De Duitse journaliste Janina Findeisen was hoogzwanger toen ze in Syrië werd gekidnapt: 'Het was de grootste fout van mijn leven'
De Duitse journaliste Janina Findeisen (30) vertrok in oktober 2015 hoogzwanger naar Syrië om er een documentaire te maken over Laura, een oude schoolvriendin die was geradicaliseerd en al in 2009 was geëmigreerd. Ze viel er in handen van Syrische rebellen en werd 351 dagen gegijzeld, tot ze bevrijd kon worden.
'Toen mijn zoon ter wereld kwam, verdween al de rest uit mijn gedachten – de oorlog, mijn ontvoerders. Alles draaide alleen nog om hem en mij'
Liever luisteren naar dit verhaal? Hieronder de ingesproken versie via Blendle:
undefined
– Waarom hebt u het er eigenlijk op gewaagd om naar Syrië te reizen? Daar woedde toen al vier jaar een burgeroorlog.
Janina Findeisen «Ik werkte aan een documentaire voor televisie. ‘Paradijsvogel’ luidde de werktitel, en het hoofdpersonage was een schoolvriendin van mij, die ik Laura zal noemen. Zij zette zich op dat moment al zes jaar in voor de jihad, de heilige oorlog tegen de vijanden van de islam, en ze leefde al enkele jaren met haar drie kinderen in Syrië.
»Met mijn documentaire wilde ik de clichés over dat milieu uit de weg gaan. Anders gaat het al snel over de propaganda die islamisten verspreiden, of de stereotiepe terreurverhalen die je telkens opnieuw in de media hoort of leest. Ik dacht dat ik haar levensverhaal op een andere manier kon benaderen. Laura en ik kwamen vroeger heel goed overeen, we kenden elkaar al van in het eerste leerjaar. Ik hoopte dat ze tegen mij meer en openhartiger over haar wereld zou vertellen, sinds haar verhuizing in 2009. Ik wilde het uit haar eigen mond horen, niet via de propaganda-videoclips waarin ze te zien was.»
– Zij behoorde tot de allereerste lichting Syriëstrijders die vanuit West-Europa is vertrokken.
Findeisen «Ze was ook snel te zien in een videoboodschap: ze zat helemaal gesluierd op een stoel en droeg een revolver, en ze riep op tot de jihad.»
– Hoe hebt u uw reis voorbereid?
Findeisen «Haar moeder heeft die georganiseerd. Ze had haar dochter al jaren niet meer gezien en wilde haar kleinkinderen ontmoeten. Wellicht wilde ze ook proberen Laura en de kinderen terug te halen. Toen ik via Laura hoorde wat ze van plan was, heb ik besloten haar te begeleiden. Dat mag nu vreemd klinken, maar toen leek het me een goed idee. Ik zou erheen reizen, haar interviewen en terugkeren. Ik had ook de verzekering gekregen dat mij niets zou overkomen.»
– Van wie dan wel?
Findeisen «Van Laura en de groep rebellen waartoe ze behoorde.»
– Weet u wie dat waren?
Findeisen «Niet echt. Ze zei dat er banden waren met Al Nusra, meer niet.»
– Al Nusra was lange tijd een onderdeel van Al Qaeda. Hoe zag die garantie er dan uit?
Findeisen «Laura had me een e-mail gestuurd waarin stond dat mij geen haar gekrenkt mocht worden en dat ik uitstekend behandeld moest worden. Ik zou niet alleen ongehinderd het gebied kunnen binnentrekken, maar het ook weer verlaten. Het was natuurlijk een enorme blunder dat ik die veiligheidsgarantie vertrouwde: niemand anders zou dat gedaan hebben.»
– U was toen zeven maanden zwanger. Veel mensen vinden dat onbegrijpelijk.
Findeisen «Ik nu ook, maar toen voelde ik de drang om het toch te doen, juist omdat ik zwanger was. Ik wilde nog snel dat verhaal vertellen, want daarna zou ik maanden met mijn kindje bezig zijn. Ik was me er niet van bewust dat ik op het punt stond de grootste fout van mijn leven te maken.»
– Twee echtgenoten van uw vriendin waren op dat moment al gesneuveld bij gevechten. En zij had meermaals tot de oorlog tegen ongelovigen opgeroepen, dus ook tegen u. Had u nog het gevoel dat jullie vriendinnen waren?
