De mailbox van Arnon Grunberg: 'Brood en spelen en een zondebok'

'Ik zou als ik u was kieskeuriger zijn met bezoekjes aan politici'

Beste Mesut Özil,

Als ik dit schrijf moet Duitsland nog onder andere tegen Zweden spelen, maar het gaat hier om meer dan een uitslag, het gaat hier om politiek, het gaat hier om hét thema van dit decennium: de vreemdeling. Stiekem vraag ik me nu al af wat ons het volgende decennium zal bezighouden.

U bent zoals dat heet een ‘deutscher Fußbalspieler türkischer Abstammung’, terwijl u gewoon in Gelsenkirchen geboren bent. Ah, het Roergebied. Men heeft daar geprobeerd de ellende met extra veel geld voor cultuur te compenseren en het is gelukt. Maar cultuur is vandaag niet ons thema.

Zelden overigens word ik een Nederlandse schrijver ‘deutscher Abstammung’ genoemd, zo gaat dat, de Turk blijft Turk. Nu blijkt u samen met een collega de Turkse president E. te hebben ontmoet en dat is niet bij iedereen even goed gevallen. E. is niet echt een verlicht persoon te noemen, dat geef ik toe. Hoewel er in Duitsland genoeg politici rondlopen die ook allesbehalve verlicht zijn. Men meet met twee maten en dat noemt men vaderlandsliefde.

Tijdens een moeizaam gewonnen oefenwedstrijd tegen Saoedi-Arabië werd u uitgefloten, naar het schijnt vanwege uw ontmoeting met E. En toen het tegen Mexico tegenviel liet oud-voetballer Lothar Matthäus in het boulevardblad Bild weten dat u zich niet thuis zou voelen in het T-shirt van de Mannschaft, of zoals het daar heet ‘im DFB-Trikot’.

Ja, succes heeft veel vaders, de nederlaag heeft een paar zorgvuldig geselecteerde zondebokken. Het geheugen is gelukkig kortstondig. Wie praat nu nog over de bijtincidenten van Suárez? Ja, ik. Het WK van 2014 viel samen met de twilightzone van een relatie die niet meer aan was maar ook net niet uit, en toen kwam Suárez bijten en dat vergeet je dan niet. Zoals het WK van 1986 samenviel met mijn eerste verliefdheid en mijn eerste vriendin. Sport is een geheugensteun bij het eigen liefdesleven.

Maar goed, uitgerekend het tamelijk conservatieve dagblad Die Welt kwam u te hulp, overigens uitgegeven door hetzelfde concern dat ook de Bildzeitung uitgeeft. Er was daar sprake van uw ‘introverte melancholie’. Wat goed gezien is. Over uw voetbalkwaliteiten wil ik het niet hebben, dat moeten andere mensen doen, maar uw gezicht doet denken aan een acteur in een Almodóvar-film. Hoe hysterischer en theatraler uw tegenspeelster is, hoe introverter uw melancholie wordt. De geïmplodeerde weemoed, zo’n gezicht hebt u en kom daar maar eens om in de hedendaagse voetbalwereld. De gemiddelde voetballer heeft toch het gezicht van iemand die al een tijd in de gevangenis zit voor een nooit opgehelderde roofverval. U niet, dat moet de reden zijn waarom Die Welt u in verband bracht met Heidegger. Introverte melancholie en zo Duits als het Zwarte Woud. Ik zou er tevreden mee zijn als ik u was. Misschien was u liever de Kant onder de voetballers geweest, maar dat was een brug te ver.

Dat niemand rept over Poetin en zijn praktijken is één ding, maar geen hond hoor je meer over de corruptie van de FIFA. Terwijl nog niet zo lang geleden een beroemd hotel in Zürich, waar ik in mijn goede dagen ook weleens verbleef, het decor was van een arrestatie van enkele functionarissen van de FIFA. Het volk wil brood en spelen en een zondebok als pauzenummer.

Zo lees ik in een weinig verheffende Engelse krant dat iemand over u gezegd zou hebben dat u de lichaamstaal heeft van een dode kikker. Men is tot veel bereid om de spelen aantrekkelijk te maken. Ik heb onlangs geprobeerd te surfen en mijn leraar vertelde mij dat een dinosaurus sneller op het surfbord klimt dan ik. Een dinosaurus, een dode kikker.

Brood is er volop, gezond brood vooral, het brood is steeds gezonder geworden en diverser, in de wereld van het brood is de vreemdeling welkom geheten als de verloren zoon. In de wereld van de mens ziet het er minder fraai uit. Daarom behelpen wij ons met spelen. Ik zou als ik u was in de toekomst, hoe het ook verdergaat met uw team, wat kieskeuriger zijn met bezoekjes aan politici. Maar god, wij worden aan zoveel verleidingen blootgesteld, we hebben er een dagtaak aan om ons tegen al die verleidingen teweer te stellen.

En ik zou trots zijn op die kikker. Ik zou naar de tegenstander kwaken, en naar de scheidsrechter ook, want soms helpt het om de tegenstander in verwarring te brengen. En is de kwakende mens, vooral de kwakende voetballer, niet het geheime wapen van deze tijd?

Men leest over het einde van de mens, de mens die al zijn individualiteit verloren heeft, die zelfs geen massamens meer is, maar een beetje technologie met wat vlees eromheen. De kwakende mens verzet zich tegen dit toekomstbeeld. Hij geeft aan zo makkelijk niet te temmen te zijn. Hij brult niet, hij kwaakt.

In Die Welt wordt u Europeser genoemd dan de AfD. Ja, raszuiverheid is een onderdeel van de spelen. Even werd dat spel niet meer gespeeld, nu is het er weer.

Ik wens u veel spelvreugde. Hier op Lanzarote, waar ik momenteel verblijf, is de belangstelling voor het WK minimaal. Men surft hier liever.

Iedereen zijn eigen spel, iedereen zijn eigen brood.

Niets dan goeds.

Arnon Grunberg »