De IKEA-Papers: hoe de meubelgigant de Belgische en de Nederlandse fiscus ontwijkt

Bij IKEA schroeven ze behalve Västerön-tuinmeubels en Byås-opbergkasten ook fiscale constructies in elkaar. Volgens de Europese Commissie zou de Zweedse meubelgigant al meer dan tien jaar belastingen ontwijken dankzij een Nederlandse sluiproute. De aankondiging van een belastingonderzoek verdeelt het moederland in twee kampen.

Bosse Vikingson (Zweedse journalist en IKEA-expert) «IKEA is zo ontzettend geliefd bij de Zweden dat het nieuws voor heel wat beroering zorgt. Sommigen houden er niet van dat de goede naam van het bedrijf wordt besmeurd, zelfs al liggen de bewijzen op tafel. Gelukkig vinden steeds meer mensen dat de waarheid boven moet komen. Zes jaar geleden maakte ik de best bekeken reportage uit de Zweedse tv-geschiedenis. Daarin beweerde ik al dat de oprichter van IKEA, de nu 91-jarige Ingvar Kamprad, zich bezondigde aan belastingontwijking. Ik heb toen enorm veel boze reacties gekregen.»

HUMO Belastingontwijking is ook heel on-Zweeds. Eén van uw landgenoten vertelde me ooit dat de belastingdienst Skatteverket het populairste overheidsdepartement van het land was.

Vikingson «Dat klopt. IKEA probeert zich al decennialang een voorbeeldig profiel aan te meten. Iedereen slikt dat verhaal voor zoete koek, maar het vertoont steeds meer barsten. Samen met een Zweedse collega onderzocht ik de betrokkenheid van IKEA bij LuxLeaks. We konden precies reconstrueren hoe ze belastingen ontweken in België en Nederland, we hadden zelfs de documenten met de handtekeningen van de bedrijfsleiders. Een jaar geleden kreeg Eurocommissaris Margrethe Vestager dat artikel onder ogen. Ze las het met veel interesse. Haar aankondiging van een Europees onderzoek is daar een rechtstreeks gevolg van.»

HUMO Hoe reageert IKEA op het nieuws?

Vikingson «Ze zeggen dat ze geen wetten overtreden. En als de EU iets anders beweert, zullen ze in hoger beroep gaan, zoals steeds wanneer ze worden aangevallen.»

HUMO Volgens een rapport van de Europese Groene Partij heeft IKEA via de notionele intrestaftrek ook 488 miljoen euro uit de Belgische staatskas gehouden. Dat is niet illegaal...

Vikingson «...maar het strookt niet met de manier waarop het zich aan de buitenwereld presenteert. Onlangs vroeg men de steenrijke Noorse hoteltycoon Petter Stordalen of hij de belastingen niet te hoog vond. Verrassend genoeg zei hij dat hij niet alleen een verantwoordelijkheid droeg tegenover zijn werknemers, maar ook tegenover de maatschappij. Als zijn ondernemingen belastingen ontweken, wie zou dan voor de kosten van veiligheid, onderwijs en gezondheidszorg opdraaien?»

HUMO Zal dit onderzoek een invloed hebben op de toekomst van IKEA?

Vikingson «Dat denk ik niet. Maar het is wél van belang voor het debat over de belastingparadijzen. Door de Panama Papers en de Paradise Papers merk ik dat steeds meer bedrijven gaan nadenken over de manier waarop ze hun financiën beheren.»