De diva-monologen: Hilde Van Mieghem en Viviane De Muynck verfilmen 'Sprakeloos' van Tom Lanoye
Eerst was ‘Sprakeloos’ een monument: Tom Lanoye mobiliseerde in dat boek al zijn kunnen om zijn overleden moeder Josée te eren. Nu is ‘Sprakeloos’ een film van Hilde Van Mieghem, en een hele pakkende: scenario, acteursprestaties, het zit allemaal goed.
'Ik heb in mijn broek gescheten van de angst, maar dat kon de pret niet drukken'
HUMO Zal ik vriendelijk beginnen, Hilde? ‘Zonder Viviane was deze film onmogelijk geweest,’ zou je kunnen zeggen.
Hilde Van Mieghem «Dat zou dan wel niet kloppen. Want we hebben lang aan Kitty Courbois gedacht voor die rol, omdat we erg hoopten op Nederlands geld en dan moesten we voor één van de twee hoofdrollen wel iemand uit Nederland nemen. Maar we vonden uiteindelijk geen geld in Nederland en dus kon ik in Vlaanderen op zoek. Ik dacht alle actrices boven de 65 een auditie te laten doen, maar toen zei Marie (haar dochter Marie Vinck, die de rol van de jongere Josée speelt, red.): ‘Er is er maar één die dat kan: Viviane!’ Ze had bij FC Bergman met Viviane gewerkt. Er is voor die rol nog gevochten door andere actrices, maar Marie had gelijk: het moest Viviane zijn. En ook Tom was razend enthousiast.»
HUMO Om de diva te spelen die Lanoyes moeder was, lijkt Viviane dan ook voorbeschikt: ‘De enige diva die we hebben in het theater, en ook de enige diva die er geen is,’ schreef theatercriticus Wouter Hillaert al eens over haar in de krant.
Viviane De Muynck «Dat is zo, ik wil geen diva zijn. Ik heb het er moeilijk mee als ze daarmee afkomen.»
Van Mieghem «Maar allee, schat, je bent toch absolúút een diva! Je hebt geen streken, dat is waar, je bent geen ambetant wijf, maar je hebt wel alle positieve connotaties van een diva: onafhankelijkheid, durf, panache. En ík ben de filmdiva van Vlaanderen – zo simpel is dat (lacht).»
undefined
HUMO Jij hebt wél de reputatie de kuren van een diva te hebben.
Van Mieghem «O ja, ze doen alsof ik het vervelendste wicht ben: ‘Van Mieghem, da’s een moeilijke!’ Maar echt: ik ben een lam.»
De Muynck «Wij zijn lammetjes!»
Van Mieghem «Ik zal je uitleggen waarom ik een lam ben: ik ben superprofessioneel. Nooit te laat op de set, altijd goed voorbereid, één en al dienstbaarheid aan tekst en regisseur. Met Viviane is dat net zo. Dat we weleens vechten als we het ergens echt niet mee eens zijn, is nog iets anders.»
De Muynck «Als het nodig is, ga ik met een regisseur in de clinch, ja. Als ik aan mijn water voel: ‘Die scène klopt niet.’ En soms krijg je dan gelijk.»
Van Mieghem «En als je geen gelijk haalt, doet een beetje actrice heel slim tóch haar goesting – als je er maar voor zorgt dat de regisseur denkt dat iets van hém komt. Iets spelen waar je het niet mee eens bent, dat kún je gewoon niet, dan ga je dood.»
HUMO Zoals je het een eeuw geleden al eens formuleerde: ‘Liever werkloos dan schijt.’
Van Mieghem «Ja, omdat het met mijn zielenheil te maken heeft. Als ik iets doe wat ik schijt vind, om dat woord nog maar eens te gebruiken, ben ik de ongelukkigste mens ter wereld. Dan ga ik liever in het café werken. Dat heb ik dan ook soms gedaan.
»Ik heb ooit neen gezegd tegen 8 miljoen Belgische frank (200.000 euro, red.): een Duitse serie waarvan ik in het eerste seizoen had meegespeeld, en die ik afschuwelijk slecht vond, ‘Der Fuchs’. Ik twijfelde, want ik was een alleenstaande mama met twee kindjes, en niemand zou die reeks hier ooit zien. Iedereen zei: ‘Doen, Hilde!’ De dag voor ik moest beslissen, vroeg ik het op de radio aan Jan Hautekiet: ‘Doen of niet doen?’ ‘Hoe durf je te twijfelen?’ zei hij, ‘doen!’ Die namiddag heb ik afgezegd. Dat is mijn karakter: als iedereen ja zegt, zeg ik neen.»
