De mailbox van Arnon Grunberg: 'Een onopvallende jongen'

Je hebt intensief 'Counter Strike: Source' gespeeld. Dat schijnt vaker voor te komen bij mensen die dood en verderf willen zaaien.

Beste David S.,

Eigenlijk had ik me voorgenomen deze zomer niet meer aan moordenaars te schrijven maar voor jou maak ik een uitzondering.

In The New York Times word je Ali Sonboly genoemd, maar de Süddeutsche Zeitung houdt het op David S. en dat vind ik toch mooier.

In de herfst van 2014 bracht ik enkele maanden door in München ter voorbereiding van een toneelstuk dat ik voor de Münchner Kammerspiele zou gaan schrijven. Sindsdien heb ik een speciale verhouding met München.

Annette Ramelsberger schreef in de Süddeutsche een mooi profiel over je. Hoewel je zou kunnen denken dat het niet goed is daar al te lang bij stil te staan. Als je een mooi profiel in een kwaliteitskrant wilt, maar verder niet al te veel kwaliteiten hebt of je kwaliteiten nog niet tot wasdom zijn gekomen – wat weet ik immers over jouw kwaliteiten? – kun je altijd nog als een wilde om je heen gaan schieten. De snelste weg naar roem loopt via het geweld. Het is eerder gezegd, ook door mij.

Een onopvallende jongen, zo word je in het profiel genoemd. Ach, de onopvallende jongens. De onopvallende jongens die bij nader inzien toch niet zo heel onopvallend blijken te zijn.

Een buurmeisje van jou beseft laat die bewuste vrijdagavond wie de dader is. ‘De dader is onze buurman,’ staat er. Alsof de dader nooit je buurman zou kunnen zijn.

Wie zelf goed is, zal ook wel goede buren hebben.

De openbare aanklager zegt dat je een sociale fobie hebt gehad. Dat zou waar kunnen zijn.

De vergissing die dan wordt gemaakt, is: is iedereen met een sociale fobie een potentiële moordenaar? Nee, natuurlijk niet.

Omdat enkele moordenaars een islamitische achtergrond hebben, omdat IS bestaat, wordt er al snel gedacht: de moslim is een potentiële moordenaar.

Men huivert namelijk bij de gedachte op de moordenaar te lijken. Als hij maar niet is zoals wij.

Verleden zomer ben je twee maanden in een ziekenhuis behandeld wegens depressie. Over dergelijke details hoor je weinig. De moslim mag gestigmatiseerd worden maar de depressieve burger niet. Omdat wij zelf depressief kunnen zijn. Of het kunnen worden. Omdat wij antidepressiva slikken. Altijd weer geldt: wij willen niet op de moordenaar lijken.

Er staat ook in de krant: ‘David S. muss viel gelesen haben.’

Moeten we daaruit concluderen dat iedereen die veel leest een potentiële terrorist is? Of althans iemand die daden begaat die als terrorisme uitgelegd zouden kunnen worden?

De veellezers zijn gevaarlijk.

Men wil de toekomst voorspellen om het ergste te voorkomen. Het ergste is als mensen zoals ‘wij’ worden uitgemoord.

Maar dat is lastig, de toekomst voorspellen. Ondankbaar ook. Het gaat zo vaak mis.

Ook staat in de krant dat je een zoon van migranten zou zijn die migranten neerschiet om zich zo een betere Duitser te kunnen voelen. Is je daad een poging tot radicale assimilatie? Ik wil erbij horen.

Allemaal speculaties, hoewel de ene speculatie zinvoller is dan de andere, interessanter is dan de andere.

Doden om geaccepteerd te worden. Doden omdat men nooit geaccepteerd is.

Een expert zei over jou: ‘De depressie maakte hem tot zelfmoordenaar, de woede tot moordenaar.’

Maar voor zulke redelijk geformuleerde gemeenplaatsen hebben wij toch geen experts nodig?

Beter is het om na te gaan welke gevolgen je daad heeft.

Een gevoel van saamhorigheid. Mensen die niet uit München wegraakten, konden overnachten bij Münchenaren die hun deuren openden voor de gestrande reizigers. Mooi. Hoopvol.

Waar het slechtste in mensen naar voren komt, komt dikwijls ook het beste in mensen naar voren. Misschien verlangen daarom zoveel mensen naar crisis en revolutie, om te kijken hoe goed ze zijn.

Je vader heeft de politie verteld dat jullie niet religieus zijn, hij gaf de politie nog de sleutel van jullie woning. ‘Daarna kon hij niet meer,’ staat er.

Een zin die je niet snel zal vergeten. Er zit een boek in of een toneelstuk. De vader van David S.

En The New York Times bericht dat er geen werkelijk verschil bestaat tussen een dader die handelt uit politieke motieven en eentje die wordt voortgedreven door zijn eigen demonen.

Een veelzeggende conclusie: of het nu je eigen of andermans demonen zijn, dat is niet zo belangrijk. Demonen hebben geen eigenaren.

Je hebt intensief het spel ‘Counter Strike: Source’ gespeeld. Dat schijnt vaker voor te komen bij mensen die dood en verderf willen zaaien. En die over voldoende financiële middelen beschikken. Goedkoop zal het niet zijn. Dat spel.

Is dit weer aan aanwijzing? Moeten wij op zoek gaan naar de spelers van ‘Counter Strike: Source’?

Ik typ dit in mijn New Yorkse woning. Het is middernacht geweest. Mijn petekind en zijn moeder slapen.

De dood moet maar een fantasie blijven.

Meer dan met de andere moordenaars aan wie ik deze zomer heb geschreven, heb ik met jou medelijden.

Waar je het geld vandaan had om het wapen te kopen, het schijnt circa 1.500 euro gekost te hebben, is vooralsnog onduidelijk.

Schrijven is ook een manier om je demonen uit te drijven.

Drijf je demonen uit zonder al te veel anderen kapot te maken. Dat moet leven zijn. De rest is uitleg.

Vriendelijke groet,

Arnon Grunberg