De lotgenoten van Jeroen Meus: ‘Ik ben lang kwaad geweest op mijn overleden man. Hij had me in de steek gelaten’

Bij rouwen komt geen handleiding. Wie ermee te maken krijgt – wij allemaal, vroeg of laat – moet een manier vinden om ermee om te gaan, en die zoektocht kan bikkelhard zijn. Dat blijkt ook uit ‘Dagen zonder broer’, het verstillende programma waarin Jeroen Meus na de dood van zijn broer Wim met lotgenoten praat. Vier van hen vertellen hun verhaal in Humo. ‘We moeten dat doen. Er rust nog zo’n taboe op rouwen, dat moet eruit.’

LIEF: ‘LETTERLIJK PLAATSMAKEN’

De man van Lief Delobel (63) overleed negen jaar geleden aan kanker.

LIEF DELOBEL «Volkert was de man van mijn leven. Toen we elkaar ontmoetten, hadden we allebei een echtscheiding achter de rug. Dat is voor niemand een makkelijke periode. Maar wij tilden elkaar op. We maakten elkaar weer gelukkig. Ik overdrijf niet als ik zeg dat hij me weer liet leven. Hij was zelf ook een grote levensgenieter.»

HUMO Hoe lang zijn jullie samen mogen zijn?

LIEF «Zeven jaar. Dat is kort, veel te kort. Maar ik ben blij met die zeven jaar. Dat hij zolang in mijn leven is geweest, dat ik hem heb mogen kennen.

»Hij is overleden aan kanker. Het is snel gegaan: in april kreeg hij de diagnose, in december stierf hij.»

HUMO Wist hij dat hij niet meer zou genezen?

LIEF «Ik weet het niet. Hij sprak niet over de dood. Ik ook niet. ‘Als jij de hoop opgeeft, dan is er voor mij ook niets meer,’ zei hij. En eerlijk: ik héb de hoop nooit opgegeven. Lange tijd leek het er ook goed uit te zien, de behandeling sloeg aan. ‘Dit is het meest positieve scenario,’ zeiden de artsen. Ons klonk dat in de oren als: ‘Het komt goed.’ Pas achteraf besefte ik dat ze nooit de woorden ‘genezen’ of ‘kankervrij’ hadden gebruikt. Ik besefte ook toen pas dat het in alle verslagen over ‘de palliatieve behandeling’ was gegaan. Het is gek, maar we hebben daar toen nooit bij stilgestaan.

»Dat we altijd zijn blijven hopen, maakte zijn dood moeilijker. Ik was er niet op voorbereid. Al weet ik niet of je je daarop kúnt voorbereiden. Je kunt niet leren hoe je moet rouwen. Het is ook bij iedereen anders. Een goede vriendin heeft haar zoon verloren door een ongeluk. Ze staat heel dicht bij me, maar ik zal nooit kunnen voelen wat zij voelt. Ik rouw zelf ook niet altijd op dezelfde manier. Mijn moeder was 95 toen ze stierf. Ik mis haar elke dag, maar het verdriet is totaal anders dan bij Volkert, die maar 65 is mogen worden.»

HUMO Kun je beschrijven hoe je om Volkert hebt gerouwd?

LIEF «Ik ben lang kwaad geweest. We hadden zoveel plannen. We wilden naar Portugal verhuizen. We zouden daar met een tractor naartoe rijden, hij was al een type aan het uitzoeken. Mijn hele leven viel in duigen, en dat was zijn schuld. Hij had me in de steek gelaten. Natuurlijk klopte dat niet, maar zo voelde het. Het zijn de fases van de rouw waar je doorheen moet, weet ik nu.

»Na een tijdje gaan de scherpe hoeken eraf en wordt het rouwen zachter. Het mooie is dat ook de herinneringen verzachten. In het begin overheersten de gedachten aan het ziekenhuis, aan hoe hij was vermagerd, aan die laatste dagen voor zijn dood. Nu denk ik veel vaker terug aan onze mooie momenten samen.»

HUMO Krijg je, na negen jaar, nog steun van je omgeving?

LIEF (knikt) «Zeker van de mensen in mijn naaste omgeving. Dat was een heel mooie ervaring na ‘Dagen zonder broer’. In de uitzending zei ik tegen Jeroen dat ik me inhoud om te veel over Volkert te praten, omdat mensen het nu vast wel een beetje beu zullen zijn. Ik kreeg daar veel berichten over, vrienden en familie stuurden me dat dat niet klopt, dat ze net gráág nog eens over Volkert praten en dat ik me nooit hoef in te houden. Dat maakte me blij. We denken dat mensen het niet meer willen horen, maar vaak is dat dus niet zo.»

HUMO In de uitzending zagen we je het schuurtje afbreken dat Volkert had gebouwd.

LIEF «Het moest eigenlijk al veel langer weg, het was niet meer veilig voor de kleinkinderen. Maar het was me nooit eerder gelukt om die beslissing te nemen. Uiteindelijk viel het mee. Ik was goed omringd.

»Ik ben lang in therapie geweest. Daar kwam ter sprake dat ik hoop ooit een nieuwe vriend te leren kennen. De therapeut raadde me aan om daar letterlijk plaats voor te maken. Je kunt geen nieuwe persoon in je leven laten als de kast nog vol spullen uit het verleden ligt. Ik heb dat gedaan, ik besloot bijvoorbeeld om van zijn hemden kussens te maken voor zijn kinderen. Dat eerste hemd in stukken knippen was vreselijk moeilijk, maar gaandeweg ging het beter en uiteindelijk deed het deugd. Met dat schuurtje was het net zo. Het is symbolisch, een stukje dat je afsluit.