HUMO Maar goed, Viviane zei dus ja toen je haar vroeg.
Van Mieghem «Ze zei: ‘Ik heb al jouw films gezien en ik vind ze mooi. En bovendien ben je een vrouw. Yes dus!’»
HUMO Niet zo lang geleden zei je dat je zelf altijd het liefst met mannen hebt gewerkt.
Van Mieghem «Omdat ik slechte ervaringen met vrouwelijke regisseurs heb gehad. In Duitsland, en in Nederland bijvoorbeeld met Frouke Fokkema: een heel interessante madame, maar het was echt verschrikkelijk. Ik hoor ze nog zeggen: ‘Jij hebt geen pluim in je reet nodig, Hilde, maar een heel donsdeken!’ Of vlak voor een take: ‘Nou, vooruit met je hangtieten en je vette buik, actie!’
»Maar de laatste jaren vind ik wel meer aansluiting bij vrouwen. Nu ik ouder ben, voelen ze zich minder bedreigd door mij, geloof ik.»
De Muynck «Ik meen echt dat ‘Sprakeloos’ er baat bij heeft dat hij door een vrouw is gemaakt. Even goed als onder mannen kan er onder vrouwen een camaraderie bestaan, en die is er echt tussen ons. Op de set was er veel wederzijds respect en geduld.»
Van Mieghem «Ik besefte dat deze film over een moeder-zoonrelatie veel van Viviane zou vragen, omdat haar zoon is gestorven.»
De Muynck «Michel is gestorven op de laatste dag van februari 2013. Hij lag er al een paar dagen toen ik er aankwam.»
HUMO ‘Als je overreden wordt door het leven,’ zei Tom Lanoye in verband met ‘Sprakeloos’, ‘vindt iedereen daarna zijn eigen krukken.’ Zijn kruk is de literatuur. En de jouwe?
De Muynck «Mijn kruk is het acteren. Je zet het om in iets waar mensen naar kunnen kijken. Zoals Meryl Streep recent zei, aan het eind van haar Golden Globe-speech in Hollywood: ‘Take your broken heart, make it into art.’
»Tijdens de opnamen was er één moment dat ik het heel moeilijk had, de piëta-scène noem ik ze: op mijn ziekenbed komt Stany (Crets, die de zoon speelt, red.) heel dicht bij mij. Ik lig daar vastgebonden als een beest, en mijn zoon neemt me huilend in zijn armen. Dat vond ik gruwelijk om te doen.»
Van Mieghem «Ik zag dat het niet goed ging met Viviane. Ik ben achter haar gaan zitten en heb haar gevraagd: ‘Wil je een sigaretje roken?’ Je was heel triestig, Viviane. ‘Mijn zoon zal niet aan mijn graf staan,’ zei je. En ik: ‘Ik zal er staan, wij allemaal zullen er staan. We zijn allemaal je kinderen.’ En maar paffen en lachen… We hebben vanwege het rookverbod nog dat hele ziekenhuis over ons heen gekregen, maar ik voelde: Viviane heeft dit nodig.»
De Muynck «Iemand die zonder iets te zeggen een arm om je heen slaat, dat is een godsgeschenk dat je niet vaak krijgt. Dat moment had iets heel vrouwelijks. Een man ziet zoiets niet.
»Het was een heel jonge crew, en ten opzichte van de acteurs de meest respectvolle die ik ooit heb meegemaakt, en dat komt door Hilde.»
Van Mieghem «Ik eis dat. Omdat ik zelf een actrice ben, weet ik dat acteurs het echt nodig hebben gepamperd te worden. Dat is geen aanstellerij, want…»
De Muynck «…je loopt daar een hele dag rond in een chirurgenhemdje waarmee je in je bloot gat staat.»
Van Mieghem «En dan nog de grootste emoties naar boven halen, je kwetsbaar tonen.»
De Muynck «Mag ik een sigaretje roken?»
Van Mieghem «Zoveel je wil, schat, en je hoeft niet buiten te gaan staan. In dit huis geldt: wie níét rookt, mag de tuin in.»
Stervende zwaan
HUMO Na een bezoek op de set zei Tom Lanoye in de krant: ‘Ik durf nauwelijks te kijken. Zo beangstigend is het om te zien hoe Viviane op mijn moeder lijkt. Af en toe komt het gewoon te dicht.’
