De moord op Ilse Uyttersprot: ‘Ze wilde die man echt helpen. Het is wrang dat net dat haar fataal geworden is’

‘Ons Ilse,’ zo sprak iedereen in Aalst over oud-burgemeester Ilse Uyttersprot, die op 4 augustus 2020 werd vermoord door haar partner. Volgende week vrijdag start in Gent het proces tegen Jürgen Demesmaeker (52), een man met een verleden van zwaar partnergeweld. De assisenzaak zal niemand onberoerd laten, zo leert een portret van het slachtoffer door haar naasten en vrienden.

Op dinsdag 4 augustus om halfnegen ’s ochtends biedt Jürgen Demesmaeker zich aan op het politiecommissariaat van Aalst. ‘Ik heb daarjuist mijn vriendin vermoord,’ meldt hij aan het onthaal. Tegen de toegesnelde commissaris preciseert hij dat zijn vriendin Ilse Uyttersprot was, en dat hij haar een halfuur eerder het hoofd heeft ingeslagen met een hamer. Nadien kleedde hij zich aan, hij poetste zijn tanden, deed gel in zijn haar en stapte naar de politie.

In de slaapkamer van zijn appartement vinden de agenten het toegetakelde lichaam van Ilse Uyttersprot. Er zitten bloedspatten en hersenweefsel op de muren, het plafond, het nachtkastje en de donsdeken. Jürgen Demesmaeker zal zich later nog zorgen maken over wie de boel zal opkuisen. Er zijn geen sporen van verzet bij het slachtoffer: Jürgen Demesmaeker heeft haar omgebracht in haar slaap, naar eigen zeggen in een opwelling. De klauwhamer waarmee hij zes keer op haar schedel heeft geslagen, ligt nog in bad. Een paar uur later is de stad Aalst in diepe rouw gedompeld. Bij vriend en vijand heerst verbijstering over de tragische dood van de bekende politica. Uyttersprot zetelde dertig jaar lang in de gemeenteraad van Aalst voor CD&V. Van 2007 tot 2012 was ze burgemeester, daarna werd ze schepen.

‘Ik noemde haar weleens mijn grote zus,’ zegt Iwein De Koninck, die als Jong CD&V-politicus in Aalst veel van haar leerde.

IWEIN DE KONINCK «Ilse kon overweg met mensen uit alle lagen van de maatschappij. Dat was haar grootste gave. Of ze nu over een zwaar dossier discussieerde met politici, of aan de toog stond met carnavalisten: ze was altijd even geloofwaardig. Ze keek nooit neer op mensen, wat hun afkomst of hun mening ook was. Ze luisterde oprecht. Daardoor was ze heel geliefd. Ze had een groot netwerk en kon dingen gedaan krijgen, maar ze riep ook veel weerstand op. Ilse had een groot hart, maar kon bikkelhard zijn. Eigenzinnig en koppig. Ze heeft met veel mensen gebotst, ook met mij. Politiek gezien stond ze op het einde van haar leven geïsoleerd – al kreeg ze wel nog steun binnen haar partij. Ze had een zwaar conflict met burgemeester Christoph D’Haese (N-VA), die haar bevoegdheden als schepen had afgenomen. Dat heeft haar erg getekend.

»Het opmerkelijke is: als ze vandaag zou terugkomen, haalde ze 90 procent van de stemmen. ‘Over de doden niets dan goeds,’ zul je misschien denken, maar bij Ilse is het toch meer dan dat. In Aalst zijn veel mensen die vroeger kritiek hadden bijgedraaid. Ze zien in dat Ilse het goed gedaan heeft, destijds als burgemeester. Vandaag zou Ilse op handen gedragen worden. Ze had een hoog prinses Diana-gehalte.»

HUMO Vanwaar die vergelijking?

DE KONINCK «In mijn tienerjaren noemde ik haar ‘de mooiste politica van Vlaanderen’. Als ze ergens binnenkwam vulde ze de kamer. Hilde Crevits vertelt dat Ilse in 1985 samen met haar aan haar rechtenstudies in Gent begon, en dat ze toen al indruk op haar maakte. Als ze de aula binnenkwam, had iedereen haar gezien. Ze was zelfbewust, had charisma en wist wat ze wilde, terwijl Crevits, zo zei ze zelf, toen nog een braaf musje was.