»Ook dat is een proces. Ik heb een toilet waar je op de muren mag schrijven. Kort na Volkerts dood schreef iemand: ‘Everything will be okay in the end. If it’s not okay, it’s not the end.’ Dat maakte me bijna kwaad. Ik wilde het doorkrabben, ik wilde niet dat everything okay zou zijn, want dan zou ik Volkert vergeten zijn. Intussen kijk ik daar helemaal anders naar. Herinneringen gaan niet weg, liefde gaat niet weg. Verwerken is niet hetzelfde als vergeten. Volkert is er al negen jaar niet meer, maar er gaat geen dag voorbij waarop ik niet aan hem denk.»

PRISCILLA: ‘GOUDEN RANDJE’

Het dochtertje van Priscilla Van Quaille (36) overleed na 32 weken zwangerschap. Ze richtte vzw Eleonoor op, die rouwmanden en versbereide maaltijden schenkt aan ouders die hetzelfde meemaken.

PRISCILLA VAN QUAILLE «Ik was al aan het aftellen naar mijn zwangerschapsverlof toen ik op een avond besefte dat ik Eleonoor de hele dag niet had gevoeld. Ik probeerde me niet te veel zorgen te maken, het was een drukke dag geweest, maar die nacht sliep ik slecht. De volgende ochtend bracht ik ons zoontje van 4 naar school en reed ik door naar het ziekenhuis. Ik bleef hopen dat er niets aan de hand was. Maar diep vanbinnen wist ik het toen al. Eleonoor was in mijn buik overleden.

»Wat volgde, was rauw, gitzwart verdriet. Ik kan het nog steeds oproepen, maar het is te pijnlijk. Waar ik liever aan terugdenk, is de manier waarop we ons gedragen voelden. Hoe mensen voor ons zorgden. Ook mensen van wie we het niet hadden verwacht. Ze kwamen naar ons toe, ze lieten ons praten en wenen, soms zaten ze gewoon stilletjes naast ons. Het wegvallen van Eleonoor heeft ons de mooiste kant van de mensen getoond. Dat is het gouden randje waarover ik het in ‘Dagen zonder broer’ had.»

HUMO Je vertelde ook dat veel mensen voor je kookten, en hoeveel dat voor je betekende.

PRISCILLA «Na een stilgeboorte kun je je kindje niet zomaar meenemen naar huis. Het blijft meestal enkele dagen in het ziekenhuis, dan wordt het begraven. Ik ben al die tijd ook in het ziekenhuis gebleven. Wat had ik thuis moeten doen? Het waren de enige dagen die ik ooit met Eleonoor zou hebben: dan wil je zoveel mogelijk herinneringen maken.

»Dankzij de maaltijden van vrienden en familie hoefde ik die vijf intense dagen niet met eten bezig te zijn. Ik kon me helemaal richten op het afscheid. Ook nadien kon ik het niet opbrengen om te koken, of naar de supermarkt te gaan: stel je voor dat iemand me naar mijn zwangerschap zou vragen, of naar de geboorte. Dat al die mensen voor ons kookten, was dus enorm waardevol.»

HUMO Daarom richtte je de vzw Eleonoor op. Dat valt op in ‘Dagen zonder broer’: veel mensen zetten hun verdriet om in actie. Jeroen Meus maakte een tv-programma, Agnes en Piet zetten het werk van hun dochter voort, jij richtte je vzw op.

PRISCILLA «Je zit met al dat verdriet, je moet daar iets mee. Je wilt het omzetten in iets positiefs. Ik begon daarover na te denken met mijn zus Melissa en mijn goede vriendin Evi, de meter van Eleonoor. En ineens hadden we het. Wat als we zélf zouden koken voor mensen die net een kindje hadden verloren? We stelden een rouwmand samen met koffie, koekjes, ontbijtgranen... We brengen ook vijf dagen op rij een verse maaltijd aan huis. Intussen kunnen we rekenen op een heel team van meer dan 150 enthousiaste kookvrijwilligers.»

HUMO De vzw kreeg de naam van je dochter.

PRISCILLA «De naam van een overledene wordt vaak vermeden, en dat wilde ik absoluut niet. Ik vind het fijn om de naam van Eleonoor zo vaak te kunnen uitspreken en te horen.»

HUMO Je kreeg intussen een derde kindje.

PRISCILLA «Een jongen. Hij wordt 4 in juni. De oudste is nu 9.

»Het is pittig: twee kleine kinderen, een job als zelfstandige én de vzw. Ik ben ook net begonnen met het maken van ovenschalen: we willen graag een mooie handgemaakte schaal in de rouwmand stoppen, als belichaming van het gemiste bord aan tafel. Mijn man moet lachen als ik verzucht dat ik zo weinig tijd heb. Maar het lukt, ik haal er enorm veel voldoening uit. En zolang ik dat voel, gaan we door.»

Een rouwmand aanvragen of zelf vrijwilliger worden kan via eleonoor‑vzw.be. Wie de vzw van Nathalie Slosse wil steunen, kan terecht op talismanneke.be.

‘Dagen zonder broer’, Eén, woensdag 8 februari, 20.40