Findeisen «Toen ik naar Syrië reisde, had ik niet meer het gevoel dat zij nog dezelfde vriendin was met wie ik dertien jaar lang naar school was gegaan. Het was duidelijk dat we in aparte werelden leefden, die elkaar in niets overlapten. Het wantrouwen overheerste: zij was bang dat ik haar zou verraden, en ik vreesde dat zij mij aan de galg zou praten. Maar zij stond wel garant voor mijn veiligheid: ik dacht dat dat onze relatie toch bijzonder maakte.»
– Had iemand u niet beter van dat idee afgebracht?
Findeisen «Absoluut. Maar finaal was het mijn besluit. En mijn fout.»
– Was u al eerder in oorlogsgebied geweest?
Findeisen «Eén keer in het grensgebied tussen Pakistan en Afghanistan. Ik was zo naïef.»
– Hoe reageerde uw omgeving op uw voornemen?
Findeisen «Behalve de vader van mijn kind, overigens de coregisseur van de documentaire, wist bijna niemand er iets over.»
– Hij zegt dat hij het u uit het hoofd heeft proberen te praten.
Findeisen «Maar hij heeft het helaas niet hard genoeg geprobeerd. Hij heeft me begeleid tot Antakya, op 40 kilometer van de Syrische grens.»
– Welke veiligheidsmaatregelen hebt u nog getroffen?
Findeisen «Ik had met de vader van mijn kind afgesproken dat ik hem op geregelde tijdstippen iets zou laten weten. Ik had geen smartphone en geen gps-tracker bij me, wat ik beter wel had meegenomen. Maar als ik dan naast een strijder met een hoge functie had gezeten, hadden de geallieerden via mijn coördinaten een droneaanval kunnen uitvoeren.»
undefined
'De gynaecologe moest mij koste wat het kost in leven houden: dood was ik niets waard voor hen'
Koken met Laura
– Hoe bent u het oorlogsgebied uiteindelijk kunnen binnendringen?
Findeisen «Ik ben met Laura’s moeder naar Turkije gevlogen, en in Antakya zouden we iemand ontmoeten die van Laura de opdracht had gekregen ons over de grens te krijgen.»
– Maar Laura’s moeder is toen niet meegegaan?
Findeisen «Precies. De Russen begonnen toen net bombardementen uit te voeren, en het werd te gevaarlijk voor haar. Ze heeft me een tas meegegeven met spullen voor Laura en de kinderen – speelgoed, een tablet, kindershampoo en zoetigheid – en is teruggevlogen naar Duitsland.»
– En u?
Findeisen «Ik heb in Antakya afscheid genomen van de vader van mijn kind en heb toen drie dagen gewacht in het huis van de schoonbroer van Waleed, de Syriër die me over de grens moest smokkelen. Op de avond van de derde dag vertrokken we in een auto en reden we drie kwartier tot aan de grens. Ik had een nikab aangetrokken, behalve mijn ogen zag je niets meer van mijn lichaam. Ik moest doen alsof ik de vrouw van Waleed was en we gokten erop dat ik niet gecontroleerd zou worden. Op een bepaald ogenblik moesten we uitstappen en te voet naar de grens trekken, door velden met olijfbomen. Na een halfuur hadden we die eindelijk bereikt.
»De grens was met draad afgezet, maar niet overal. Dan lagen er zandzakken op elkaar gestapeld, en je had aan beide zijden ook greppels. Wij kropen met een hele bende over de draad tussen twee Turkse wachttorens, maar die soldaten deden niets.»
– Hebt u smeergeld betaald?
Findeisen «Ja, maar niet zoveel. Dat gaat zo: de groep legt geld bijeen en dan is de grenswacht bereid om bijvoorbeeld 15 minuten de andere kant op te kijken. Toen we over de draad gekropen waren, moesten we nog een kwartier stappen tot aan een parkeerterrein. Je kon er ook thee en zoet gebak kopen, geld wisselen en een taxi nemen. Zo’n taxi heeft ons toen landinwaarts gereden. Tegen vijf uur ’s ochtends kwamen we aan in Al-Dana, en daar heeft de smokkelaar ons in een onderduikwoning ondergebracht.»
– Was u niet bang? U was overgeleverd aan de willekeur van de rebellen.
Findeisen «Uiteraard, maar tot dan toe verliep alles zonder problemen. Pas later besefte ik: mijn God, nu ben ik in Syrië. De volgende dag zag ik Laura en voelde ik me relatief veilig.»
