroeck. “Van begin 2018 tot en met de tweede helft van 2019 zijn er elf dossiers opgestart. We spreken hier voor alle duidelijkheid over een gemeente. Sint-Idesbald valt niet onder die regeling, want dat is een deelgemeente. En in hoofdgemeente Koksijde zijn er wel degelijk nog automaten.”

Niet zonder cash

Dan hebben ze in het Oost-Vlaamse Lierde meer geluk. Vier weken geleden verdween daar de laatste bankautomaat. Burgemeester Jurgen Soetens (CD&V) leerde via een personeelslid dat toevallig op de hoogte was meer over de regeling via Bpost. De onderhandelingen zijn aangevat om te bepalen waar de Bpost-geldautomaat kan komen.

Burgemeester Soetens denkt er zo het zijne van. “We gaan naar een cashloze samenleving, dat klopt. Maar daar zijn we nog lang niet. In grote steden kun je misschien overal al met de kaart betalen, maar in kleinere gemeenten niet. Op het platteland kun je niet zonder cash. Als wij hier in Lierde een eetfestijn organiseren of een optreden van de fanfare, dan betalen de mensen cash. Ze moeten wel. Want het is voor een feitelijke vereniging zo goed als onmogelijk een rekening te openen waarvoor ze enkele dagen per jaar een betaaltoestelletje ter beschikking heeft.”

Dat ze in Lierde zelf hebben moeten uitzoeken hoe het zat met het ‘sociale vangnet’ van de federale overheid, valt zwaar bij de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG). “We betwijfelen of iedere gemeente weet dat Bpost ertoe verplicht is een geldautomaat te voorzien als alle geldautomaten weg zijn”, zegt woordvoerder Nathalie Debast. “Het zou goed zijn als Bpost de gemeenten daarover informeert en ook zegt welke concrete stappen ze moeten zetten.”