Van Mieghem «Tom is completely in love met Viviane. Hij is twee keer op de set gekomen, ik zag de tranen in zijn ogen, zijn kin begon te bibberen. Ook de dokters in het ziekenhuis die zijn moeder hebben gekend, zeiden: ‘Het is net of ik Josée weer zie lopen.’»
'Tom is completely in love met Viviane. Hij is twee keer op de set gekomen, ik zag de tranen in zijn ogen'
HUMO Was dat dan de bedoeling, zoveel mogelijk op Toms moeder lijken?
De Muynck «Helemaal niet. Ik wil haar niet kopiëren. Ik ben blij dat ik haar nooit heb gekend, want ik wil los van haar staan. Intussen zijn mij wel honderd anekdotes over haar verteld, mensen die haar gekend hebben namen contact met me op om te vertellen wat voor een vrouw ze was, maar dat ging het ene oor in en het andere weer uit: ik wou het níét weten. Ik wou de vrouw uit het boek vertolken: díé ken ik, dat is de kracht van het boek.»
Van Mieghem «Leg een foto van Toms moeder naast één van Viviane en je zal zien: ze hebben niks gemeen. Als mensen in de film toch de echte Josée zien, is dat puur door haar spel.»
De Muynck «Wat je doet, is de mensen een schets aanbieden die ze zelf kunnen afmaken; bied je een te gedetailleerd schilderij, dan kan dat wel mooi zijn, maar het raakt mensen niet.»
HUMO Je staat bekend om je mooie stem – ‘La voix’ noemen ze je in Frankrijk. Het heeft iets ironisch om dan gevraagd te worden voor de rol van iemand die nauwelijks nog een woord kan uitbrengen.
De Muynck «Een Franse journalist zei me eens: ‘Vous êtes la Signoret des Pays-Bas.’ Vond ik een mooi compliment. Ik kan dus goed aanvoelen wat het verlies van die stem voor mij zou betekenen, wat een verschrikking het moet zijn je niet meer te kunnen uiten. Hoe je dan als mens verschrompelt, implodeert.
»Soms moest ik aan mijn moeder denken, die een hersenbloeding heeft gehad. Toen ik haar op de intensive care bezocht met haar twee zussen, kon ik niet meer zien wat er leefde achter haar ogen. Ik ben naar buiten gestrompeld, wenend viel ik tegen de muur en ik zei tegen haar zussen: ‘Dat ding dat daar ligt, is mijn moeder niet meer.’ En hoe monsterlijk het ook is, zo’n ervaring vindt later zijn weg naar de scène: ‘Take your broken heart and make it into art.’»
Van Mieghem «De aftakeling van mijn vader heeft mij ook geholpen bij het schrijven. Hij was de laatste jaren van zijn leven ernstig dement, hij had korsakov – heeft zich debiel gezopen, zeg maar, waar ik heel kwaad om was, want hij was een briljante man. De paniek die ik in zijn ogen zag, omdat hij niet meer begreep wat er gaande was, die is in de film terechtgekomen. Ook bij de scène aan het eind, wanneer de familie met de dokter overlegt of ze ‘dat menske’ zullen laten gaan, dacht ik aan mijn vader. Hij woog nog 43 kilo en had een longontsteking. De zes kinderen zeiden: ‘Laat ’m gaan!’ Maar mijn moeder wou het niet, en dus hebben de dokters hem niet laten gaan.»
HUMO Het was niet de eerste keer, Viviane, dat je gevraagd werd te sterven op scène.
De Muynck «Schat, ik heb bij Jan Lauwers vijftien jaar ‘De stervende zwaan’ gespeeld! En nu heb ik het wel gehad, ik heb gezegd: ‘Oké, maar de volgende keer dat ik sterf, zal het in de realiteit zijn!’»
HUMO Zal het op de ultieme dag helpen dat je zo vaak hebt geoefend?
De Muynck «Nee, ik denk dat je nooit voorbereid bent. Maar ik ben er wel weer eens aan herinnerd dat ik het zelf niet té lang wil rekken als ik doodziek ben. En geen nutteloze onderzoeken, neem ik me voor. Ik heb het meegemaakt dat ze mijn vader een uur in een koude ambulance lieten zitten, in een pyjama met een dekentje om zich heen, omdat hij zo nodig in een ander ziekenhuis nog een prostaatonderzoek moest laten doen, op z’n 92ste!
»Zelf heb ik geen angst voor de dood, maar wel voor de organisatie van de dood. Er zal niemand zijn die dat voor mij zal doen, ik zal dat zelf moeten organiseren. Het zal wel een Hugo Clauske of een Suisseke worden (euthanasie, in het tweede geval in Zwitserland, red.).»