– Hoe voelde het om uw vriendin na bijna tien jaar terug te zien?
Findeisen «Het was zeer emotioneel. Alleen al dat we elkaar zagen, maakte me euforisch.»
– Was ze alleen gekomen?
Findeisen «Nee, iemand had haar daarheen gebracht, samen met haar drie kinderen.»
– Hoelang bent u daar gebleven?
Findeisen «Acht dagen.»
– Waarom zo lang? U had Laura toch ook een paar uur kunnen interviewen en dan terugkeren?
Findeisen «Ik wilde genoeg tijd hebben om alle filmopnames te maken. Ik wilde bovendien niet alleen Laura interviewen, maar ook een commandant van haar eenheid. Laura en ik hebben bijna elke minuut in elkaars gezelschap doorgebracht, samen met haar kinderen. We bleven meestal binnen en kookten en aten dan, speelden met de kinderen en keken naar films, of naar kinderprogramma’s. En uiteraard hebben we erg veel met elkaar gepraat over ons leven.»
– Zou u uw vriendin als een fanatiekelinge omschrijven?
Findeisen «Natuurlijk. Ze leeft al tien jaar met haar kinderen in oorlogsgebied en denkt er niet aan om naar Duitsland terug te keren. Ze riskeert daar overigens een gevangenisstraf, want ze is geen onbeschreven blad. Haar kinderen zouden dan wel veilig zijn, maar dat is voor haar geen argument.»
– Vindt ze het kunnen dat mensen worden gedood voor een ideologie?
Findeisen «Dat neemt ze op de koop toe. Ze heeft haar leven aan die ideologie gewijd en er alles voor opgeofferd. Vredelievende jihadisten bestaan gewoonweg niet. Het is natuurlijk een verschil of je zelf mensen ombrengt, dan wel deel uitmaakt van een groepering die dat doet.»
– Heeft zij anderen vermoord?
Findeisen «Ik heb het haar gevraagd, en ze beweert van niet. Ze zegt dat ze nooit heeft deelgenomen aan aanvallen, en dat ze die ook nooit heeft beraamd.»
– Zou ze bereid zijn haar leven op te offeren als zelfmoordterroriste?
Findeisen «Dat heb ik haar ook gevraagd, ik wilde weten hoever ze bereid was te gaan voor haar ideologie. Ze antwoordde dat ze zorg moest dragen voor haar kinderen, en dat ze het daarom nooit zou doen. Dat was wel een opluchting voor mij: toen was duidelijk dat er ook voor haar grenzen zijn.»
– Welke indruk maakten de kinderen op u?
Findeisen «Ze waren erg levenslustig en zagen er gezond uit. Ze dansten en sprongen rond in de kamer, en speelden en lachten.»
– Dacht u haar te kunnen overtuigen om samen met u terug te keren?
Findeisen «Ik had dat ergens gehoopt, maar toen ik aanstalten maakte om te vertrekken, was het duidelijk dat dat voor haar niet aan de orde was.»
undefined
undefined
'Ik wist dat het geen nette, welopgevoede jongens waren: bij de minste twijfel hadden ze me voor de camera onthoofd'
Het verraad
– Na acht dagen keerde u terug naar het grensgebied met Turkije. Maar op het allerlaatste moment hebt u zich bedacht. Waarom?
Findeisen «De stemming aan de grens was zeer grimmig. Turkse soldaten ranselden vluchtelingen af, mensen schreeuwden en huilden, en er werden ook schoten gelost. We waren nog maar enkele tientallen meters van de Turkse grens verwijderd, maar ik vond het in mijn toestand te gevaarlijk om ze op dat moment over te steken.»
– Uw smokkelaar heeft u toen terug naar het onderduikadres gebracht?
Findeisen «Ja, maar mijn vriendin was daar ondertussen vertrokken. De volgende avond wilden we de grens op een andere plaats proberen over te steken, maar een paar straten verder stootten we al op een wegversperring. Gemaskerde mannen met kalasjnikovs hielden ons tegen, namen de auto in beslag en blinddoekten ons. Toen de blinddoek later af mocht, bevond ik me in een kale ruimte.»
– Begreep u meteen wat u was overkomen? Of dacht u dat het om een misverstand ging?
