De Berlijnse jaren van Iggy Pop: ex-minnares en fotografe Esther Friedman

Iggy Pop, ‘voor het laatst’ op tournee, noemde de samenwerking met Josh Homme op ‘Post Pop Depression’ een eerbetoon aan zijn Berlijnse platen met David Bowie. Bowie zelf wandelde in 2013 in zijn comebacksingle ‘Where Are We Now?’ door de Duitse hoofdstad. Wanneer het einde in zicht is, tikt Berlijn op de schouder. Esther Friedman, Iggy’s geliefde van toen: ‘Ze hebben er monumentale platen gemaakt, daarom leeft de mythe voort.’

'Wat had ik een mooie kont'

In 1976 trok David Bowie, paranoïde van de coke en een sterrenbestaan in Los Angeles, naar West-Berlijn; voor de kunst, de anonimiteit, het nachtleven en natuurlijk Hansa ‘by the Wall’, de studio vlak naast de Muur, waarvan de controlekamer uitkeek op een Oost-Berlijnse wachttoren. Het zou de fameuze Berlijn-trilogie opleveren: ‘Low’, ‘Heroes’ en ‘Lodger’. Volgde hem in datzelfde jaar naar West-Berlijn, om er in hetzelfde gebouw in de Hauptstraße in de wijk Schöneberg een appartement te betrekken: James Newell Osterberg jr., aka Iggy Pop.

Die liep eveneens weg van LA en een kanjer van een drugsverslaving, maar ook van de muziekindustrie, die hem na de split van The Stooges had afgeschreven. Bowie geloofde wél in Iggy en producete in Berlijn z’n eerste twee soloplaten: ‘The Idiot’ en ‘Lust for Life’. Minder bekend is dat Iggy Pop in dat appartement in de Hauptstraße met een mooie Amerikaans-Poolse fotografe samenwoonde: Esther Friedman. Ze zouden zeven jaar een paar vormen, en al die tijd nam Friedman foto’s, die ze bundelde in het prachtboek ‘The Passenger’ – je ziet Iggy op wandel in Berlijn, lezend in hun appartement, schrijvend in het groen aan de Wannsee.

Ze spreekt consequent over ‘Jim’ wanneer ze de telefoon opneemt op Art Basel. Ze runde jarenlang een galerie in Frankfurt, waar ze nog steeds woont, tegenwoordig werkt ze als consulente voor kunstverzamelaars.

Esther Friedman «Ik heb nooit in de val van de ex-vriendin willen trappen – denk aan de vreselijke boeken van Angie Bowie. Daarom heb ik zo lang gewacht met mijn foto’s. Dat hele gedoe rond Berlijn en Bowie en Jim wordt ook maar de laatste vijf jaar zo gemythologiseerd. Tegenwoordig denken de Berlijners door al die heisa zelf dat de seventies daar de beste jaren waren, terwijl het lang niet de place to be was die het nu is. West-Berlijn was ten eerste kléín, er was geen werk, en het zat tjokvol oude mensen. Maar er zaten ook veel artiesten, en daar wou ik zijn. De sfeer was best paranoïde: je moest bijvoorbeeld stapels papieren invullen om naar het oosten te kunnen. En de Muur was afzichtelijk om naar te kijken. Er was niks romantisch aan. Of nee, er was wél iets romantisch aan, alleen valt dat haast niet uit te leggen. Maar David en Jim hebben er monumentale platen gemaakt, daarom leeft de mythe voort – the work was so good.»

HUMO In je boek laat je optekenen dat er meteen een aantrekking was tussen Iggy en jou, maar dat jullie kapsels dwarslagen.

Friedman «Op een dag belde hij of ik geen zin had om een koffie te gaan drinken. Alleen had ik intussen mijn haar laten knippen in een coupe die toen erg modieus was: alsof ze een pot op mijn hoofd hadden gezet en daar rond hadden geknipt. Toen Jim me zag, dacht hij: ‘Oh my god, met dit meisje wou ik helemaal niet afspreken.’ En hij van zijn kant had zich in Japan laten kortwieken. ‘O, wat is hij lélijk,’ dacht ik (lacht). Het is traag gegaan tussen ons.»

undefined

HUMO Gaat de song ‘Fall in Love with Me’ op ‘Lust for Life’ over jou?

Friedman «Dat zou kunnen, maar alleen Jim kan die vraag beantwoorden. Ik denk wel dat het over ons gaat. Er zitten verwijzingen in naar spulletjes die ik had gekocht, boots en een plastic regenjas (‘With your cheap fur on / Or maybe your plastic raincoat / And your plastic shoes’, red.).»

HUMO Op de cover van ‘The Idiot’ draagt Iggy een jasje van jou: de armen zijn duidelijk te kort.

