De Britse royals zijn racistisch, maar zien dat zelf niet

Volgens het uitgetreden Britse prinsenpaar Harry en Meghan is de Britse koninklijke familie racistisch. De royals ontkennen, maar het is de vraag of dat terecht is.

Hij was met opzet op een zwarte school, prins William. Hij had iedere school kunnen uitkiezen om langs te gaan, de gelegenheid was dat de scholen weer begonnen waren. Maar de broer van prins Harry, die hem en zijn familieleden eerder deze week nog van racisme betichtte, bracht afgelopen donderdag een bezoek aan School 21 in Stratford, Londen. Die school zet zich expliciet in ‘voor kinderen met alle achtergronden’.

William was er met zijn vrouw, Kate, want die lanceerde twee jaar geleden een project voor betere geestelijke gezondheid. Heel toevallig werd dat juist deze week uitgebreid naar basisscholen. Ook dat kwam goed uit.

Dit allereerste koninklijke bezoek na het explosieve interview van zijn broer Harry was een zorgvuldig antwoord op diens beschuldigingen dat het Britse koningshuis een racistisch bolwerk is dat zijn echtgenote tot wanhoop dreef. Het bezoek bracht in beeld hoe betrokken de koninklijke familie wel niet is. Woorden zijn dan niet nodig. Prins William sprak donderdag welgeteld één zin tegen de journalisten op het schoolplein: “De koninklijke familie is heel erg niet racistisch.”

In het hele land vragen journalisten en academici zich af of dat écht zo is.

Het zou eigenlijk iets nieuws zijn, want over het algemeen is de familie niet erg fijnzinnig op dat gebied. Neem prins Philip, de 99-jarige echtgenoot van koningin Elizabeth. “Gooien jullie eigenlijk nog speren naar elkaar?”, vroeg hij in 2002 aan een oorspronkelijke bewoner van Australië. Het is een anekdote die het vaak haalt tot de lange lijst van verbale uitglijders van de prins, waarop ook nogal wat vrouwonvriendelijke opmerkingen staan.

Maar het was, dat weten we inmiddels, niet de 99-jarige prins Philip die aan zijn kleinzoon Harry vroeg ‘wat voor kleur zijn kind zou hebben’ en ‘hoe dat eruit zou zien’. Het was evenmin koningin Elizabeth. Het was een ander lid van het koninklijk huis.

Slavenbroche

Dat ook jongere generaties Windsors een goed afgestemde antenne voor hedendaagse gevoeligheden missen, is eigenlijk ook geen nieuws. Menig Brit herinnert zich nog hoe de 76-jarige Marie Christine von Reibnitz, die door het leven gaat als Prinses Michael, in 2017 naar de kerstlunch van de Queen ging. Het was niet zomaar een lunch: Prinses Michael zou er voor het eerst Meghan Markle ontmoeten, toen nog de verloofde van prins Harry. Alom was bekend dat Markle een witte vader en een zwarte moeder heeft. Toch koos deze prinses, de vrouw van de neef van de koningin, als versiersel op haar linkerschouder die dag voor haar ‘slavenbroche’, een beeltenis van een zwarte knecht.

“Het spijt haar zeer”, zei haar woordvoerder later. “Ze bedoelde er niets mee. Ze heeft de broche ooit van iemand gekregen en heeft hem vele malen eerder gedragen.”

In Britse media komt deze dagen veelvuldig professor Kehinde Andrews aan het woord, die steeds opnieuw weer uitlegt dat racisme en de royals zo sterk in elkaar verweven zitten, dat ze het zelf niet kunnen zien. Andrews is professor in ‘black studies’ aan de universiteit van Birmingham. Hij vertelt hoe naïef het was om te denken dat alle racisme voorbij was toen Meghan Markle haar opwachting maakte in de familie. En hoe toen al snel toch het racisme de kop op stak, maar dan zogenaamd niet. “Dan zeggen ze: dit gaat niet over racisme, jij bent gewoon persoonlijk een probleem.”

Dat verhaal is blijven hangen tot op de dag van vandaag. Het verhaal van de ‘moeilijke’ Meghan Markle, de veeleisende Amerikaanse die zo onaardig deed, dat haar assistenten huilend bij haar wegliepen.

Andrews in The Guardian: “Niemand heeft racistische scheldwoorden naar haar geroepen. Maar je ziet hoe een stereotype wordt gemaakt en vastgehouden. Hoe ze geen enkele ruimte krijgt voor een eigen inbreng. Ze wordt net zo behandeld als de meeste zwarte mensen in een witte omgeving.”

Hij beschrijft hoe dat gaat: alles wat ze doet of zegt wordt in de voorgegoten mal van ‘ze hoort hier niet’ gegoten, net zo lang tot dat plaatje werkelijkheid wordt.

“Wat haar overkwam is een heel goed voorbeeld van het moderne racisme”, stelt Andrews. “Niemand zegt het N-woord tegen je, je moet zelf bewijzen dat achter tal van kleine agressietjes een grondtoon van racisme schuilgaat. Het is verborgen achter onverschilligheid en achter steeds weer nieuwe afwijzing.”