Findeisen «De eerste avond dacht ik nog dat ik dankzij de veiligheidsgarantie van mijn vriendin snel vrijgelaten zou worden. Maar ik had snel door dat het vergeefse hoop was.»
– Wat wilden de ontvoerders van u?
Findeisen «Ze zeiden dat het hun om het losgeld ging. Ze hadden geen politieke bedoelingen. Ik heb de vrouw van één van de ontvoerders verteld dat ik zwanger was en heb lang gehuild. Zij verzekerde me toen dat ze me geen kwaad zouden doen.»
– Wanneer was het voor u duidelijk dat u niet na een paar dagen zou vrijkomen?
Findeisen «De eerste weken dacht ik dat het niet zo lang zou duren. Ik ben een Duitse vrouw en ik ben zwanger, dat wordt snel opgelost, maakte ik mezelf wijs. De ontvoerders hadden trouwens zelf gezegd dat het snel voorbij zou zijn.»
– Hoe hebben ze u behandeld?
Findeisen «Ik had ongelofelijk veel geluk. Ik kende de verhalen van verkrachtingen en mishandelingen, maar dat bleef me bespaard. Mijn ontvoerders hebben me met respect behandeld, voor zover daar in zo’n situatie sprake van kan zijn. Ik mocht zelfs boodschappenlijstjes opstellen van wat ik nodig had. Aangenaam was het allemaal niet, maar alles in acht genomen stelde ik het goed. Ik wist wel dat het geen nette, welopgevoede jongens waren: bij de minste twijfel hadden ze me voor de camera onthoofd.»
– Weet u ondertussen wie uw ontvoerders waren?
Findeisen «Ze behoorden tot Laura’s eenheid. De commandant die ik had geïnterviewd, was erbij betrokken, en ook de smokkelaar.»
– En uw vriendin?
Findeisen «Zij maakte natuurlijk deel uit van de groep, maar ik geloof niet dat de ontvoering met haar medeweten heeft plaatsgevonden. Ze hebben ook haar verraden.»
– Haar toekomstige echtgenoot was er wel bij betrokken?
Findeisen «Ja, dat was een Tunesiër die een tijdje in Duitsland had gewoond.»
– Hoe hebt u de maandenlange opsluiting doorstaan?
Findeisen «Ik heb eerst de uren geteld, daarna de dagen, en ik kon maar in kleine stapjes vooruitdenken. Na tien dagen dacht ik: hou het nu nog eens tien dagen vol. Op de honderdste dag zei ik tegen mezelf: nu moet het zeker nog eens honderd dagen lukken. Ik heb ook een dagboek bijgehouden – ik moest wel piepklein schrijven, want papier was erg duur, en inkt ook. Toen ze me geen papier meer wilden geven, gebruikte ik verpakkingen van etenswaar om op te schrijven. Tegelijk dacht ik voortdurend: zijn er mogelijkheden om te vluchten? Kan ik op de één of andere manier contact met de buitenwereld leggen?
»Op een bepaald moment zag ik kans om een bewaker zijn geweer te ontfutselen, maar ik heb het toch niet gedaan. Ik zou ook niet geweten hebben hoe ik dat moest gebruiken. Ik heb ook geprobeerd de aandacht van de buren te trekken, maar dat haalde niet veel uit.»
– Had u iets om te lezen?
Findeisen «Ze hebben me eens een ringmap gegeven, met daarin een geannoteerde versie van een deel van de Koran.»
– Hebt u overwogen om zich tot de islam te bekeren, om uw ontvoerders gunstig te stemmen?
Findeisen «Daar heb ik wel aan gedacht, ja. Als ik er voordeel bij had gehad, dan had ik het zeker gedaan. Of beter: dan had ik gedaan alsof ik me had bekeerd. Maar ze hebben het me nooit gevraagd.»
– Had u enig idee waar ze u gevangenhielden?
Findeisen «Ik heb geprobeerd dat uit te vissen, maar dat was zeer moeilijk. Ik werd geregeld naar een andere plaats overgebracht: ik heb in negen verschillende woningen vastgezeten. Telkens opnieuw heb ik geprobeerd me te oriënteren, bijvoorbeeld aan de hand van het landschap. Eén keer merkte ik dat de ontvoerders gebruikmaakten van een Turks mobiel netwerk. Toen wist ik dat we ons in het noorden van Syrië bevonden, vlak bij de grens.»
