De mailbox van Arnon Grunberg: 'Liefdesbrief aan een kanselier'

De hartstocht in het debat heeft ons murw gemaakt.

Wederom wordt het einde van je tijdperk aangekondigd. De aasgieren verzamelen zich al rond je nauwelijks afgekoelde lijk, maar ik blijf je trouw. Ja, het tutoyeren is begonnen. Laten we de hoffelijke afstand vergeten en elkaar naderen als twee geliefden die elkaar na jaren weer ontmoeten in een Italiaanse badplaats.

Jouw einde is nog niet gekomen, van een lijk is geen sprake, en zij die zich tegen je keren, hebben vrijwel altijd dezelfde agenda: ze zien wel iets in het nationalisme. Zij geloven dat er iets te winnen valt als de oude orde wordt opgeschud. Wat er precies te winnen zou moeten vallen, is onduidelijk. Allicht hebben ze het over hun carrière.

Een bevriende acteur zei recentelijk: ‘Jong is altijd beter.’ Hij had het over schapenvlees. Maar jij bent het bewijs dat jong niet altijd beter is. Laat de ouderdom komen. Zoals een taoïst jaren geleden al tegen me zei: ‘De opdracht van de mens is om een oud vrouwtje te worden.’ Ik stribbel nog wat tegen, maar het is slechts een kwestie van tijd.

De Süddeutsche Zeitung schreef over de angst die je oproept bij je tegenstanders. Christian Lindner van de FDP speculeerde al aan het begin van de onderhandelingen over een zogenaamde Jamaica-coalitie dat het einde van je politieke carrière naderde, en Martin Schulz van de SPD liet weten vooral níét met jou te willen regeren. Alsof je deze mannen met huid en haar op zou eten. Schulz, voor wie ik trouwens respect heb, verweet je ook dat je de opvattingen van je tegenstanders annexeerde. Maar wat is een compromis anders dan het annexeren van de opvatting van je tegenstander?

undefined

De Süddeutsche vraagt zich af welke ‘mythische krachten’ jij bezit, en vervolgt dan meteen met de relativering dat de zwakte van je tegenstanders misschien meer in het oog springt dan jouw mythische krachten. Hoewel ik je graag wat mythische krachten gun. Dan kan ik zeggen: ‘Ik heb een vrouw bemind met mythische krachten.’

Bovengenoemde krant stelt dat je uithoudingsvermogen bezit en goed aanvoelt hoe de stemming is, maar – en dat wordt dan weer als een zwakte gezien – je gaat hartstocht uit de weg in het politieke debat. Er is al genoeg gespeelde en minder gespeelde hartstocht in het debat. De hartstocht heeft ons murw gemaakt, de hartstocht heeft ons Donald Trump opgeleverd, in Nederland wordt de burger nog vrijwel dagelijks geconfronteerd met de sleetse hartstocht van een Geert Wilders. Een beetje minder hartstocht is fijn. De hartstochtelijke strijd is iets voor andere tijden, toen oorlog nog een heroïsche onderneming was, iets voor halfgoden – of beter gezegd: voor mensen die zich halfgoden waanden en die op het slagveld achter de pijnlijke waarheden van de stervelingen kwamen. Nu is oorlog een humanitaire interventie, en noem me saai, noem me belegen, schaar me bij de zwakkelingen die de Westerse cultuur niet met vuur en zwaard wensen te verdedigen, maar ik noem dat vooruitgang.

Ik prijs je, mijn lieve Angela, en ik zal je blijven prijzen met de gematigde hartstocht van iemand die weet wat liefde is en die toch niet overmand wordt door acute geilheid. Niet dat ik blind ben voor je zwakheden, die ik overigens vaak net als je troeven beschouw, nee: ik hoef maar naar je tegenstanders te kijken en ik weet dat ik van je hou. Ik heb het niet eens over een Lindner, ook niet over een Schulz. Ik denk aan de aanhangers van de AfD, ik denk aan burgers, opiniemakers, politici in Nederland voor wie jij alles vertegenwoordigt wat zij wensen te bestrijden. Ze verpakken hun argumenten in quasi-objectieve analyses, maar dwars daardoorheen ruikt men de geur van revisionisme in de vroege ochtend.

Volgens de Süddeutsche spiegelen jouw tegenstanders zich te veel aan je, of ze geven je de schuld van hun onmacht, zoals de FDP, die jou verwijt dat ze in 2013 niet over de kiesdrempel van vijf procent wist te komen.

Volgens de Frankfurter Allgemeine is de CDU ervan overtuigd dat het toch wel tot een coalitie met de SPD zal komen. De tegenstanders, ter linker- en ter rechterzijde, zullen wel ontevreden geluiden voortbrengen, maar wie stemt op een partij in de hoop dat die in de oppositie belandt? En zeker stem je niet op een partij als de SPD in de hoop dat die in de oppositie belandt.

Zij die zich opmaakten voor een grafrede toen op zondagavond 19 november bekend werd dat de besprekingen met de Grünen en de FDP mislukt waren, zullen nog raar staan te kijken.

Onder de druk van de president, Frank-Walter Steinmeier van de SPD, zal Schulz zijn historische verantwoordelijk nemen. In de CDU kijken ze er al naar uit. Opmerkelijk trouwens dat de schuld voor het falen van de onderhandelingen van de Jamaica-coalitie bij de FDP wordt gelegd. Van de Grünen zijn de christen-democraten gaan houden, en laten we eerlijk zijn: de huidige Grünen zijn een soort christendemocraten, al doet Jezus er niet meer toe. Maar de gemiddelde christendemocraat zal óók niet meer bidden.

Ik doe dat wel. Ik bid voor jou, Angela. Ook hoop ik dat we elkaar ooit nog tegengekomen en dat je je vermoeide hoofd op mijn schouder legt.

Liefs,

Arnon »