Subtiele klappen

“Het is als de dood door duizend sneetjes”, schijnt Meghan zelf ooit tegen een vriendin te hebben gezegd, verwijzend naar een oude Chinese martelmethode waarbij een veroordeelde ter dood gebracht werd door bij zijn of haar lichaam heel veel kleine stukjes af te snijden. Niet die ene snee deed haar de das om, noch die ene broche of dat ene artikel in de roddelpers. Het was de hele dekselse mikmak bij elkaar die steeds verder in elkaar draaide.

Maar het waren vooral de meer subtiele klappen die haar het meest pijn deden, zegt de Amerikaanse koningshuis-verslaggever Omid Scobie, Meghan-kenner. Scobie schreef vorig jaar het boek: Finding freedom, een biografie over Meghan en Harry.

Over het algemeen, analyseert hij, werd Meghan het slachtoffer van mechanismen die eerder een rol speelden in de Royal family.

Hij vertelt hoe het Britse koningshuis hem keer op keer verzekerde dat ze daar ‘al het mogelijke’ hadden gedaan voor Meghan. “Iedereen heeft haar verwelkomd, ze kreeg alle steun die ze nodig had. We hebben haar heel behoedzaam op weg geholpen in het begin.”

Maar ze hadden haar ook weer laten vallen. Daar zat ze, in haar kasteel, niet in staat om te reageren op de pers die steeds meer verzon, zonder dat ze weg mocht.

Scobie: “De wereld merkt nu dat het ‘geen commentaar’-beleid van het paleis ook slachtoffers kan maken. Meghan was zoals we weten verontwaardigd over het verhaal dat zij haar schoonzus Kate aan het huilen had gemaakt, terwijl het andersom was. Maar ze mocht het niet rechtzetten, ook al had ze de indruk dat het verhaal van haar een stereotype maakte. Ze werd erdoor neergezet als hartenkoningin uit Alice in Wonderland, die steeds maar ‘hoofd eraf’ bleef roepen.

“Wat haar vooral stak, was dat andere familieleden wel dingen mochten rechtzetten. In juli 2019 bijvoorbeeld kwam er een officieel statement uit het paleis dat Kate geen botox gebruikte. En in januari 2020 vroeg Kensington Palace of prins Harry een verklaring wilde mede-ondertekenen waarin stond dat het niet waar was dat prins William Harry en Meghan had weggepest. ‘Als we toch een statement maken, dan kunnen we misschien ook rechtzetten dat ik Kate niet aan het huilen bracht’, reageerde Meghan. Maar het ging niet door. Dat laatste zou dan weer imago-technisch verkeerd zijn.”

Herkenbaar leed

Scobie ziet een patroon: terwijl de wrede commentaren en de negatieve tabloidverhalen zich opstapelden, bleef ‘zwijg’ voor haar het adagium, ook al leed Meghan er onder. “Het is leed wat inmiddels maar al te herkenbaar is. Leed waar andere koninklijke vrouwen ook onder leden. Leed dat we al kennen van prinses Diana, die ook zelfdoding overwoog toen ze getrouwd was met prins Charles, maar zich eenzaam en verlaten voelde.” Harry, de zoon van Diana, herkende het ook. Hij waarschuwde zijn familie: ‘Jongens, dit gaat niet goed aflopen’. Maar hij moest naar Californië verhuizen om er echt vanaf te zijn.

Scobie: “Maar dit keer speelt er nog iets. Nu speelt ook racisme een rol. Voor kenners is het geen verrassing dat het instituut racistisch is. Dat is het door en door. Luister, dit zijn de mensen die twee weken geleden nog aan The Times vertelden dat Meghan een royal wilde zijn ‘in de stijl van Beyoncé’. De mensen die dachten dat het een goed idee was om Meghan ‘hulp’ te bieden door haar de rechterhand van Elizabeth, toevallig ook zwart, uit te lenen als ‘mentor’.”

Zelf is Scobie ook gemengd, als het om huidskleur gaat. Bij dit soort dingen gaat bij hem meteen de racismeradar af. Maar hij ziet dat zij het zelf volstrekt niet in de gaten hebben. Nee, zegt Scobie, raciale gevoeligheid kan in deze familie nog wel eens ontbreken. “Roddels negeren maakt nu eenmaal deel uit van het mantra ‘nooit klagen, nooit uitleggen’, dat de royals koesteren. Maar verwachten dat een slachtoffer van racisme haar mond houdt terwijl delen van de pers haar ‘ghetto’, ‘afkomstig uit Compton’ of ‘on-koninklijk’ noemt, is iets anders. Dat zijn geen grofheden, dat zijn racistische aanvallen. Ik denk ook dat de opdracht om te zwijgen in dat geval grenst aan medeplichtigheid met die aanvallen.”

Hij vervolgt: “En als het niet gepast is om racisme te erkennen, hoe moeten dan die 54 landen in de Commonwealth en hun voornamelijk zwarte, bruine en gemengde bevolkingen zich voelen over de Queen als hun staatshoofd?” Scobie weet het antwoord zelf ook niet. Maar zeggen dat je very much not a racist family bent, zoals William donderdag deed, is waarschijnlijk niet voldoende, ook niet als je dat zegt op een zwarte school waar je een programma voor geestelijk welzijn uitrolt.

(Trouw)