– Nadat uw moeder u als vermist had opgegeven, heeft de regering via omwegen met uw ontvoerders onderhandeld. Wanneer wist u daarvan?
Findeisen «Na een paar maanden vernam ik dat er onderhandelingen waren met een Qatarese organisatie, maar ik weet nog altijd niet welke. Ze hebben ook met Turken onderhandeld. Later hebben de ontvoerders me gefotografeerd – naderhand bleek dat voor de Duitse regering te zijn. Een andere keer wilden ze weten welk instrument ik in mijn jeugd heb bespeeld – saxofoon. Blijkbaar wilde iemand een duidelijk bewijs dat ik nog leefde.»
undefined
undefined
'Na de geboorte kreeg ik gebraden lever om aan te sterken. En babyvoeding en luiers voor mijn zoontje'
Pluchen ijsbeer
– Ondertussen moest u bevallen. Hoe bang was u?
Findeisen «Ik was er tot vlak vóór de bevalling van overtuigd dat mijn kind in Duitsland ter wereld zou komen. Iets anders leek me onvoorstelbaar. Tot het niet meer ging.»
– Toen de weeën begonnen, bedoelt u?
Findeisen «Nee, nog eerder. Ik had gedaan alsof ze begonnen, in de hoop dat ze me dan naar een ziekenhuis zouden brengen. Daar zou ik misschien wel kunnen ontsnappen, of in ieder geval met dokters en verpleegsters kunnen praten.»
– En wat deden uw ontvoerders?
Findeisen «Ze brachten me geneesmiddelen, maar die heb ik weggegooid. Een paar dagen later brachten ze een gesluierde figuur naar mijn kamer. Het was nacht en pikdonker, ik wist niet eens of het wel een vrouw was, tot ze me in het Engels begroette. Ze heette Noor, het Arabische woord voor licht, en ze was gynaecologe.»
– Zij had meteen door dat u had gedaan alsof u weeën had?
Findeisen «Ja, maar tegelijk gaf ze me hoop, alleen al door haar gezichtssluier af te nemen zodra de ontvoerders de kamer hadden verlaten. Dat was een bijzonder moment voor mij. Sinds mijn ontvoering zag ik voor het eerst weer een gezicht – mijn ontvoerders waren immers altijd gemaskerd. Ik merkte ook snel dat zij minstens even bang voor hen was als ik.»
– Behoorde zij niet tot die groepering?
Findeisen «Nee. Ze had een praktijk in de buurt en was gespecialiseerd in thuisgeboorten. Pas later heb ik gehoord dat ze eerst had geweigerd om te komen. Toen ze op visite moest en daarna thuiskwam, was haar man plots verdwenen. Hij had een briefje achtergelaten, waarop stond dat ze alles moest doen wat haar werd opgedragen. Ze werd op die manier gedwongen om mij te helpen.
»Voor mijn ontvoerders was ik van goudwaarde, daarom deden ze zoveel moeite. Als ik dood was, hadden ze niets aan mij. Noor had de opdracht gekregen mij koste wat het kost in leven te houden. Ze wist alleen dat ik zwanger was. Toen ik haar vertelde dat ik ontvoerd was, begon ze te huilen.»
– En daarna heeft ze u geholpen met de bevalling?
Findeisen «Ja. Alle mannen waren weg en wij waren alleen in die kamer: dat gaf een intieme sfeer. Ze had apparatuur en medicijnen mee en had zeer veel ervaring, merkte ik. Ik wist dat ik in goede handen was. De bevalling verliep gelukkig zonder complicaties. Toen mijn kind ter wereld kwam, verdween al de rest uit mijn gedachten – de oorlog, mijn ontvoerders. Alles draaide alleen nog om mijn zoon en mij. Hij was zo klein en broos, maar wel gezond.»
– Hebben uw ontvoerders u gelukgewenst?
Findeisen «Als er in Syrië een kindje wordt geboren, wordt er een dier geslacht – zeker als het een jongetje is – en worden er kalasjnikovs leeggeschoten in de lucht. Dat hebben ze bij mij niet gedaan, maar ik kreeg wel gebraden lever om aan te sterken.»
– Veranderde hun houding toen u een baby had?
Findeisen «Absoluut. Ik was nog hulpelozer dan voordien. Als mijn zoontje ’s nachts wakker werd en huilde, vroegen ze me de volgende ochtend wat er aan de hand was geweest. Ze hebben ook chocolade en fruitsap voor mij gekocht, en babyvoeding en luiers voor mijn zoontje.»
