De mailbox van Arnon Grunberg: Man zonder ruggengraat

Ik wil best luisteren naar klachten over mijn persoon.

Lieve Q,

Meerdere malen heb ik beloofd niet meer over je te schrijven, meerdere malen heb ik die belofte gebroken. Laat dit de laatste keer zijn. Of de voorlaatste keer. En veel last zal je er ook niet van hebben. Je moet het aantal lezers niet onderschatten, maar ook niet overschatten.

‘Ik ben nu eenmaal schrijver,’ luidde mijn excuus, als je me er weer eens op wees dat ik mijn belofte niet was nagekomen en je toch in één van mijn geschriften was opgedoken. Een goed excuus.

Wie zegt ‘schrijf niet over mij,’ zegt eigenlijk: ‘Verdwijn uit mijn leven.’

Maar enige lafheid kan mij eveneens worden verweten. Menige confrontatie ben ik uit de weg gegaan. Hoewel je je moet afvragen of volledige transparantie te verkiezen is boven het weke opportunisme van hen die de conflicten liever vermijden. Ik deed twijfelachtige beloftes. Zoals snobs over boeken spreken die ze nooit hebben gelezen. Uit die curieuze mengeling van angst, trots en ambitie. Voor zover trots en ambitie van elkaar te scheiden zijn.

Daaraan moet worden toegevoegd dat je als muze in mijn leven bent verschenen – mét jouw toestemming. Ik heb je niet tegen je zin in tot muze gebombardeerd. Aanvankelijk vond je het prima. Kennelijk heb je je ergens halverwege je roeping, je betrekking of hoe je het ook wilt noemen, bedacht. Je wilde toch geen muze zijn. In ieder geval niet de mijne en vermoedelijk ook niet die van iemand anders. Dat neem ik je niet kwalijk.

Zoals je het mij niet kwalijk mag nemen dat ik niet de man bleek te zijn die je hoopte dat ik was. Wie is dat wel? Ik bedoel, we staren ons blind op de ander of anders wel op onze wensen, als we ons nooit blind zouden staren zou het leven erg saai en redelijk zijn. Al te redelijk.

De ware gelovige staart zich ook blind. Dat kan zijn redding zijn. Of zijn ondergang.

Het was een aangename avond in pizzeria Stromboli. Een halfjaar hadden we elkaar niet gezien, maar toen de avond vorderde bleek dat halfjaar niet genoeg om de pijntjes uit het verleden op te lossen. Pijntjes – misschien zijn het pijnen. Het is moeilijk over de pijn van anderen te oordelen. Bovendien beweer jij dat alle pijn verdwenen is. Wat van die pijn over is, is boosheid. Lichte boosheid allicht.

Je zei dat ik niet tot liefde in staat was, hoewel ik mijn best deed.

In zo’n uitspraak zit verbetering, althans vanuit mijn perspectief, want een halfjaar geleden zei je dat ik ook mijn best niet deed.

Je zou denken dat je eerst over jezelf moet oordelen, dat er eigenlijk niemand anders is om over te oordelen, maar ik weet dat de aanval de beste verdediging is. In jouw geval zou ik zelfs zeggen dat het je levensstrategie is.

Hoon is je wapen.

Nu is hoon mij niet vreemd, maar het is een eenzijdig wapen, het is een wapen met tekortkomingen. Al was het maar omdat het gevaar van isolatie dreigt.

Niet alles wat in jouw ogen hoon verdient, moet met hoon tegemoet worden getreden.

En wie de hoon gebruikt als communicatiemiddel kan eigenlijk alleen een reactie op metaniveau verwachten. Ik zie de hoon, maar ik weet dat die hoon diepe onzekerheid en zelfhaat moet verbergen. Toch is ook die communicatie tot mislukken gedoemd als de ander zelfs niet bereid is te overwegen dat die zelfhaat en onzekerheid er zijn.

Misschien moeten we concluderen dat sentiment niet genoeg is voor contact. Je kunt een pleister snel of langzaam afrukken; ik ben altijd voor het langzame afrukken geweest, noem het angst. Of gebrek aan mannelijkheid.

Ik weet dat je me in het verleden weleens gebrek aan ruggengraat hebt verweten en tot op zekere hoogte is de behoefte confrontatie te vermijden ook daadwerkelijk gebrek aan ruggengraat. Laat ik erkennen dat ik ernstig overweeg dat te zijn: een man zonder ruggengraat.

Alleen als ik schrijf is er de illusie van ruggengraat, en zelfs dat niet altijd.

Hoe genoeglijk het ook begon in Stromboli, de avond eindigde met een conflict. Alsof we onze avonden zonder conflicten niet zouden doorkomen.

Ik ben op deze wereld om naar de verhalen van mensen te luisteren en met die verhalen iets te doen. Ik wil ook best luisteren naar klachten over mijn persoon maar dan toch bij voorkeur in de vorm van een verhaal.

Nu weet ik dus niet hoe wij het contact moeten voortzetten. Ik ben best bereid nog meer hoon in ontvangst te nemen, de ware masochist kan niet met genoeg neerbuigendheid worden behandeld, maar ik twijfel aan alles – ook aan mijn roeping als masochist.

Ik hoopte en hoop dat je me kunt vergeven, want God weet dat ik een zondaar ben en dat ik eigenlijk ook niets anders wil zijn.

En toch, Abraham kan niet een halfjaar of langer met het mes boven Isaak blijven staan. Op een gegeven moment moet de engel verschijnen.

Ik wacht in stilte tot die engel verschijnt.

Verschijnt die niet, is er altijd de weemoed. En God. En foto’s en filmpjes van vroeger.

Wij die bezig zijn te sterven troosten ons met jongere versies van onszelf.

Kus,

Arnon