»Ilse kon zich, net als Lady Di, oprecht om mensen bekommeren. Ik denk dat veel politici daar een puntje aan kunnen zuigen: we doen soms alsof we luisteren, maar doen daarna toch onze zin. Zij niet. Ze nam opmerkingen ter harte en ging ermee aan de slag, zelfs al moest ze er met iedereen ruzie over maken. Ook met mij, dus. Vroeger vond ik soms dat ze wat populistisch was, vandaag probeer ik net als zij te luisteren naar mensen, en nooit op iemand neer te kijken.»

Net als prinses Diana laat ook Ilse Uyttersprot twee zonen achter: Alec (26) en Janik (25). Op het moordproces zullen ze worden bijgestaan door de Aalsterse advocaat Anthony Mallego.

ANTHONY MALLEGO «Ilse Uyttersprot was een publieke figuur in Aalst, maar ze was ook een zorgzame moeder. Toen de kinderen klein waren, heeft ze haar politieke ambities een tijdlang opzijgezet om voor hen te zorgen. Het zijn twee schitterende kerels in de fleur van hun leven – net afgestudeerd en bezig met hun eerste job – die hun moeder hebben verloren in verschrikkelijke omstandigheden.

»Dat verdriet willen ze graag in stilte verwerken, ver van de spotlights. Het worden zware weken voor hen. Wat me wel opviel bij het lezen van het dossier, is hoe positief mensen zijn over Ilse Uyttersprot. Er zijn amper negatieve getuigenissen, wat uitzonderlijk is in een assisenzaak. Veel mensen beschouwden haar niet als een politica, maar als een goede kennis, of een vriendin.»

ZO VADER, ZO DOCHTER

Ilse Uyttersprot, geboren in 1967 als enige dochter van Suzanne Moortgat en Raymond Uyttersprot, groeide op in de Aalsterse deelgemeente Moorsel en was voorbestemd voor de politiek. ‘Je kunt haar leven niet begrijpen zonder iets te vertellen over haar vader,’ zegt Bart Van Lysebeth, boezemvriend en oud-CD&V-politicus.

BART VAN LYSEBETH «Raymond Uyttersprot was in de jaren 70 één van de meest charimatische politici in de streek. Hij was eerst CVP-burgemeester van het landelijke Moorsel, later van de stad Aalst. Ilse was zijn enige dochter en zijn oogappel, en hij was haar grote voorbeeld. Van jongs af aan zag ze hoe haar vader altijd in de weer was en 24 uur op 24 ter beschikking stond van de gemeenschap. Hij kwam thuis met zakken vol bierkaartjes met allerlei vragen van mensen. Ik had veel bewondering voor hem. Op vergaderingen kon hij hard op tafel kloppen en zijn stem verheffen. Maar achteraf dronk hij pintjes met iedereen. En altijd lachen, net als Ilse. Toen zij twintig jaar later zelf burgemeester van Aalst werd, deed ze het op precies dezelfde manier. Ook zij kon op tafel kloppen en ze vocht voor haar dossiers met een verbetenheid die sommige mensen op de zenuwen werkte. Maar als ze ergens binnenkwam, was ze een magneet. Mensen moesten geen drempel over om haar iets te vragen. Ze zag de politiek als een dienst aan de gemeenschap.»

HUMO Helaas is het niet de enige parallel tussen vader en dochter: beiden zijn op jonge leeftijd in tragische omstandigheden gestorven.

VAN LYSEBETH (knikt) «Raymond werd burgemeester van Aalst in 1983. Twee jaar later gebeurde de overval van de Bende van Nijvel op de Delhaize, waarbij acht doden vielen. Hij is door de politie weggeroepen terwijl hij aanwezig was bij een voorstelling. Raymond is in de Delhaize binnengeweest toen alles er nog lag zoals het was: een slagveld, overal bloed en doorzeefde lichamen. Die aanblik heeft hem geknakt. Hij heeft nooit kunnen verkroppen dat er in zijn stad een bloedbad was aangericht met acht dodelijke slachtoffers, en dat hij machteloos stond.