– Hoeveel keer is de gynaecologe nog gekomen?
Findeisen «Ongeveer een maand later heb ik haar opnieuw gezien. Nog een geluk dat mijn zoontje nooit echt ziek is geweest.»
– Had u speelgoed?
Findeisen «Mijn ontvoerders hebben me een pluchen ijsbeer cadeau gedaan – een reclamegeschenk van Coca-Cola, die vast uit een levering van hulpgoederen kwam. Ik heb zelf een rammelaar gemaakt van een plastic fles en olijfpitten. Toen hij wat groter was, heb ik met een andere fles een klein aquarium voor hem geknutseld. Repen groene stof moesten waterplanten voorstellen, en met een paperclip heb ik visjes gestanst uit verpakkingen van levensmiddelen. Als je met die fles schudde, leken ze in het water te zwemmen.»
– Na meer dan tien maanden gevangenschap ontving u plots twee brieven. Wat deed dat met u?
Findeisen «De ene was van mijn familie, de andere van de vader van mijn kind. Eindelijk had ik een vorm van contact met de buitenwereld. Maar ik was ook bang dat het nóg eens tien maanden zou kunnen duren voor ik weer een brief ontving.»
– Hoe zijn die tot bij u geraakt?
Findeisen «Dat weet ik niet precies. Mijn moeder heeft ze aan de overheid bezorgd, en wat er daarna is gebeurd, vraag ik mezelf nog altijd af.»
– U kwam vrij toen uw zoon nog geen jaar oud was. Hoe is dat gegaan?
Findeisen «Plots hoorde ik buiten schoten, maar zo ongewoon was dat niet. Daarna opende een bewaker de deur van mijn kamer en hij zei dat ik snel moest inpakken: we moesten maken dat we wegkwamen. Ik werd bij de buren ondergebracht, maar een tijdje later klopte iemand aan: het was de man die me het langst van allemaal had bewaakt. Nu droeg hij geen masker, maar hij was omringd door strijders met sjaals en kalasjnikovs. Zij riepen: ‘Janina, Janina! Freedom! Freedom!’»
– Maar het waren geen westerse geallieerden, wel andere rebellen.
Findeisen «Ja. Ze haalden me uit het huis, en voor het eerst zag ik waar ik was. Ik zag woonblokken, een moskee en een witte bestelwagen. De mannen sloegen mijn bewaker en stopten hem vervolgens in de koffer van een auto. Ik moest met mijn zoontje instappen, en toen reden we weg. Na een tijdje namen ze hun maskers af en zeiden ze me dat ik naar Duitsland kon terugkeren.»
'De grens oversteken was eenvoudig: we legden geld bijeen en dan was de Turkse grenswacht bereid een kwartier de andere kant op te kijken'
undefined
Bomgordel
– Het heeft toen wel nog twaalf dagen geduurd voor u Syrië kon verlaten.
Findeisen «Ze hebben me eerst naar Idlib gebracht. Ik was wel bevrijd, maar ik was nog niet vrij. Het was me niet duidelijk, waarom ze me niet meteen naar de grens brachten. Ze zeiden altijd maar: ‘Morgen, morgen!’ Ze wilden zeker weten dat er aan de overzijde iemand zou klaarstaan om mij op te vangen.»
– Ten slotte brachten ze u naar de Turkse grens, waar Duitse vertegenwoordigers van de regering u opwachtten. Hoe ging het eraan toe?
Findeisen «Eerst heeft iemand van de federale recherche me van kop tot teen gefouilleerd. Dat kon ik ergens wel begrijpen. Ze wisten niets over mij: ik had net zo goed een bomgordel kunnen dragen en drie Duitsers en evenveel Turkse soldaten mee in de dood genomen hebben. Daarna kreeg ik een grote tas waarin flessen water en cola staken, chocoladerepen, kledij, babyvoeding en speelgoed.»
– Tezelfdertijd verkondigde een groepering, Jabhat al-Sham genaamd, op het internet dat zij u hadden bevrijd. Een shariarechtbank zou uw vrijlating bevolen hebben.
Findeisen «Dat had met die veiligheidsgarantie van mijn vriendin te maken. Die rechters waren tot het besluit gekomen dat het niet strookte met het islamitische recht om mij te ontvoeren, en dat door mijn bevrijding recht was geschied.»