Friedman «Wist je dat David Bowie die foto heeft genomen en niet Andy Kent, zoals iedereen denkt? Jim droeg eerst iets anders om dat Heckel-schilderij te kopiëren (‘Roquairol’, red.). Dat had hij gezien in het Brücke-Museum, waar we vaak naartoe gingen. En ineens zei David: ‘Doe dat jasje aan.’ En het werkte.»

undefined

undefined

'Op de hoes van 'The Idiot' draagt Jim mijn jasje: Bowie heeft die foto genomen.'

HUMO Misschien wel de meest bijzondere foto’s van Iggy in je boek zijn die in jullie appartement. Je ziet Iggy rustig thuis, het tegenovergestelde van zijn uitzinnige stage persona.

Friedman «Hij hield van zijn privacy. Ik kon niet zomaar volk uitnodigen zonder hem drie keer te vragen of dat wel oké was. Ook omdat hij naast David woonde: het gebouw werd in de gaten gehouden door obsessieve fans. Hij was wel heel trots op dat appartement, zijn eerste eigen stek. Ik was wat volwassener, ik had al alleen gewoond.»

HUMO ‘We probeerden mensen te vinden die we niet begrepen, op een plek waar we niet wilden zijn. En we wilden onszelf verplichten om onze eigen groenten te gaan kopen,’ zei Bowie ooit over zijn en Iggy’s drijfveren om naar Berlijn te trekken.

Friedman «Die anonimiteit waarnaar David zocht, was relatief: fans wisten waar ze waren, en alle clubeigenaars van de stad. En zijn personal assistant Coco Schwab regelde alles voor hem, ook in Berlijn. Zij was heel strikt en beschermend: van David durfde ik geen foto’s te nemen, dat zou ze niet toegelaten hebben. En ik was ook bang dat Jim jaloers zou zijn. Het waren twee gelijken, maar Jim keek toch toe vanuit de schaduw. Trouwens, toen mijn boek uitkwam, mailde David me: ‘Er staat geen enkele foto van mij in!’ Tja, hoe zou dat komen? (lacht)»

undefined

undefined

'Hij was heel trots op dat appartement in Schöneberg. Het was zijn eerste stek.'

High van de mandrax

HUMO Je hebt altijd contact gehouden met David Bowie?

Friedman «Toen Jim en ik uit elkaar gingen, bleef ik bevriend met David en Coco. Jim is er gewoon de man niet naar om nog om te gaan met z’n exen. Hij heeft me bijvoorbeeld nog nooit een e-mail gestuurd. De vier zinnen die hij voor het voorwoord van het boek heeft geschreven, hebben hem toch een paar maanden gekost (lacht).»

HUMO Maar hij werd wel graag gefotografeerd.

Friedman «Sure. Soms stond hij op: ‘Kom, neem de camera, we zijn weg.’ En dan gingen we bijvoorbeeld naar de Wannsee. Hij viel overal op: charisma heb je of heb je niet, en Jim heeft het.»

HUMO Er staan foto’s uit het Berlijnse nachtleven in je boek, maar niet van de travestieclub van de Nederlandse Romy Haag, née Eduard Frans Verbaarsschott. David Bowie ging graag met hem/haar om.

Friedman «En Jim ging mee naar die club, vooral vóór we een koppel waren. Ik heb Romy nooit goed gekend. En het was in de meeste nachtclubs trouwens verboden om foto’s te nemen. Wie voor mij écht een extravagant figuur was in het Berlijnse nachtleven, was Rosalia di Kulessa. In het boek staan foto’s van haar met Jim na haar borstamputatie – ze is ook gestorven aan borstkanker. Ooit had ze, high van de mandrax, in een Berlijnse nachtclub haar vriendje neergestoken. Ze was gek, maar fascinerend – en zo liepen er nog wel meer figuren rond in het nachtleven daar.»

undefined

'Jim werd graag gefotografeerd. Hij viel ook overal op: charisma heb je of heb je niet.'

HUMO Hoe zat het met de drugs? Bowie en Iggy liepen ervan weg richting Berlijn, maar daar stikte het net van de dealers.

Friedman «Daar hoeven we het niet over te hebben. Het waren zware tijden: we all went a little crazy.»

HUMO Er staan ook foto’s van jou in het boek, genomen door Iggy. Wat denk je als je je jonge Berlijnse zelf terugziet?

Friedman «Wat zag ik er goed uit! Ik had toch een mooie kont, hè. Je ziet ook dat Jim die foto heeft genomen, alleen een man kan zoiets maken.»

HUMO Wat vind je van Iggy’s nieuwe plaat ‘Post Pop Depression’? Naar eigen zeggen ziet hij de samenwerking met Josh Homme als een tribute aan z’n Berlijnse Bowieplaten.

Friedman «Ik begrijp al die enthousiaste recensies niet zo goed. Ik vind de plaat cutesy – schattig. And Jim’s not cutesy. Nee, geef mij maar zijn écht Berlijnse platen.»