»De politie van Aalst werd bedolven onder kritiek, omdat ze de overval niet had kunnen voorkomen. Als hoofd van het korps heeft Raymond zijn agenten met hand en tand verdedigd. Met hun kleine pistooltjes konden ze niet op tegen de oorlogswapens van de gangsters. Van toen af maakte hij van de versterking van de politie zijn belangrijkste agendapunt. Het hield hem bezig, want hij zag het bloedbad als een persoonlijk falen. Dat knaagde. Is hij daardoor ziek geworden? Ik durf het niet te zeggen. Maar Ilse zag het wel zo. Zeker toen hij in 1987 zijn gevecht tegen kanker verloor, twee jaar na de overval.»

HUMO Ilse zag haar vader als een onrechtstreeks slachtoffer van de Bende.

VAN LYSEBETH «Ze heeft hem die nacht zien thuiskomen. Hij was een wrak, getekend. Haar vader is daarna nooit meer dezelfde geworden. ‘Hij leek twintig jaar ouder,’ vertelde ze mij.

»Raymond heeft zijn ziekte zolang mogelijk verstopt voor de buitenwereld. In de politiek mocht je destijds geen zwakheid tonen. Hij vroeg zelfs om de chemotherapie in het weekend te krijgen. Toen hij in het ziekenhuis lag, liet hij al zijn dossiers komen en werkte hij verder vanuit zijn bed. Ilse en haar moeder zijn de enigen die hem meemaakten op momenten dat hij geen publiek figuur was. Ze dacht dat de impact van de overval zo zwaar op hem woog dat de kanker de overhand kon krijgen. Zijn dood was traumatisch voor haar.»

HERDENKING

Toen ze twintig jaar later zelf burgemeester van Aalst werd, wilde ze iets te doen voor de bendeslachtoffers in haar stad. ‘Het was de eerste keer dat iemand uit de politiek interesse toonde,’ vertelt David Van de Steen, die Uyttersprot leerde kennen toen zijn boek ‘Niet schieten’ verscheen. Daarin vertelt hij hoe hij als 9-jarig jongetje zijn ouders en zijn zus voor zijn ogen zag vermoord worden door de Bende. Zelf raakte hij zwaargewond: hij lag meer dan een jaar in het ziekenhuis.

David Van de Steen «Ik vertelde Ilse Uyttersprot dat haar vader me destijds elke week in het ziekenhuis kwam opzoeken om te kijken hoe het met me ging. Ik was nog een kind, en herinner me van die man vooral zijn brede lach en zijn grote tanden. Dat verhaal kende ze niet, en ik zag haar een traan wegpinken.

»Ilse had in mijn boek gelezen dat ik elk jaar op 9 november, de dag van de overval, in mijn eentje een kaarsje ging branden op de parking van de Delhaize. ‘Was er echt niemand anders op de parking?’ vroeg ze. ‘Is er dan nooit iets gedaan voor de nabestaanden?’ Dat vond ze niet kunnen. ‘We gaan iets doen.’ Zo organiseerde ze in 2010 de eerste officiële herdenking voor de Bendeslachtoffers op het kerkhof van Aalst. Zonder haar was er vandaag misschien nog altijd niets op poten gezet.»De moeder van Ilse, Suzanne Moortgat, is vandaag 85. Op het moordproces van haar dochter laat ze zich bijstaan door advocaat Jef Vermassen. ‘Suzanne is altijd een sterke vrouw geweest,’ zegt familievriend Godfried Van de Perre.

GODFRIED VAN DE PERRE «Toen haar man burgemeester was, was zij als gemeenteambtenaar zijn rechterhand: ze regelde alles achter de schermen. Ook Ilse heeft ze gesteund toen ze als jonge twintiger haar eerste stappen in de gemeentepolitiek zette. En toen haar dochter zelf moeder werd van twee zoontjes, nam ze veel van de huistaken op zich. Moeder en dochter zijn na de dood van Raymond erg naar elkaar toegegroeid.

»Nu is Suzanne zowel haar man als haar dochter kwijt. Op het kerkhof van Moorsel liggen Ilse en Raymond onder dezelfde grafsteen. Hij was 51, zij was 53 jaar. Suzanne praat er weinig over, anders krijgt ze het moeilijk. Twee drama’s zijn veel voor één mensenleven. Ze houdt zich sterk voor de buitenwereld, net zoals haar man deed toen hij ziek was, en zoals haar dochter fier het hoofd rechtop hield in haar moeilijkste politieke momenten. ‘Waarom ons Ilse?’ blijft ze zich wel afvragen. ‘Waar heeft ze dit aan verdiend?’ Ze hoopt dat ze op het proces antwoorden krijgt, maar ik vrees ervoor.»