Van Mieghem «Ik heb al een euthanasieverklaring getekend. Als ik mijn kinderen niet meer herken, dan wil ik gaan.»
De Muynck «Dat ga ik nu ook doen. Waar moet ik daarvoor zijn?»
Van Mieghem «Op het stadhuis. En twee mensen die het ermee eens zijn moeten dat tekenen. Ik wil dat voor jou doen, schat.»
De Muynck «Niet dat het zover is, hoor.»
HUMO Voorlopig ben je nog altijd, naar eigen zeggen, ‘een Janis Joplin die niet is doodgegaan’.
De Muynck «Precies! Zoals Jan Lauwers zei toen ik de Cultuurprijs kreeg: ‘Every night she fucks a thousand people and she goes home alone.’»
Van Mieghem «Reality for me too.»
Koken voor Jan
HUMO Het is inderdaad iets wat jullie gemeen hebben: alleen door het leven gaan. Viviane haar man is vroeg gestorven, Hilde is vroeg gescheiden.
De Muynck «De feestdagen, dat zijn moeilijke momenten. ‘Merry Christmas’ – dát gedoe. Ik heb voor de eerste keer in vijftien jaar een klein kerstboompje gezet. Een prachtig boompje, ik heb ermee zitten babbelen.»
Van Mieghem «Kerstmis en Nieuwjaar heb ik ook alleen doorgebracht. ‘Wat doe ik toch verkeerd?’ dacht ik. ‘Veel vrienden hebben feestjes, waarom word ik niet uitgenodigd?’ Misschien omdat ik zelf slecht ben in het onderhouden van vriendschappen. En wat zeker zo is: ik ben niet goed in smalltalk.»
De Muynck «Ik ook niet!»
undefined
'Toen ik trouwde, was er commentaar: 'Wil je nu eens iets weten: Viviane is van 't straat!''
Van Mieghem «Ik kan niet lullen over rimpels of nagellak. Het moet ergens over gaan. Dat roept weerstand op, mensen willen graag dat het luchtig blijft. Ik vind luchtig oninteressant, dan lees ik liever een boek. Ik ga ook niet meer op café. Ik ben een beetje mensenschuw.»
De Muynck «Zoals alle grote acteurs – en daar reken ik ons dus bij (lachje). Ik zet een hoed op om mijn verlegenheid te verbergen. Die hoed doet alles!»
Van Mieghem «Ik heb de hoed ook ontdekt! Maar ik heb één probleem: Wilson verraadt mij altijd. Mensen zien mijn hond en denken meteen: ‘Hilde moet hier ook zijn.’ Fuck!»
HUMO Jullie laten je ook weleens positief uit over een bestaan zonder vent. Dit is Viviane: ‘A woman needs a man like a fish needs a bicycle.’
De Muynck «Ik heb ooit een stuk van Judith Herzberg gespeeld, en zij laat een personage zeggen: ‘Eenzaamheid moet je leren, maar zodra je het geleerd hebt, geef je het niet snel meer af.’ Dat is zo.»
Van Mieghem «Ik heb de venten ook niet nodig. Als ik dat wil, heb ik er morgen één, maar ik zou zoveel water bij de wijn moeten doen… Ik heb ook het nadeel dat…»
De Muynck «…je een sterke vrouw bent. Men don’t like strong women.»
Van Mieghem «En doen ze het wel, dan hébben ze al een sterke vrouw en blijven ze bij haar, denk ik (lacht). Ik schrik veel mannen af, zeer onterecht, want – al mag je dat van jezelf niet zeggen – ik ben een schatteke.»
De Muynck «Ik kan het zeggen: Hilde is een heel lief mens. En een heel goeie kokkin. Ik heb hier met Ivo Van Hove de lekkerste kwartels gegeten.»
Van Mieghem «Jan Decleir zat hier wat verder eens iets te drinken in De Boer van Tienen (café in Antwerpen, red.), na een lange rit vanuit Frankrijk. Hij had nog niks gegeten. ‘Kom,’ zei ik, ‘ik maak wat voor je.’ Toen zat hij hier aan tafel smakelijk te eten, hij keek naar mij en zei: ‘Weet je waarom je niet aan een vent raakt, Hilde? Omdat die venten denken: ‘Hier raak ik nooit meer weg, het is hier veel te goed!’’ Dat raakte mij toen wel.»
De Muynck «Ik ga er eens een paar opbellen om te vragen: ‘Is het niks geworden omdat ik je te veel heb verwend?’ (lacht) Op elk potje past een deksel, heet het, maar mijn deksel is nog altijd niet gevonden.»
