De mailbox van Arnon Grunberg: 'Eeuwige nationale rouw'

Ik wil u uw retoriek vergeven. Het had erger gekund.

Waarde Charles Michel,

Een vriendin schreef me vandaag, 22 maart 2016, dat het laf was dat ik in Warschau was en niet in Brussel. Dat was misschien laf. Aan de andere kant: als ik vandaag in Brussel was geweest, hadden mensen me ervan beschuldigd dat ik gehandeld had met voorkennis.

Op Twitter schrijft u: ‘We zullen onze vrijheden verdedigen en beschermen. We worden geconfronteerd met een laffe vijand. Maar wij zijn vastberaden en eensgezind.’

De uitspraken van politici op aanslagen als die van vandaag in Brussel stemmen weemoedig, misschien nog weemoediger dan de aanslagen zelf. Over de daders kun je zeggen: ‘Vergeef het hun, want zij weten niet wat ze doen.’

Maar over politici die het tot premier schoppen mag je verwachten dat ze min of meer weten wat ze doen.

En misschien weet u dat. Ik wil u uw retoriek vergeven. Het had erger gekund.

Uw Minister van Binnenlandse Zaken heeft drie dagen van nationale rouw afgekondigd. Drie dagen, is dat niet overdreven? Is dat niet te veel eer voor IS?

Maar hysterie is zeker geen eigenaardigheid van politici. Mijn lieve vriend Dyab Abou Jahjah – ik beleefde een paar maanden geleden een genoeg-lijke avond met hem in Leuven – schreef in De Standaard: ‘Ik tik deze woorden met bevende vingers. Niet uit angst maar uit emotie. En ja, natuurlijk ook een beetje angst. Mijn Brussel is aangevallen, mijn stad, waar ik leef, waar mijn kinderen naar school gaan, waar ik adem. Ik kan geen analyse maken, het spijt me.’

Het spijt me ook. Maar ik zou zeggen: als je beeft van angst, ga dan eerst naar de apotheek om je tabletjes te halen en ga dan pas je stukje tikken. En als de apotheek toevallig gesloten is, wacht tot die weer opengaat en ga dan typen. Zo moeilijk is dat niet.

Nee, ik vrees dat de hysterie een hoge mate aan onoprechtheid moet verhullen. Natuurlijk, elke dode die bij een terroristische aanslag om het leven komt, is er één te veel. Wie over een humanistische inslag beschikt zou zeggen: elke dode is er één te veel.

Anders krijgen we straks rare dialogen. ‘Mijn moeder is dood.’

‘Oh, terrorisme?’

‘Nee, kanker.’

‘Gelukkig.’

Noem me ongevoelig, noem me laf, noem me cynisch, maar ik schrijf deze woorden niet met bevende vingers. En dat ligt niet aan het feit dat ik in Warschau ben. Overigens zou je in deze stad elk jaar wel een week van nationale rouw kunnen afkondigen, maar dit allemaal terzijde.

Toen ik in de ochtend van 11 september 2001 in New York zat te typen, deed ik dat ook niet met bevende vingers. Hooguit dacht ik: hier gaan we nog een hoop ellende aan beleven, want het bijbelse adagium ‘oog om oog, tand om tand’ is – christendom of geen christendom – niet geheel uit de mode. Dat was ook zo. De oorlog in Afghanistan mag je gerust samenvatten als ‘een hoop ellende’ – voor alle betrokkenen.

Overigens is de expertise van de zogenaamde experts niet veel minder treurig dan de hysterie van de opiniemakers die bevend zitten te typen. En ik mag wel hopen dat de schrijvers gewoon betaald krijgen voor dat bevend typen of misschien zelfs een toeslag krijgen.

Vermoedelijk is dit niet het moment om de socialist uit te hangen, maar goed. Ik roep al mijn collega’s op, schrijvers, columnisten, maar ook schilders en beeldhouwers: iedereen die bevend zit te typen of te beeldhouwen moet tien procent gevarentoeslag krijgen.

Dus als je toevallig op 22 maart 2016 in Brussel aan je roman zat te werken, heb je recht op tien procent meer voorschot.

Nu nog even naar de experts. In voornoemde De Standaard kwam jihadexpert Pieter Van Ostaeyen aan het woord en hij zei: ‘Het is geen toeval dat deze terreur vandaag toegeslagen heeft.’

Geweldig, er zijn twee mogelijkheden: of het is toeval dat de terreur vandaag heeft toegeslagen of niet. En wat zegt de jihadexpert: het is geen toeval.

Was het ooit wel toeval dat de terreur vandaag en niet morgen heeft toegeslagen?

Was het toeval dat de Tweede Wereldoorlog op 1 september 1939 en niet op 1 oktober 1939 begon?

Nu weet ik uit betrouwbare bron dat jihadexpert Van Ostaeyen werkt aan een boek waaruit blijkt dat de Tweede Wereldoorlog ook op 2 of zelfs 3 september 1939 had kunnen beginnen. Zijn nu al geruchtmakende boek ‘Het was toeval’, dat van de zomer in alle boekhandels ligt, werpt een heel ander licht op het verleden.

Van Ostaeyen zei in De Standaard: ‘En ik weet niet of we ons überhaupt kunnen verdedigen.’

Dat weet ik ook niet. Kunnen wij ons verdedigen tegen de jihadexpert? Ik twijfel namelijk, wat is erger: de jihad of de jihadexpert?

Ik geloof niet dat ik veel sympathie voor u heb, maar als ik zo kijk welke onzin andere mensen uitkramen valt de onzin die u uitkraamt nog best wel mee.

Alleen kunt u misschien wat minder scheutig zijn met dagen van nationale rouw?

Hoewel er ook wel wat voor te zeggen is om eeuwige nationale rouw af te kondigen.

Mensen rouwen dikwijls. Belgen rouwen eeuwig. Zullen we het daarop houden?

Ik ben een Belg.

Vriendelijke groet,

Arnon Grunberg