GROTE VIS

Lente 2020, het begin van de coronacrisis. Sinds half maart is het land op slot en zit iedereen in zijn kot. Het helse tempo van het politieke leven valt stil en Uyttersprot heeft plots zeeën van tijd, die ze thuis doorbrengt met haar twee studerende zonen en haar moeder. In die weken krijgt ze de eerste sms’jes van een man die zegt dat hij haar kent van carnaval 2016, en sindsdien een boontje voor haar heeft. Hij heeft haar nooit eerder durven te benaderen, schrijft hij. ‘Zullen we samen gaan fietsen langs de Leirekensroute?’ De uitnodigingen blijven komen.

Ilse aarzelt. Ze is nog aan het bekomen van de zware storm waarin ze de afgelopen maanden is terechtgekomen door haar conflict met N-VA-burgemeester Christoph D’Haese. Ze twijfelt of een toekomst in de politiek nog wel iets voor haar is. Haar hoofd is lange tijd niet bij de liefde geweest. Misschien moet ze toch een gok wagen? Ze gaat in op de uitnodiging, en gaat fietsen met Jürgen Demesmaeker, een charmante reclameman met knappe looks. Er volgen nog meer dates, en het wordt steeds fijner.

Ilses nieuwe vriend is innemend, respectvol, attent en lief en behandelt haar als een prinses. Hij maakt kennis met haar zonen en haar moeder, die hij helemaal voor zich wint. Minder charmant klinkt hij in de berichten die hij naar zijn vrienden stuurt om op te scheppen over ‘zijn trofee’. ‘Na elf dates, wandelingen en fietstochten is de buit binnen,’ schrijft hij in mei aan een vriend, die hem omschrijft als een jager. Demesmaeker heeft het over ‘een grote vis die je niet direct in bed zingt’, een ‘geil konijn’ en ‘berelekker’. Aan jeugdvriend Gary laat hij weten dat ‘de vogel geschoten is.’ Gary is vertrouwd met het korte lontje van Demesmaeker. Hij weet dat zijn vriend ooit in therapie is geweest voor zijn seksverslaving, en dat hij altijd op zoek is naar vrouwelijk schoon. Wanneer Jürgen hem vertelt dat er spanningen in de relatie met Ilse komen, waarschuwt hij zijn vriend ‘dat hij moet oppassen om niet te hervallen in de stoten die hij met zijn ex-vriendinnen heeft uitgestoken’. Hij probeert hem te overtuigen in therapie te gaan om zijn agressie en stalkgedrag in toom te houden.

Ilse weet niets van het gewelddadige kantje van haar nieuwe vriend, maar merkt wel dat het steeds slechter gaat met Jürgen Demesmaeker. Hij wordt prikkelbaar en depressief. Hij is werkloos door corona en vreest financiële problemen. Hij klampt zich vast aan Ilse, wil altijd bij haar zijn en wordt steeds jaloerser als ze met haar vriendinnen op stap gaat, of voor haar werk andere mannen ziet. Soms komt hij haar onuitgenodigd achterna. Ze maken steeds meer ruzie.

‘Ze wilde met mij naar buiten treden, maar koppelde daar voorwaarden aan, wegens haar politieke functie,’ verklaart Demesmaeker later aan de politie. ‘Dat gaf druk. Zolang ik niet beter werd, mocht ik nergens mee als haar partner. Ik wilde met haar naar buiten komen, ik was fier op onze relatie. Het leek alsof mijn depressie haar goed uitkwam om onze relatie geheim te houden. Ik zat opgesloten en zij ging buiten feesten. Als ze een berichtje stuurde, mocht ik afkomen. Ik was de hond. Zij bepaalde alles. Dat was ik niet gewoon. In mijn vorige relaties nam ik altijd de leiding. Maar bij Ilse gedroeg ik mij onderdanig. Zij was burgemeester geweest. Ik had een minderwaardigheidsgevoel, al zei Ilse dat dat nergens voor nodig was. Maar ik was mijn identiteit aan het verliezen.’