Van Mieghem «We kunnen het niet, Viviane. Ik heb een vriendin die alle mogelijke mannen achter haar gat heeft omdat ze ongelofelijk goed kan flirten, ze windt ze zo om haar pink. Je moet die mannen eerst het gevoel geven dat ze echte venten zijn. Zoveel diplomatie, dat kan ik niet.»
De Muynck «Wij zijn te direct.»
Van Mieghem «Te mannelijk.»
De Muynck «Weet je wat ik weleens te horen krijg? ‘Koop een hond.’»
Van Mieghem «Ik héb een hond.»
De Muynck «Ik heb wel affaires gehad, het zou anders maar erg zijn.»
undefined
HUMO Die kunnen de eenzaamheid ook verhevigen.
De Muynck «Nee, het doet goed. Op dat moment ben ik daar heel geflatteerd door en heel blij mee. Een kinderhand is gauw gevuld (lacht). Meestal duurt dat niet lang. Ik val vaak op mannen die niet op mij vallen. Zoals ook mannen zich vaak verliezen in een vrouw die hen niet ziet staan: een groot stuk van de literatuur gaat daarover.»
Van Mieghem «Ik hoop dat het me toch nog te beurt valt. Als ik 80 word zonder nog een grote liefde te beleven, dan zal ik iets wezenlijks hebben gerateerd. Nog 21 jaar en een half te gaan.»
undefined
De Muynck «Ik zie het niet meer gebeuren. Laten we wel wezen: ik ben 70 jaar. Ik tourde eens met een groep door Frankrijk, van noord naar zuid. Er was ook een Fransman bij, ik was smoorverliefd op hem, we trokken altijd met elkaar op. De hele ploeg had het in de gaten. Toen het lente werd, bereikten we Marseille en wou ik het zelf wel weten. Ik vroeg hem in mijn hotelkamer: ‘Het is altijd zo geestig tussen ons, zit er nog iets meer achter?’ Hij bekeek me en zei: ‘Tu n’inspires pas le désir, Viviane.’ Ik was 50 toen, en dacht: ‘Voilà, dat weten we dan.’ (lacht)»
Van Mieghem «Oei. Da’s wel héél erg.»
De Muynck «Ik ben het intussen gewend. Toen ik trouwde, was er al het commentaar: ‘Wil je nu eens iets weten: Viviane is van ’t straat!’ Heel Antwerpen viel van zijn stoel omdat ik getrouwd was geraakt.»
Van Mieghem «Allee, Viviane, ik heb foto’s gezien, jij was toch een keimooie vrouw?»
De Muynck «Niemand zag dat, Hilde.»
Vissenogen
HUMO Iets waarin jullie verschillen: Hilde was als actrice heel erg met film verbonden, Vivianes carrière speelde zich grotendeels in het theater af.
Van Mieghem «Ik was nog maar 21 toen ik op de set van ‘Vrijdag’ kwam, mijn eerste film met Hugo Claus, maar ik wist het meteen: ‘Dit is mijn biotoop, dit is het!’ En ik wist ook meteen: the camera loves me, en omgekeerd. Het medium interesseerde me ook. Als jonge actrice zat ik altijd bij de cameramannen. Ik vroeg ze uit, ik wou alles weten. En ik liet in mijn contracten zetten – daar was serieus protest tegen, ik ben zo een paar films kwijtgespeeld – dat ik de rushes (ongemonteerde opnames, red.) wou zien: zo heb ik als actrice alles geleerd.
»Viviane pakt ook heel goed op film: the camera loves her too! Ik vind dat je lang miskend bent als filmactrice.»
undefined
'Seks is overrated. Een goede yogales is ook niet slecht'
De Muynck «Wat wil je, schat, het model, hè? De chique rollen gingen naar Chris Lomme. Mij lieten ze dikwijls een boerin spelen – ‘Het gezin van Paemel’! Was er een interessante rol, dan kon er nog altijd een producer een stokje voor steken. Weet je dat Marleen Goris ‘Antonia’ geschreven heeft voor mij en de acteurs van Discordia? Maar de producer, Matthijs van Heijningen, wilde commercieel gaan.»
Van Mieghem «En dus moest het Willeke van Ammelrooy worden.»
De Muynck «Hij heeft gezegd: ‘Als je het met Viviane wil doen, moet je een andere producent zoeken, want ze heeft vissenogen.’ Correctie, Matthijs! (Met Bette Davis-stem) I’ve got Bette Davis eyes! Maar zo bot gaat het er wel aan toe als je niet mooi genoeg bent.»
