De mailbox van Arnon Grunberg: 'De moord op Jo Cox'

Nu bleef het aangenaam stil, want u bent geen moslim. U bent gewoon een man. Een witte man.

Beste Thomas Mair,

Het is niet mijn bedoeling wekelijks aan moordenaars te schrijven en het moet ook beslist geen gewoonte worden, maar ik vond dat ik u en uw moord op Jo Cox niet kon laten passeren zonder een kattebelletje van mijn kant.

‘Psychopaat of extreemrechtse terrorist?’ kopte NRC Handelsblad in een artikel over u. Het één sluit het ander niet uit. De psychopaat gaat geruisloos over in de terrorist. Ik zou zeggen: een terrorist is een psychopaat die niet als zodanig bekend wil staan.

Al zijn er natuurlijk uitzonderingen. Vrijheidsstrijders. Mensen die geen andere mogelijkheid zien dan de gewapende strijd en die menen dat die strijd zelfs gerechtvaardigd is als die niets oplevert. Al was het maar om de trots en de eer van de betrokkenen hoog te houden.

‘Wij hebben alles verloren maar niet onze eer en niet onze trots.’ Zoiets.

Toen de rechter u vroeg wie u was, zei u: ‘Mijn naam is Dood aan de verraders, vrijheid voor Groot-Brittannië.’ Als een moslim zoiets had gezegd, had minstens de helft van de bevolking gepreveld: ‘Zie je wel, echt niet alle moslims zijn terroristen maar alle terroristen zijn wél moslim.’ Nu bleef het aangenaam stil, want u bent geen moslim. U bent gewoon een man. Een witte man. Al heb ik een hekel aan die categorieën, maar we ontkomen er niet aan.

De kranten beweren dat er na uw moord een verschuiving in de opiniepeilingen is opgetreden. Opeens was er weer een kleine meerderheid tegen de brexit. Nou ja, als deze brief u onder ogen komt, is het resultaat van het referendum bekend. Maar zoals met terrorisme nu eenmaal het geval is: het terrorisme wil de staat verzwakken maar het geeft de staat een excuus om zichzelf te versterken en vrijheden van burgers te vertrappelen. Het terrorisme bereikt het tegenovergestelde van wat het beweert te willen bereiken.

Al zijn er natuurlijk ook mensen die beweren dat terroristen de staat zodanig willen provoceren dat ze onmenselijk wordt. In de veronderstelling dat een onmenselijke staat het niet lang kan volhouden. Maar er zijn gradaties in onmenselijkheid en ik vrees dat ondanks de bijvoorbeeld toch vrij plotselinge val van de Sovjet-Unie veel staten het moeiteloos uithouden zonder maar in de verste verte te voldoen aan onze morele normen. Nou ja, onze morele normen. Je kunt er bijna niet over beginnen zonder je toch een beetje te schamen voor je hypocrisie. Maar gelukkig stemmen mensen met hun voeten. Je leeft beter in België, Nederland. Frankrijk of Amerika dan in Rusland of Saoedi-Arabië, al heeft Gérard Depardieu daar zoals bekend anders over gedacht. Maar ook hij schijnt Rusland alweer te hebben verlaten.

En Snowden? We dwalen af.

‘Mair was gek op tuinieren,’ schreef NRC Handelsblad. Zou er een verband bestaan tussen tuinieren en uw daad? Of moeten we concluderen dat als u nog iets gekker zou zijn geweest op tuinieren u niet tot uw moord zou zijn overgegaan? Dat u dan gedacht zou hebben: de verraders moeten dood maar ik blijf toch maar even lekker bezig in mijn moestuintje.

The Financial Times schrijft zelfs dat u andermans tuinen verzorgde. U had ook kunnen voortleven als engel die het gazon bijknipt van de buren omdat het gras hem zo na aan het hart ligt. Dan was u rustig op uw 85ste in slaap gesukkeld en had de buurt nog enkele dagen liefdevol over u nagepraat.

Maar terwijl u bezig was in die tuinen gingen uw gedachten uit naar de vrijheid en de verraders. En het werd u te veel, de vrijheid en de verraders.

Ik las net dat Omar Mateen, de moordenaar van Orlando, wraak wilde nemen op de Puerto Ricanen; op wie wilde u nou precies wraak nemen?

Een buurvrouw was u tegengekomen toen ze met haar katten naar de dierenarts ging. U zou hebben gevraagd hoe het met haar katten was.

Ja, hoe goed kan de psychopaat zich verstoppen? Of moeten we sociale vaardigheden wantrouwen? Als een onbekende naar onze katten informeert, dan dienen wij alert te zijn.

Door dit alles zou je bijna vergeten dat er iemand vermoord is, Jo Cox, lid van Labour. Naar alle waarschijnlijkheid vermoord omdat u in haar een verrader zag: ze was tegen de brexit en tegen xenofobie. Is het nog toeval dat ze een vrouw was? Of moeten we daar niet te lang bij stilstaan? Had ze ook gewoon een man kunnen zijn maar waren er even geen mannelijke verraders voorhanden?

U zou, zo meldt The Guardian, een abonnement hebben gehad op S.A. Patriot, een Zuid-Afrikaanse organisatie die de apartheid weer in ere wil herstellen.

Ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat veel burgers het rechtse, witte terrorisme minder bedreigend en minder erg vinden dan het terrorisme dat in naam van de islam plaatsvindt.

Het zal wel met vijandbeelden te maken hebben. En wat voor het ene terrorisme geldt, geldt ook voor het andere terrorisme, de psychopaat loopt nu eenmaal geruisloos over in de terrorist.

Ik ben benieuwd naar de resultaten van het medisch onderzoek.

Aan Omar Mateen schreef ik dat we zijn naam moeten vergeten. U leeft nog, maar eigenlijk geldt dat ook voor u.

Vriendelijke groet,

Arnon Grunberg ’