– Een groep islamisten heeft u dus bevrijd uit de klauwen van een andere groepering, waarmee ze nauwe banden hebben. Is het zo gegaan, denkt u?
Findeisen «Ja.»
– Is er losgeld betaald? Er was sprake van dat uw ontvoerders 5 miljoen euro hadden geëist.
Findeisen «Ik weet niet of er losgeld is gevraagd.»
– Waarom hebben die islamisten u eigenlijk niet vroeger bevrijd?
Findeisen «Dat weet ik niet. Ze hebben me gezegd dat ze er wel van op de hoogte waren dat ik ontvoerd was, maar dat ze niet konden achterhalen wie erachter zat en waar ik werd vastgehouden.»
– Hebt u de Duitse overheid gevraagd of er losgeld is betaald?
Findeisen «Ja. Dat zou niet het geval zijn.»
– Wat is er daarna gebeurd?
Findeisen «Ik moest nog een paar dagen in Turkije blijven tot alle formaliteiten afgehandeld waren, en daarna kon ik met een lijnvlucht naar Keulen vliegen.»
– Hoe verliep het weerzien met uw familie?
Findeisen «Ik was enorm opgelucht dat ik die eindeloos lange reis tot een goed einde had gebracht. En alles zag er ongelofelijk mooi uit. Zo had ik mijn stad en mijn land nog nooit bekeken.»
– Merkt u dat er iets is veranderd in West-Europa in uw afwezigheid?
Findeisen «Zeker. Overal zie je die ruk naar rechts, asielcentra worden in brand gestoken en mensen van vreemde afkomst worden aangevallen. Het is een complete verrassing voor mij dat de stemming zo snel is kunnen omslaan.»
– Het vermoeden bestaat dat wat u is overkomen, van het begin af een valstrik is geweest.
Findeisen «Dat geloof ik niet. Toen we elkaar mailden, had ik nooit het gevoel dat Laura me naar daar probeerde te lokken. Op een bepaald moment kan die groepering zich wel beziggehouden hebben met de organisatie van de reis, maar het initiatief is van mij uitgegaan. Ik had het gevoel dat ik een andere kijk op de terreur kon laten zien.»
– Hebt u uw vriendin nog gezien tijdens uw gevangenschap?
Findeisen «Nee.»
– Hebt u er later nog met haar over gesproken?
Findeisen «Ja, we hebben via versleutelde berichten met elkaar gecommuniceerd.»
– Wat zei ze?
Findeisen «Het speet haar dat ik gevangen was genomen. Het heeft haar wel aangegrepen, denk ik.»
– Is ze nu minder radicaal dan vroeger, denkt u?
Findeisen «Dat niet, nee.»
– Weet ze dat u een boek hebt geschreven?
Findeisen «Ja.»
– Heeft ze het vooraf kunnen lezen?
Findeisen «Een aantal fragmenten wel, ja.»
– Waarom eigenlijk? Zij heeft toch tot de heilige oorlog opgeroepen?
Findeisen «Ja, maar ik wilde dat alle feiten klopten.»
– Hebt u iets moeten veranderen van haar?
Findeisen «Een paar details maar. Het boek is vooral een weergave van mijn kijk op de gebeurtenissen.»
– Hebt u hulp gezocht na uw bevrijding?
Findeisen «Ja, ik heb een zeer goede therapeute, die Reporters zonder Grenzen voor mij heeft gevonden. Ze is vertrouwd met Syrië. Maar ik heb nog meer gehad aan het schrijven van mijn boek. Eindelijk was ik niet meer hulpeloos, meer nog: door te schrijven heb ik nieuwe krachten in mijzelf ontdekt.»
– Denkt u nog vaak aan uw ontvoering?
Findeisen «Elke dag, en dat zal waarschijnlijk altijd zo blijven. Het is een soort geruis op de achtergrond die mij ingrijpend heeft veranderd. Ik denk niet met wrok of verbittering aan die tijd terug, hoewel het soms verschrikkelijk was. Ik bleef altijd de hoop koesteren dat ik terug zou kunnen komen. Ik heb een tweede kans gekregen, iets wat niet alle gijzelaars van IS te beurt is gevallen.»
© Süddeutsche Zeitung
Janina Findeisen, ‘Mein Zimmer im Haus des Krieges. 351 Tage gefangen in Syrien’,
Piper Verlag
