De mailbox van Arnon Grunberg: 'Bondgenoten'

Zoals Joden zich niet moeten laten misbruiken voor moslimhaat, zo moeten moslims zich niet laten misbruiken voor antisemitisme.

Beste Dyab Abou Jahjah,

Sorry dat het even tijd kostte om op je open brief van enkele weken geleden te reageren. Er waren een paar zaken die voorrang hadden. Maar sinds wij afgelopen zaterdag zo heerlijk in de zon in Rotterdam hebben geluncht, sta jij weer vooraan als het om mijn prioriteiten gaat. Nou ja, bijna vooraan. Een beleefdheidsleugentje hoort ook bij de vrede en het streven naar vrede. Over De Bezige Bij zullen we het niet hebben. Die uitgeverij is praktisch een uitgebrand en leeggeroofd stuk land, je zou er uit solidariteit bijna je nieuwe boek uitgeven. Zo van: ik ben een goed mens, ik gun De Bezige Bij ook wat.

Nu naar je brief. En dan naar de lunch.

Ik wilde jou helemaal niet reduceren tot één enkele tweet. Ik heb slechts aangegeven dat als je niet alleen wilt prediken voor mensen die het al met je eens zijn je rekening zult moeten houden met de gevoeligheden van de ander. Dat vind jij volgens mij ook.

En jij weet dat er zionisten zijn en zionisten. Zijn de Palestijnen die ik sprak – ik ben in Oost-Jeruzalem – en die wel nog geloven in een tweestatenoplossing zionisten? Is de Israëlische dame van 81 die een paar keer per week om vier uur in de ochtend bij een checkpoint gaat staan om de vernederingen die de Palestijnen ondergaan bij het passeren van dat checkpoint te documenteren een zionist? Volgens haarzelf wel. Jullie streven voor een belangrijk gedeelte hetzelfde na.

En dan heb je Combatants for Peace, een organisatie waarin Israëlische soldaten samenkomen met Palestijnse strijders om bijvoorbeeld gezamenlijk de doden in dit conflict te herdenken. En ervaringen uit te wisselen. Sommige van die soldaten zullen zich zionisten noemen, andere postzionisten, maar ook bij hen geldt: jullie hebben veel met elkaar gemeen, jullie zullen het over veel eens zijn.

Kortom, je hebt zionisten en zionisten, en die allemaal op één en dezelfde hoop gooien is onverstandig. Net zoals het onverstandig is te doen alsof alle moslims potentiële terroristen zijn.

Overigens vind ik het eveneens onverstandig als de BDS – de boycot van Israël of althans pogingen daartoe – geen onderscheid maakt tussen de bezette gebieden en pakweg Tel Aviv. Zonder dat onderscheid zal de BDS alleen het rechtse kamp in Israël versterken.

Goed, nu naar onze lunch. Doel was om een komische avond te organiseren over zionisme en antizionisme. Doel van de lunch dus.

‘Lachen is gezond,’ zei Johan Simons onlangs tegen me, ‘maar je moet het niet overdrijven.’ Daarin heeft hij helemaal gelijk. Maar juist als het om dit onderwerp gaat, zijn we wel toe aan een klein beetje lachen.

Je zei tijdens het eten van een visje dat je niet zo’n grappenmaker bent. Geeft niet. Het idee was om Micha Wertheim het podium op te laten komen. Hij heeft zich over jou uitgelaten, en hij schrijft mij altijd geprikkelde e-mails of andere berichten als ik mij op ironische wijze uitlaat over het fenomeen cabaret. Ik denk dat dat komt omdat Micha Wertheim in mij een vader ziet en dat hij graag wil dat ik trots op hem ben. Nu ben ik te jong om de vader van Micha te zijn en bovendien zie ik er weinig heil in om Micha als petekind te accepteren. Ik heb al een petekind en ik vind Micha voor een petekind toch echt te humorloos, maar als geadopteerd neefje mag hij af en toe best op feesten en partijen van mij rondscharrelen.

Hij wilde dus niet met jou het podium op. Nou ja, ik neem het hem niet kwalijk. Ik zit er nu over te denken om Leon de Winter te vragen, misschien kan hij samen met zijn partner of desnoods alleen wat grappen maken over de kwestie. En dan maak jij wat grappen over de kwestie. Daarna vragen we of het publiek nog wat grappen wil maken, want mijn ervaringen in Cultureel Centrum De Balie – waar ik met enige regelmaat gesprekken voer met interessante mensen – is dat een vraag uit het publiek soms nauwelijks te onderscheiden is van een grap.

Ik weet dat je een activist bent, ik ben dat niet. Ik verhoud me tot het activisme als de antirevolutionair tot de revolutie maar ik vermoed dat jij intussen zo mild bent geworden dat je ook de anti-activist in je omgeving kunt verdragen.

Natuurlijk is er reden tot haat. Maar het verspreiden van haat, ook onder het mom van het goede doel, is een ondeugd.

Jij vertelde dat enkele Belgische politici zich tegenover jou antisemitisch uitlieten omdat ze dachten dat ze jou daarmee een plezier deden. Zoals Joden zich niet moeten laten misbruiken voor moslimhaat door witte Europeanen, zo moeten moslims zich door diezelfde witte Europeanen niet laten misbruiken voor antisemitisme.

Volgens mij zijn we het daar ook over eens. Moslims en Joden, zowel de orthodoxe, als de geassimileerde, of post-Joden en post-moslims zo je wilt, zijn elkaars natuurlijke bondgenoten. Niet ondánks Palestina en Israël, maar juist ook dánkzij Palestina en Israël.

Nu moeten we alleen nog een paar grappen zien te bedenken over het conflict.

Wanneer krijg ik trouwens je vrouw en kind te zien of zijn die geheim?

Hartelijke groet,

Arnon