Van Mieghem «Je kunt ook té mooi zijn: dat heb ik meegemaakt. Dat de één of andere Vlaamse filmer zegt: ‘Sorry, Hilde, maar voor deze rol ben jij te exotisch, te donker, te temperamentvol.’ Dat voelt Marie nu ook als ze audities doet: we zijn geen blonde Vlaamse boerinnekes.»
HUMO Je werd met name getypecast als de hoerige verleidster. En al decennia word je achtervolgd door je naaktfoto’s in Playboy – onlangs nog tot in ‘Winteruur’ van Wim Helsen.
Van Mieghem «Ik ben in ‘Vrijdag’ begonnen in mijne blote, en dat zal ik geweten hebben. In de Gazet van Antwerpen verlengden ze destijds mijn haar op de foto, zodat je mijn tepels niet zag. Ik werd zelfs door journalisten brutaal aangepakt: ‘Hoe komt het dat jij altijd een hoer moet spelen? ’t Moet zijn dat het in je zit.’ Ik ben heel lang neergezet als de sexy femme fatale.»
HUMO Terwijl je al op jonge leeftijd de goedheid had middels een interview de wereld in te lichten: ‘Seks is overrated!’
Van Mieghem «Dat heb ik weleens geroepen in een tijd dat ik nog niet echt wist wat een orgasme was. Dat heeft even geduurd. Maar seks ís inderdaad overrated. Een goede yogales is ook niet slecht.»
De Muynck «Níét overrated is: warmte, intimiteit.»
Van Mieghem «Heel zeker. Veiligheid, vertrouwelijkheid: dat is veel bijzonderder dan seks.»
HUMO Hoe moeilijk is het een bestaan als alleenstaande moeder te combineren met acteren?
De Muynck «Toen ik bij Discordia speelde, woonde ik door de week in Amsterdam. Ik herinner me dat ik een keer thuiskwam hier in Antwerpen, en mijn zoon zei: ‘Het is tijd dat je terug bent!’ Er was een vriend van hem gestorven. En op de dag van zijn begrafenis vertelde één van zijn vrienden dat hij weleens gezegd had: ‘Soms wou ik dat mijn moeder gewoon bij de slager had gewerkt, dan had ze meer tijd voor mij gehad.’ Dat heeft er wel flink ingehakt. Wij zijn geen boeddhisten, hè, wij leven in het land van schuld en boete. Je gaat onmiddellijk denken: ‘Goh, wat een egoïst ben ik geweest.’»
Van Mieghem «Ik heb met Marie hetzelfde gehad. Ik kreeg plots in een interview met haar te lezen hoe eenzaam ze zich had gevoeld wanneer ik weg was. Terwijl mijn gevoel anders was. Ik was er veel, of ik zorgde ervoor dat er iemand anders was. Een papa was er niet, ik was net als Viviane alleenstaand. Als ik een theatervoorstelling had, maakten we een afspraak met elkaar: ‘Kijk naar de maan voor je gaat slapen, Marie; ik doe het ook voor ik begin te spelen, en dan kijken we allebei naar de maan.’ Maar blijkbaar werkte dat toch niet zo goed: ik vond het verschrikkelijk toen ik las dat ze zich eenzaam had gevoeld.
undefined
»Ze was een jaar of 7 toen ze een keer zei: ‘Waarom ben je geen gewone mama? Zo één die haar kind elke dag van school komt halen.’ ‘Omdat ik mijn werk heel graag doe,’ heb ik gezegd, ‘dat is óók wie ik ben.’ En dat is zo: zonder mijn kinderen zou ik niet kunnen leven, maar zonder mijn werk evenmin. ‘Oké,’ zei ze toen, ze accepteerde het. En uiteindelijk is ze zelf actrice geworden, terwijl ze héél lang heeft volgehouden dat nooit of nooit te zullen doen.
»Ik heb zelf gewacht tot ze 16 was voor ik ging regisseren. Als actrice vond ik nog wel tijd genoeg voor haar, maar als regisseur kun je dat vergeten: je bent dan maandenlang veertien, vijftien, zestien uur per dag aan het werken.»
HUMO Vandaag verkies je regisseren boven acteren?
Van Mieghem «Als ik moet kiezen, ja. Omdat regisseren veel moeilijker, veel uitdagender is. Als actrice heb ik één rol, als regisseur heb ik ze allemaal. Als actrice ben ik afhankelijk van het spel van de anderen, als regisseur bepaal ík het hele samenspel, en ik zit er ook bij de montage bij. Ik maak de hele film, weliswaar samen met al die andere mensen, maar ik druk er míjn stempel op. Dat zie je ook: in al mijn films zijn de acteurs fantastisch, want ik kan heel goed acteurs regisseren.»
