De mailbox van Arnon Grunberg: 'Wraakengel'

Ik ben bereid voor jou, je man en je kind, mits het kind meerderjarig is, te strippen.

Beste Johanna ter Steege,

Het lijkt wel in een ander leven dat wij samen in een toneelstuk voor kinderen speelden. We waren allebei nog jong. Ik ben steeds mooier geworden in de loop der tijd en ik ben bereid over jou hetzelfde te beweren: je wordt alleen maar knapper.

Jij had je naam aan het begin van de jaren 90 als actrice al gemaakt en ik was bezig te mislukken als acteur. Kort daarop werd ik broodschrijver en bij gebrek aan betere aanbiedingen ben ik dat nog steeds. De meeste mensen die gratis schrijven, zijn slechte schrijvers. Ik vermoed dat zelfs Kafka liever de verzekeringsmaatschappij waar hij zijn dagen sleet, vroegtijdig had verlaten om zich volledig te kunnen richten op het schrijven. Het omgekeerde is niet waar: ik kan geen goede boeken schrijven omdat ik voor een verzekeringsmaatschappij werk.

Onzin. Excuses. Houd de avonden gewoon vrij.

De reden van dit schrijven is eenvoudig: aan het begin van de jaren 90 heb ik jou een reeks brieven geschreven. Een reeks liefdesbrieven. Ik hield van je. Je was niet de enige van wie ik hield maar ik verwachtte ook niet dat ik de enige zou zijn van wie jij hield.

Een beetje liefde, wat aandacht en wat geld, opdat ik minder van mijn ouders hoefde te stelen, meer had ik niet nodig. Ik weet niet meer zeker of mijn vader nog leefde toen jij het brandende verlangen in mij losmaakte maar dat doet er ook niet toe.

Al snel was me duidelijk dat ik op het gebied van geld niets van je kon verwachten. Je was gierig. Laten we zeggen dat het aan je opvoeding ligt. De mooiste vrouwen zijn gierige vrouwen.

Nu is mijn voormalige uitgever Vic van de Reijt bezig de brieven die ik tussen 1988 en 1994 aan diverse mensen heb geschreven te verzamelen. Eigenlijk is hij bezig mijn leven te reconstrueren. En nu ik een blik op het verleden heb kunnen werpen – terwijl ik dit schrijf, zit Vic een verdieping lager over mijn brieven gebogen – moet ik zeggen dat ik iemand anders was. Dat andere zit in de details, maar alles zit in de details.

Wat heb ik mij laten gaan in het verleden. Op papier althans.

Ik was soms ook erg boos maar dat kwam door de pijn. De pijn waarover jij zo gepassioneerd kon spreken. Ik heb niemand zo vurig over het eigen lijden horen spreken als jij. Jij maakte het lijden sexy en ik hoop dat je dat nog steeds doet.

undefined

Van al mijn voormalige correspondenten zijn er twee personen die weigeren de brieven die ik heb geschreven af te staan. De eerste is een jongeman die er niet zo goed aan toe is en die wij daarom een beetje in bescherming moeten nemen, de tweede ben jij.

Je schreef Vic één zin, ik citeer je hele e-mail, zo kort is die:

‘Beste Vic,

Ik kan niet op je verzoek ingaan.

Met vriendelijke groet, Johanna.’

Zoveel hardvochtigheid, zoveel pijn zit er in dit korte schrijven. Liefste, ben je bij een verkeerde psychiater in behandeling geweest? Kan ik iets voor je doen? Heb je het oude, christelijke geloof van je voorvaderen verkeerd geïnterpreteerd? Lees jij ‘wraak’ waar ‘vergiffenis’ staat? Heb jij, die ik altijd heb aangezien voor Maria, gekozen voor een leven als wraakengel?

Neem het me niet kwalijk dat ik mijn hand terugtrok toen je die pakte op een zomeravond ergens in 1992 of 1991, had ik je hartstochtelijk moeten zoenen? Je was ouder en ik was bang om het initiatief te nemen.

Dat alles mag geen reden zijn om literair-historisch onderzoek te dwarsbomen. Heb jij dan helemaal geen verantwoordelijkheidsgevoel? Kan cultuur jou dan echt niets schelen tenzij die cultuur bijdraagt aan het doen schitteren van Johanna ter Steege? Wordt het niet tijd om in het reine te komen met je verleden?

Goed, je bent niet als maagd door het leven gegaan maar dat verwacht ook niemand van je.

In overleg met vrienden, bekenden en collega’s van je doe ik je het volgende aanbod: ik ben bereid voor jou, je man en je kind, mits het kind meerderjarig is, te strippen.

In ruil daarvoor sta jij aan Vic kopieën van je brieven af.

Bespreek dit met je echtgenoot, met je kind, bespreek het met literatuurwetenschappers, antropologen en historici.

Het kan bij jullie thuis plaatsvinden, maar een hotelkamer vind ik ook goed. Voor elk kledingstuk dat ik uittrek geef jij mij een paar kopieën van mijn eigen brieven.

Je bent altijd een beetje pervers geweest en je bent nu op een leeftijd gekomen dat je je er niet meer voor hoeft te schamen.

Laat jezelf gaan.

Stap eindelijk over je schaamte.

Je bent in de overgang of je hebt de overgang al achter je, je kunt een betere versie van jezelf worden.

Mocht je genoeg hebben van je man, ben ik bereid met mijn geliefde te bespreken of een driehoeksrelatie tot de mogelijkheden behoort, want in ruil voor kopieën van mijn eigen brieven ga ik ver.

Humor heb je nooit gehad, maar ik hoop dat je nog overtuigender dan vroeger kunt veinzen dat er een klein beetje humor en goedheid in je zit.

Kus,

Arnon