Ilse is bezorgd om haar vriend en probeert hem te helpen. Ze regelt de contacten voor een nieuwe job in een vastgoedkantoor. Hij kan er in september aan de slag. Maar hij moet ook psychologische hulp zoeken, vindt ze. Demesmaeker wil dat nu eens wel, dan weer niet. Uiteindelijk komt er toch een afspraak bij een psychiater, waarbij Ilse hem vergezelt. Ze wil dat hij zijn voorgeschreven pillen neemt. Demesmaeker wil ze niet nemen, uit angst voor neveneffecten. Ilse dringt aan, zodat hij snel beter wordt en ze naar buiten kunnen treden als koppel.

JONKVROUW ILSE

‘Dat was typisch Ilse: ze wilde altijd helpen,’ zegt Godfried Van de Perre.

VAN DE PERRE «Voor haar hechte vrienden werd het na een tijdje duidelijk dat dit geen man voor haar was, maar zij wilde hem niet in de steek laten.

»Ilse was geen mannengek. Na haar scheiding van de vader van Janik en Alec heeft ze nog een aantal relaties gehad waarin ze zich volledig smeet. ‘Als ik ervoor ga, is het met mijn hele hart,’ zei ze, ook al werd ze vaak ontgoocheld.»

VAN LYSEBETH «Ze kreeg veel aandacht van mannen, maar was geen makkelijke prooi. Ze kon alleen een relatie hebben als ze er echt in geloofde. Ze moest echt verliefd zijn. Dan speelde rang of stand voor haar geen rol. Ik zei haar soms: ‘Zou je niet wat voorzichtiger zijn?’ Dan antwoordde ze: ‘Dat is het verschil tussen ons, Bart. Ik spring als ik verliefd ben, en jij springt nooit.’

»Zo was ze: ze trad mensen altijd onbevangen tegemoet. Het was ook de manier waarop ze aan politiek wilde doen. Ze wilde niet bezig zijn met intriges en spelletjes. Ik vergeleek haar soms met een hinde in de weide. Ze was niet bang voor de roofdieren die in de bosjes op de loer lagen om haar te verscheuren. Ze zag het gevaar soms niet komen, en was op sommige momenten zelfs naïef. Maar tegelijk was dat ook haar sterkte. Ik heb pas achteraf beseft dat dat voor een stuk een bewuste keuze was, toen Godfried en ik aan een boek over haar leven werkten. Ze wilde een politica zijn tussen de mensen, en niet bezig zijn met gekrakeel. ‘Anders stop ik ermee,’ zei ze.»

VAN DE PERRE «Toch liet ze zich niet doen. Ze bleef zich altijd weren tot de laatste snik. In de laatste maanden van haar leven verkeerde ze in zwaar weer. Er waren ruzies binnen de CD&V, waar twee partijgenoten waren opgestapt, en het conflict met N-VA in het schepencollege was geëscaleerd. Zij was de enige die tegen burgemeester D’Haese durfde in te gaan. Die verweet haar dat ze deloyaal was en vertrouwelijke informatie naar de pers lekte. Zo werd ze geframed als onbetrouwbaar. Het schepencollege keerde zich tegen haar en nam haar bevoegdheden af. Haar voltallige kabinet werd daags voor kerst 2019 ontslagen. Ze huilde niet vaak, maar toen wel. Onder haar pantser zat een kwetsbare ziel die ze maar zelden toonde.

»Ze had al meer moeilijke momenten gehad. Het torenincident in 2011 was er één van (er ging een filmpje op het internet rond waarin ze seks had met haar vriend op een toren in Spanje, red.).»

HUMO Daarover is ze, jaren later, wel openhartig geweest in een interview. ‘Ik heb me atijd sterk gehouden als burgemeester,’ zei ze. ‘Maar als mens, als vrouw, als moeder en als dochter heb ik het ervaren als een zwaar geweld tegen mijn persoon.’

VAN DE PERRE (knikt) «Voor zichzelf kon ze het nog relativeren, maar ze vond het verschrikkelijk dat haar zonen ermee werden gepest in de sportclub en op school. Ze waren toen nog pubers»

VAN LYSEBETH «Eerlijk? Ik vond dat er weinig te zien was op dat filmpje. Het was ook al drie jaar oud, en de man waarmee ze te zien was, was haar toenmalige vriend, een hartchirurg uit Aalst. Maar politiek was het natuurlijk een bommetje. ’s Avonds zat het in alle journaals. In Aalst vroegen sommigen om haar ontslag als burgemeester.

