De boodschap van de moordaanslag op Peter R. de Vries: niemand is veilig

Het neerschieten van de Nederlandse journalist Peter R. de Vries past in het patroon van moorden en aanslagen die door opsporingsdiensten worden toegerekend aan de criminele organisatie van Ridouan Taghi. Die lijken in toenemende mate gericht op het zaaien van angst.

“Waar ben je geraakt? In je hoofd?” vraagt een vrouw aan Peter R. de Vries. Nederlands ­bekendste misdaadverslaggever geeft geen antwoord. Hij ligt op de grond in de Lange Leidse­dwarsstraat. Hij is zojuist, na het verlaten van de opnamestudio van RTL Boulevard, van dichtbij neergeschoten. Er loopt bloed uit de rechterkant van zijn hoofd. De vrouw zit gehurkt naast hem. Ze houdt zijn linkerhand vast. Als ze die loslaat, valt de arm van De Vries neer op straat. “Hij leeft nog,” zegt ze. “Is er gebeld?” roept een man op de achtergrond.

Het beklemmende filmpje dat vlak na de moordaanslag is gemaakt, wordt razendsnel van telefoon naar telefoon doorgestuurd. Later die avond zal burgemeester Femke Halsema tijdens een persconferentie oproepen de beelden niet door te sturen. “Dit gaat om de waardigheid en de kwetsbaarheid van Peter R. de Vries. Als u beelden heeft, zelf gefilmd of via een ander ­gekregen: verspreid ze niet verder.”

Dan hebben talloze ontvangers de schokkende beelden al lang en breed gezien. Het roept de vraag op of dat misschien juist een bedoeling is geweest van de opdrachtgevers van de aanslag. Die konden op zijn minst vermoeden dat een moordaanslag op een Bekende Nederlander bij een televisiestudio op een steenworp van het Leidseplein enorme media-aandacht zou genereren.

Die gedachte is niet gek. De aanslag op De Vries past naadloos in de lijn van een reeks liquidaties en aanslagen die door het Openbaar ­Ministerie worden toegeschreven aan de criminele organisatie rondom Ridouan Taghi. Die heeft de laatste jaren een ontwikkeling doorgemaakt waarbij de focus zich steeds meer lijkt te verschuiven van het uitschakelen van (criminele) rivalen via doelwitten in de bovenwereld, naar het veroorzaken van zoveel mogelijk angst in de rechtsstaat. Terreur.

‘Kalm en stylvol’

Voor een onderwereldmoord kun je een plek kiezen waar de daders de grootste kans hebben ongezien weg te komen, liefst in het donker, maar dat de groep rond Taghi bij het moorden de openbaarheid en dus het zaaien van angst uitdrukkelijk niet vermeed, bleek al uit onderling berichtenverkeer uit 2016.

Op 17 april 2016 hebben twee mannen contact met elkaar via hun versleutelde Blackberry’s. Ze bespreken de ophanden zijnde liquidatie van crimineel Samir Erraghib. Deze kennis van ­Ridouan Taghi zou over hem hebben geroddeld. Dus moet hij dood.

‘Hoe laat gaan jullie voor het huis van die hond staan?’ vraagt, volgens justitie, Morad Taghi, een jongere broer van Ridouan Taghi. ‘6 uur broer staan we daar,’ luidt het antwoord van (volgens justitie) Achraf B., die toevoegt dat ­‘alles goed komt en zal verlopen’.

‘Laten we hopen,’ schrijft Morad. ‘Pat (een bijnaam van Ridouan Taghi, variant op ‘patron’, baas) zei zelfs: als jullie hem op klaarlichte dag doen, worden jullie allemaal goed beloond. ‘En geen paniek of stress,’ zei die. ‘Kalm en stylvol’.’

‘Headshots’

Ondanks de financiële prikkel om Samir ­Erraghib overdag kalm om het leven te brengen, verloopt de liquidatie chaotisch. Erraghib wordt, in de auto naast zijn zevenjarige dochter doodgeschoten in IJsselstein. De twee jonge schutters kunnen snel worden opgepakt ­doordat de gestolen vluchtauto vanwege een ­lege accu niet start. Ze krijgen lange gevangenisstraffen.