De Muynck «Ik ben ook een acteursregisseur, ik kan een steen doen spelen, om het een beetje dikkenekkerig te zeggen. Maar een beeldenmaker ben ik niet: daarom ben ik er ook niet mee doorgegaan. Er zijn er bij ons al zoveel die het heel goed kunnen.»
Van Mieghem «Waar ik in het theater enorm van hield, was het repeteren – het stadium waarin alles nog kan. Als het ding in voorstelling ging, was ik het gauw kotsbeu. Viviane kan makkelijk honderd voorstellingen spelen, ik niet.»
De Muynck «Ik kon dat alleen maar omdat ik werkte met mensen die er elke avond een avontuur van maakten. Ik heb altijd in van die rare gezelschappen gespeeld die de boel spannend maakten: eerst bij De Mannen van den Dam, later bij Discordia en Needcompany. In die zin ben ik een luxepaard.»
Grootmoeder!
HUMO De première van ‘Sprakeloos’ komt eraan. En de recensies. Of lezen jullie die niet?
De Muynck «Ik lees álle recensies, ook de slechte.»
Van Mieghem «Ik ook, maar ik heb geleerd dat te ontkennen als ik erop word aangesproken: ‘Amai, heb je die rotkritiek gelezen?’ ‘Sorry, nee.’ Om mezelf te beschermen, want anders ga je dood. Letterlijk, hè. Van de recensies van ‘De kus’ ben ik doodziek geweest. Ik ben toen zwaar doorgezakt, na acht dagen ellende ben ik gaan slapen, ik wilde echt sterven. 48 uur later werd ik wakker en heb ik me herpakt: ‘Godverdomme, ik ga me niet laten kisten door die kritieken!’ Dat de film goed liep, heeft me getroost.
undefined
'Tot mijn 36ste zag ik niks in het leven. De dag dat Marie 18 is, spring ik in de Schelde, heb ik lang gedacht'
»Ik ben een vechter. Je hebt lef nodig, hè, alleen al om zo’n film als ‘Sprakeloos’ te maken. Hoe dikwijls heb ik niet gehoord: ‘Van dat boek kun je geen film maken!’ Ik heb in mijn broek gescheten van de angst, maar dat kon de pret niet drukken.
»Het liefst zou ik meteen na de première voor een paar maanden naar Zuid-Afrika vertrokken zijn, waar mijn broer woont, om pas achteraf te horen: zoveel kijkers, zoveel slechte kritieken. Maar Marie heeft ervoor gekozen de negen maanden die ik aan ‘Sprakeloos’ heb gewerkt, te besteden aan haar eerste zwangerschap… De bevalling is rond de première voorzien, en dus kan ik niet weg.»
HUMO Bij alle loftuitingen die ik over je acteursprestaties al las, Viviane, zat ik me af te vragen of je ooit al eens een heel slechte kritiek hebt gekregen.
De Muynck «Euh, eigenlijk niet, op een opmerking over mijn uiterlijk na. Als je in een film speelt, word je niet altijd vermeld. Deze keer zullen ze toch íéts over me schrijven, al is het maar: ‘Amai, die is oud geworden! En ze had een foute japon aan.’»
HUMO Het is niet omdat je oud bent, zei je zelf al eens in Humo, dat je geen dromen meer hebt. Mogen we er een paar weten?
De Muynck «Ik heb weleens zin om in een komedie te spelen, na al die tragedies. En ik heb al twee keer gezongen met Gregory Frateur, daar zou ik heel graag mee doorgaan. Of iets anders met muziek: ik werk dolgraag met jazzmuzikanten.»
HUMO Las ik niet dat je eraan dacht je terug te trekken, te gaan schrijven in plaats van te acteren?
De Muynck «‘Ben jij nóg altijd bezig?’ vragen mensen me soms. Het wordt op mijn leeftijd inderdaad wat belachelijk. Een halfjaar geleden was ik er nog van overtuigd dat ik me wou terugtrekken. Misschien ook omdat ik toen even het gevoel had in Wilrijk min of meer een BV te zijn geworden. Dan droom je ervan à la Greta Garbo door Nice of Marseille te lopen, met een lange zwarte regenjas, een donkere bril en een hoed. Komt er nog weleens van, maar niet in Marseille, die stad is te rechts geworden.