»We hebben nooit geweten wie het filmpje gemaakt heeft. Toen ze met haar vriend op die toren stond, was er mijlenver geen mens te zien, zei Ilse. Het moet dus van ver gefilmd zijn, volgens beeldexperten met een professionele camera. Je hoort Poolse klanken op de achtergrond. Het circuleerde blijkbaar al een tijdje op het internet, maar ze heeft altijd gedacht dat het opzettelijk is gepusht om haar te schaden. Ze heeft er op de best mogelijke manier op gereageerd, met een kwinkslag op z’n Mitterands: ‘Et Alors?’

»De eerste dag toen ze terugkwam van vakantie is ze op de Grote Markt een koffie gaan drinken met haar kabinetsmedewerkers. Ik was er ook bij. De terassen zaten bomvol, en terwijl we over de markt stapten, zag je de mensen kijken en gniffelen. Maar zij gaf geen kik. Ze had een forse tred en een rechte rug, knikte hier en daar iemand goeiedag. Het was een statement: ‘Hier ben ik, hier blijf ik.’ Je moet het maar doen.»

HUMO Bij het eerstvolgende carnaval was ze iedereen te slim af door zich als torendame te verkleden.

VAN LYSEBETH «Typisch Aalsterse humor, vol zelfspot. Ze zong zelfs de carnavalsliedjes mee die over haar gemaakt waren.»

‘Eigenlijk is ze er politiek sterker uitgekomen,’ zegt advocaat Wim Rasschaert, die haar leerde kennen als adviseur over stadsvernieuwing, en een vertrouwenspersoon werd.

WIM RASSCHAERT «Ze kon lachen met zichzelf, daar houden Aalstenaars van. Een week na de heisa rond het torenfilmpje had ik een vergadering met haar over stadsontwikkeling. Het ging onder meer over ‘bouwen in de hoogte’. Ik weet nog dat ik alle synoniemen had opgezocht van het woord ‘toren’, om dat niet te moeten uitspreken. Ik zei dan, met een knipoog: ‘Hier zouden we met een ‘hoogteaccent’ kunnen werken.’ Of: ‘Daar zouden we een ‘icoongebouw’ kunnen zetten.’ ‘Zeg het maar,’ onderbrak ze me. ‘Je bedoelt toren, hè?’ (lacht) Zo zette ze de situatie met een kwinkslag naar haar hand.

»Ze had geluk dat het Aalst was. Ik werk samen met veel gemeentebesturen, en ik weet: in geen enkele andere stad in Vlaanderen zou je daar als burgemeester mee wegkomen. Elders had men onmiddellijk haar ontslag gevraagd. Maar in Aalst was het een dankbaar thema voor de carnavalisten.»

Het woord ‘torenpoeper’ is altijd aan haar blijven kleven, en daar had ze het moeilijk mee, vertelt Mieke De Loor, voorzitster van de carnavalsgroep Toerenbiejoekes. Zij leerde Ilse Uyttersprot kennen na het torenincident, toen ze aan de veelgeplaagde burgemeester vroeg of die meter wilde worden van de Toerenbiejoekes. ‘Tot mijn verbazing zei ze onmiddellijk ja,’ zegt De Loor.

MIEKE DE LOOR «Ik kende Ilse niet persoonlijk en dacht dat ze een stijve vrouw was. Dat bleek niet het geval. Als meter van de carnavalsgroep zette ze zich echt in. Ze kwam bij mij thuis het dansje van de groep oefenen en danste mee met ons op de Grote Markt in de stoet. Ze kwam meehelpen op eetfestijnen en stond dan een hele ochtend vispannetjes te maken. Of ze kwam knopen aannaaien voor onze zelfgemaakte carnavalskostuums. Ze was gewoon één van ons. Gaandeweg heb ik enorm veel respect voor haar gekregen, en zijn we vriendinnen geworden.

»We hadden het soms over het torenverhaal. Ze is er voor de rest van haar leven mee uitgelachen. Twee dagen voor ze vermoord werd, is ze nog door een dronken cafébezoeker op een terras nageroepen. En het achtervolgt haar nu nog. Wie vandaag Ilse zegt, zal het eerst over de moord hebben. ‘En wie was dat dan? Ah ja, de torenpoeper.’»