Na de moordaanslag heeft Ridouan Taghi volgens de recherche contact met broer Morad. Ze hebben op internet gelezen dat het slachtoffer naar het ziekenhuis is overgebracht. Ridouan Taghi vraagt zich af of het doelwit het misschien overleeft. ‘Daarom headshots, anders shit!!’ stelt hij.

Waar het in het geval van Erraghib nog gaat om de afstraffing van een criminele rivaal, is dat in het geval van Martin Kok al anders. Deze ex-­crimineel heeft een nieuw bestaan als misdaadblogger. Op zijn website Vlinderscrime schrijft hij alles wat hij opvangt uit de onderwereld. ­Ongefilterd, zonder het waarheidsgehalte te checken en zonder wederhoor, maar vaak als eerste. Met zijn publicaties over de vrienden van Ridouan Taghi heeft Kok zich de woede van Taghi op de hals gehaald. Op de dag van de moord op ­Erraghib schrijft Taghi aan een crimineel contact van hem: ‘Kk Vlindercrime sir. Die hond moet slapen’.

Nationale ramp

In de zomer van 2016 ontdekt een getuige een bom onder Koks auto, die voor restaurant Klein Kalfje aan de Amstel geparkeerd staat. Het explosief heeft, zo zal later blijken, de kracht van 40 granaten. Als de bom zou zijn afgegaan, was dat waarschijnlijk een nationale ramp geweest. Uit een test op een militair oefenterrein bleek dat vermoedelijk een deel van het etablissement zou zijn verwoest. Daarbij waren waarschijnlijk veel doden en gewonden gevallen.

Martin Kok heeft die dag veel geluk. Later dat jaar, in december, zal hij na nog een mislukte poging eerder die dag in Amsterdam-Zuid alsnog geliquideerd worden als hij zijn geliefde seksclub in Laren verlaat. Ridouan Taghi is voor deze moord aangeklaagd.

In maart 2018 maakt justitie niet zonder trots bekend een belangrijke troef in handen te hebben in de strijd tegen de dan nog voortvluchtige Taghi: kroongetuige Nabil B. Die maakte, naar eigen zeggen, onderdeel uit van de criminele ­organisatie. Nadat hij klem was komen te zitten, is hij overgestapt naar justitie. Hij heeft bekend zelf betrokken te zijn geweest bij twee moorden en heeft nu een deal gesloten. Hij heeft een lange reeks belastende verklaringen over Ridouan Taghi en diens organisatie afgelegd.

Nog geen week later wordt Reduan, de ­onschuldige broer van Nabil B., in zijn bedrijf in Amsterdam-Noord doodgeschoten. De moord veroorzaakt een schokgolf in Nederland. Nooit eerder is een onschuldig familielid doelbewust vermoord om een getuige te treffen. Minister Ferd Grapperhaus heeft het over ‘een uiterst brutale actie’ en zegt: “We gaan deze vorm van criminaliteit keihard aanpakken.”

De schutter kan betrekkelijk snel worden aangehouden. Het is Shurandy S., een aan cocaïne verslaafde veertiger. Hij verklaart een aantal maanden voor de moord benaderd te zijn door iemand die hij van vroeger kende. Hij krijgt uiteindelijk 28 jaar. Een opdrachtgever noemt hij niet. Desondanks zijn de opsporingsdiensten er van overtuigd dat Ridouan Taghi de moord heeft besteld.

John van den Heuvel

Het is een patroon dat zich keer op keer zal ­herhalen. Er wordt een raket naar binnen geschoten bij de redactie van weekblad Panorama in Sloterdijk. Vijf dagen later volgt een aanslag op het nabijgelegen hoofdkantoor van De Telegraaf. Premier Mark Rutte spreekt van ‘een klap in het gezicht van de vrije pers en de democratie’. De uitvoerders worden veroordeeld. Hoewel de naam Ridouan Taghi weer rondzingt, blijven de opdrachtgevers dankzij zwijgende verdachten buiten schot.

Inmiddels leeft misdaadverslaggever John van den Heuvel dan al sinds december 2017 in de zwaarst mogelijke beveiliging uit vrees dat hij in opdracht van Taghi wordt vermoord. Die beveiliging heeft Van den Heuvel nog steeds.