»Ik heb vroeger veel geschreven, poëzie. Als iemand me komt zeggen: ‘Ik wil een boek over u maken!’ denk ik: ‘Jij, over mij? Ik dacht van niet.’ Want een paar interviews volstaan niet om de volheid van iemands leven te vatten. Ik weet niet eens of ik het zelf zou kunnen. Ik ben weleens aan een boek begonnen over wat ik in mijn leven heb uitgericht. Er is veel dat mensen niet weten omdat het zich in het buitenland afspeelt. Ik heb vijf keer in Australië gespeeld, in China, Taiwan, Japan, New York. Marianne van Kerkhoven zei me eens: ‘Als wij dood zijn, heeft het theater geen geheugen meer, Viviane.’ Inmiddels is ook zij dood… Ik heb al een MacBook, een grote iPad en een kleine iPad: ik bereid me voor!»
HUMO Literair schrijven is het hoogste goed, las ik eens van Hilde.
Van Mieghem «Dat is zo, en ik probeer het nog weleens als ik 60 ben en mijn huis is afbetaald. Ik heb een contract bij de Arbeiderspers.
»Anderzijds: er staat al veel te veel op mijn lijst. Ik droom er al twintig jaar van iets te doen met de liefdesgeschiedenis tussen Kafka en zijn Milena. Of een tv-serie over mijn drie grootmoeders, twee echte en een stiefgrootmoeder – feministen avant la lettre… En vannacht – het stopt nooit! – droomde ik van een serie naar het werk van Céline, ‘Reis naar het einde van de nacht’.»
HUMO Ging je ook niet een scenario schrijven op basis van wat je in Marseille overkwam, een verkrachting door een chef-kok?
Van Mieghem «Ik ben eraan begonnen, maar het gaat nog niet. Toen Viviane het net over Marseille had, keerde mijn maag al: ik kan daar niet meer naartoe. Ook al is het zo lang geleden, het is nog niet verwerkt.»
HUMO Veel succes met alle projecten, dames, en ook in het verdere leven. Want, zo zei Hilde een keer: ‘De moeilijkste rol is het leven zelf.’
Van Mieghem «Zo voel ik het minder en minder aan. Wat me wel blijft verbijsteren, is dat we ook nog eens moeten sterven: je moet al die hele weg afleggen, en dan nog doodgaan ook! Als ik dan iemand hoor beweren dat er leven is ná de dood, word ik helemaal gek. Als ik dood ben, wil ik met rust gelaten worden.
»Vroeger leefde ik niet graag, ik overleefde. Tot mijn 36ste zag ik niks in het leven. De dag dat Marie 18 is, spring ik in de Schelde, heb ik lang gedacht. Maar toen ben ik hulp gaan zoeken. Marie was een jaar of 10 toen ik zag dat het niet goed met haar ging, anorexie loerde om de hoek, en we zijn naar de kinderpsychiater gegaan. Na twee sessies riep die vrouw mij binnen: ‘Met Marie is alles dik in orde, maar ik denk dat jij iets moet doen. Je dochter voelt aan alles dat jij niet gelukkig bent.’ En toen ben ik in therapie gegaan, twaalf jaar hard werken. En nu ben ik een ander mens. Ik weet nog dat mijn psychiater in het begin zei: ‘Je wil toch niet missen ooit grootmoeder te zijn?’ En dat mijn reactie was: ‘Grootmoeder? Wat kan mij dat schelen, zeg!’ En nu heb ik hem gebeld: ‘Ik word grootmoeder!’
»Helpt het jou niet een kleinkind te hebben, Viviane?’»
De Muynck «Bij momenten, ja. Ze heet ook Marie, dat is Thais voor bloem; Michel wou dat. Ze woont ver weg in Thailand, maar daarom draag ik haar niet minder liefde toe. Want het is alles wat er nog is van Michel. Gisteren had ik een gesprek met een journaliste dat me wat troebleerde, het ging almaar over de dood, over mijn zoon. Na zijn dood wou ik eigenlijk niet meer wakker worden. Maar gisteren, na dat gesprek, keek ik naar zijn portret, een prachtig schilderij van Jan Bultheel, en voor het eerst in jaren dacht ik: ‘Eigenlijk doe ik het zo slecht niet, ik kan maar beter blij zijn.’ Dat is waarschijnlijk het moeilijkste: van jezelf houden, mild zijn voor jezelf. ‘I’m still standing after all this time,’ dat blijft mijn leidmotief – Elton John.»
‘Sprakeloos’ gaat op 15 maart in première.