VAN DE PERRE «De hartchirurg die mee op het filmpje stond, heeft geen last gehad van pesterijen. Hij heeft zich snel verontschuldigd tegenover het ziekenhuis, en daarmee was de kous af. Ilse droeg de schande helemaal alleen.»

HUMO Mannen mogen nog altijd meer dan vrouwen, zo blijkt. De moord op Ilse werd onder de noemer ‘feminicide’ geklasseerd, het doden van een vrouw omdat ze vrouw is. Wat zou ze daar zelf van vinden?

VAN LYSEBETH «Ilse was geen militante feministe, maar ze vond wel dat je je als vrouw dubbel moet bewijzen, zeker in de politiek. ‘Als een vrouw haar wil doordrijft,’ zei ze, ‘is dat bazigheid. Als een man zijn wil doordrijft, is dat doorzettingsvermogen.’ Ilse liet zich nooit doen. Sommige mannen hebben dat niet graag.»

STRONTRELATIE

Nee, hij weet niet waarom hij die ochtend een hamer nam en op Ilses hoofd begon te slaan, zegt Jürgen Demesmaeker in zijn eerste verhoren bij de politie. Die ochtend gaat de zoemer van Ilses gsm af om acht uur. Ze slaapt nog even door, maar hij denkt: ‘Het gaat toch niet weer beginnen?’

Hij was haar gekoeioneer beu. Ilse bleef altijd maar doordrammen dat zijn toestand niet verbeterde. Hij moest zich vermannen, zich laten helpen, zich herpakken… ‘Ik was bang dat ze opnieuw zou beginnen te ratelen als ze wakker werd. Dat wilde ik niet meer. Ja, dat moet de trigger geweest zijn.’

Op dinsdag 4 augustus 2020 rond acht uur ’s ochtends gebeurt het onomkeerbare. Maar in de weken voordien hebben de spanningen tussen Ilse en Jürgen zich opgehoopt. Ruzies volgen steeds hetzelfde stramien. Jürgen stuurt boze berichtjes als zij zonder hem op stap gaat. Hij is hun ‘strontrelatie’ beu en komt zijn sleutel halen… om Ilse dan te smeken om hem niet te verlaten en hem te helpen. Ze mag hem niet achterlaten in deze toestand, anders doet hij zichzelf iets aan.Wat achteraf in het politie-onderzoek opvalt, is dat de vrienden van Jürgen en Ilse het, veel eerder dan het koppel zelf, unaniem eens zijn: deze relatie heeft geen enkele kans op slagen. Zij is een sterke, onafhankelijke vrouw met een publiek leven. Hij is jaloers en bezitterig en wil thuis met haar cocoonen. Zij wil hem helpen, maar gaat er zelf aan kapot. Hij gaat met al haar energie lopen.

Een vriend spreekt Jürgen op maandag 3 augustus – daags voor de moord – streng toe. Hij zegt dat hij Ilse aan het verstikken is. Jürgen heeft hem toevertrouwd dat Ilse op een keer geen zin had, maar dat hij toen toch zijn ding had gedaan. Achteraf lag Ilse in bed te huilen.

Wist ze dat Jürgen gewelddadig kon zijn? In de laatste weken had ze vernomen dat hij ooit een celstraf had gekregen. Toen ze hem ernaar vroeg, gaf Jürgen toe dat hij ‘uit zijn krammen was geschoten’ tegen een ex. Maar dat was niet zijn gewoonte, verzekerde hij haar. Hij respecteerde vrouwen. Zijn ex-partner had hem zover gedreven.

Tegen vriendinnen geeft Ilse toe dat ze beseft dat dit geen man is voor haar. Maar kon ze hem zomaar laten vallen, nu hij het zo moeilijk had? Ze wilde geen zelfmoord op haar geweten. Ze zou bij hem blijven tot hij beter was. Daarna zou ze wel zien.

Maandag 3 augustus belt ze met één van haar vriendinnen, na alweer een ruzie met Jürgen. Ze beseft dat ze een obsessie voor hem is geworden en is helemaal op. Die avond heeft ze nog een telefonisch consult met de huisarts voor hem geregeld. Ze zou langsgaan om zeker te zijn dat hij de arts belde. Als hij dat niet deed, was het genoeg geweest voor haar.