De aanslagen escaleren in hevigheid. Na de ongekende aanvallen op de journalistiek, wordt Derk Wiersum, de advocaat van kroongetuige Nabil B., doodgeschoten bij zijn huis in Buitenveldert. Een schokgolf gaat door het land. Dit keer spreekt justitieminister Grapperhaus van ‘een aanslag op de rechtsstaat’. Advocaten, aanklagers en rechters realiseren zich verschrikt dat ook zij de volgende kunnen zijn. Opnieuw ziet de politie de handtekening van Taghi. Zeker als zijn neef wordt aangehouden. Weer ontbreekt hard bewijs. Ook deze zaak lijkt te blijven steken op de uitvoerders. Die staan vanaf maandag terecht.

Zucht van verlichting

Drie maanden na de moord op Derk Wiersum wordt Ridouan Taghi aangehouden in Dubai. Nederland slaakt een zucht van verlichting. Hij wordt overgebracht naar de EBI, de zwaarst ­beveiligde gevangenis van Nederland.

Dat het gevaar allerminst is geweken, zoals ­ingewijden al zo vaak waarschuwden, wordt dinsdag pijnlijk duidelijk. Peter R. de Vries, sinds 2020 de vertrouwenspersoon van kroongetuige Nabil B., wordt neergeschoten als hij van de opnamestudio van RTL Boulevard naar de garage loopt waar zijn auto staat. Midden in de Leidsebuurt, waar bewakingscamera’s elke vierkante meter dekken.

De vermoedelijke schutter kan een uur later al worden klemgereden op de A4. Het is de 21-­jarige Delano G. Hij is een neef van Jaouad W., ‘Joey’, een jeugdvriend (ze zaten samen in een jeugdbende) en criminele partner van Ridouan Taghi die inmiddels een langdurige celstraf uitzit voor het voorbereiden van onderwereldmoorden. Daarmee hangt Taghi’s schaduw ook weer over deze aanslag.

Die vaststelling bevestigt een nieuwe werkelijkheid waarover justitie en vele betrokkenen zich grote zorgen maken. De gedachte dat de ­organisatie rondom Taghi kennelijk nog in staat is aanslagen te plegen, brengt de uiterst belangrijke vraag met zich mee van wie de opdracht ­afkomstig is geweest.

Oorlogskas met draaiboek

In het milieu gaat het onbevestigde verhaal dat Ridouan Taghi, voorafgaand aan zijn aanhouding, een oorlogskas van 25 miljoen heeft gevuld met daarbij een af te werken draaiboek. Echter, De Vries werd pas een vertrouwens­persoon van kroongetuige Nabil B. nádat Taghi was opgepakt en was overgebracht naar de EBI. Ergo: als de opdracht van Taghi persoonlijk afkomstig is geweest, dan moet die dus vanuit de zwaarst beveiligde gevangenis van Nederland naar buiten zijn gekomen.

Een andere beklemmende constatering is dat het neerschieten van De Vries geen enkel rationeel doel lijkt te dienen. Voor de procesgang maakt het niets uit. De kroongetuige heeft zijn verklaringen afgelegd. Daarnaast ziet justitie hard bewijs in duizenden onderlinge berichten. Taghi zelf maakt zich weinig illusies over zijn vonnis. “Als de rechter mij gewoon morgen ­levenslang geeft: ok, so be it. Next case,” zegt hij in zijn eerste verhoor in Nederland.

Wat is dan het nut geweest van de moord­aanslag op Peter R. de Vries? Wraak? Het treffen van de kroongetuige? Het heeft in elk geval niks meer te maken met het verkrijgen, versterken of handhaven van Taghi’s positie binnen het criminele milieu. Dat het kennelijk niet uitmaakt dat de roekeloze uitvoerders eenvoudig worden gepakt, maakt de strijd tegen dit geweld extra ingewikkeld.

Binnen justitie, de advocatuur en zelfs het criminele milieu klinkt een ­keiharde conclusie: Taghi is overgestapt naar terreur. Die vaststelling roept een nieuwe, beangstigende vraag op. Wat wordt de volgende stap? Welk symbool wordt hierna getroffen in de kennelijk zieke ­geldingsdrang van een groepering die zich overduidelijk onaantastbaar waant?

(Het Parool)