Die avond gaat ze naar Jürgen, en ze loopt zo haar eigen noodlot tegemoet. Ze zal het niet overleven.

DE LOOR «Haar moeder vraagt zich nog altijd af waar haar dochter het aan verdiend heeft. Ze probeerde altijd het goede in mensen te zien en hen te helpen. Het is wrang dat net dat haar fataal is geworden.»

VAN LYSEBETH «Eén van haar vriendinnen heeft nog altijd een enorm schuldgevoel omdat ze Ilse niet nadrukkelijker heeft gewaarschuwd voor die man. Maar ik weet niet of ze wel geluisterd zou hebben.»

HUMO Heeft ze het gevaar niet zien komen omdat ze zelf in een kwetsbare periode zat?

DE LOOR «Toen ze haar mandaat als schepen verloor, merkte ik wel dat ze verdrietig was, hoewel ze dat niet snel toonde. Ik heb haar maar één keer zien huilen. Ze had toen haar neus gebroken, vlak voor carnaval, omdat er tijdens een storm een tuinstoel tegen haar gezicht was gewaaid. Eigenlijk moest ze geopereerd worden, maar dat wilde ze niet, want dan zou ze carnaval missen. Ze is toen toch mee komen vieren. We hebben haar heel voorzichtig geschminkt, want het deed verschrikkelijk veel pijn. Op maandagavond kreeg ze op één van de feestpleinen plots een vol blikje tegen haar neus, vlak op de plek van de breuk. Toen heeft ze hard gehuild. Van de pijn, maar ook omdat het allemaal te veel werd. ‘Waarom moet mij dat altijd overkomen? Is het mij echt niet gegund, een beetje geluk?’»

VAN LYSEBETH «Ze was zeker kwetsbaar in die laatste periode. En ik denk ook eenzaam door de coronatijden.»

DE LOOR «Zonder corona was er waarschijnlijk nooit een relatie geweest, daar ben ik van overtuigd. Hij eiste haar op, maar als het normale sociale leven was blijven doorgaan, zou dat nooit gelukt zijn. Ilse had een ontzettend druk leven, ze ging overal naartoe en had zoveel vrienden… Maar dat viel allemaal weg. Je kon alleen maar gaan fietsen en wandelen. Ze was veel meer thuis dan anders. In normale omstandigheden had ze veel te weinig tijd voor hem kunnen maken, want hij wilde dat ze thuisbleef bij hem.

»Ik kende die kerel niet, maar achteraf zijn de verhalen naar boven gekomen. Eén van onze carnavalisten kende een ex-partner van hem. Ze heeft die vrouw met haar dochter destijds opgevangen toen ze moesten vluchten voor hem. Had ze van Ilses relatie geweten, dan had ze haar kunnen waarschuwen. Maar door corona zagen we elkaar niet.»

Jürgen Demesmaeker heeft een geschiedenis van partnergeweld en overspel, zo blijkt uit de verhalen van ex-vriendinnen – en dat zijn er heel wat. In het begin toont hij zich een innemende partner die lief en attent kan zijn, maar gaandeweg eist hij veel aandacht op. Hij wordt opdringerig, manipulatief, bezitterig en dominant. De psychiaters die hem hebben onderzocht, omschrijven hem als narcistisch en theatraal. Twee keer loopt hij een veroordeling op wegens intrafamiliaal geweld en stalking, en er zijn ook diverse processen-verbaal opgesteld wegens slagen en verwondingen. Een aantal van zijn ex-partners zijn zo bang voor hem dat ze geen verklaring durven af te leggen, uit angst voor represailles.

VAN LYSEBETH «Er is nu dat proces, en de dader zal ongetwijfeld gestraft worden. Daar moet de assisenjury over beslissen. Maar wat die man Ilse heeft aangedaan, kan niet meer worden teruggedraaid. Er zijn nog veel momenten waarop ik denk: ‘Ze gaat bellen.’ Of: ‘Nu zou ze dit of dat gevraagd hebben.’»

VAN DE PERRE «Sommige mensen zien we niet meer, omdat Ilse ons bij elkaar bracht. Ze was de maïzena tussen zoveel verschillende karakters.»

VAN LYSEBETH «Het ergste is het gemis. Ik denk dat dat nooit zal overgaan.»

www.hetverhaalvanilse.be