'De ochtend': Xavier Taveirne & Bert Rymen

Op 28 maart 1914 luisterden welgeteld 26 koppen naar de allereerste Belgische radiouitzending ooit: ongeveer één zeventienduizendste van het publiek dat anno 2014 elke dag op ‘De ochtend’ afstemt, ook na de omstreden vernieuwing hét vlaggenschip van Radio 1.

Humo resideerde - op zoek naar het succesrecept van 'De Ochtend' - een hele uitzending lang op de redactie, en peilde tussendoor naar de opschudding die ontstond na de recente vernieuwingsoperatie bij Radio 1.

HUMO Het luidste schot voor de boeg kwam van schrijver Erwin Mortier: in een open brief haalde hij verschroeiend uit.

Taveirne «We gaan daar niet flauw over doen: die brief is hard aangekomen. Maar daarmee was de geest ook meteen uit de fles, en de realiteit is natuurlijk veel minder scherp dan wat Mortier schreef.»

HUMO Hij had het onder meer over de ongemakkelijke grand écartvan Radio 1: ‘De zender is een Siamese tweeling: tegelijk een reguliere radiozender naast de andere én één van de kanalen waarlangs de nieuwsdienst aan haar opdracht tot actualiteit en duiding voldoet.’ Dat zou aanleiding geven tot een zekere onderlinge animositeit tussen de ‘radiomakers’ enerzijds en de nieuwsdienst aan de andere kant.

Rymen «Ik heb nog nooit zo veel contact gehad met de collega’s van Radio 1 als de laatste twee jaar. De structuren zijn één ding, maar het gaat ook gewoon om mensen die aan de andere kant van de gang zitten en met wie je weleens een gesprek aanknoopt.»

Taveirne «Jan Hautekiet mailt me wel ’ns tijdens de uitzending: ‘Hey, vetlap, kan je ’ns doorverwijzen naar ons programma?»

HUMO Ik hoor toch dat er bij sommige mensen van Radio 1 een zeker misprijzen bestaat voor de nieuwsdienst, die er maar niet in zou slagen om radio te maken op maat van de 21ste eeuw.

Taveirne «Ik denk dat vooral de buitenwereld heel graag wil geloven dat er tweedracht is.»

Rymen «Radio 1 is niet de grootste zender van de omroep, maar we worden – door onze specifieke opdracht – wel continu onder de loep genomen door politici, journalisten en cultuurmensen. Een verandering bij Radio 2 – dat een veel groter publiek heeft – maakt veel minder hoge golven dan wanneer wij een komma in een punt veranderen.»

Taveirne «Het voordeel van élke dag drie uur radio te moeten maken: je kunt niet lang stilstaan bij de commotie. Lezen, slikken en doorgaan.»

HUMO ‘De ochtend’ haalt doorgaans tussen de 400.000 en 500.000 luisteraars. Hoe zwaar weegt de druk van de luistercijfers?

Taveirne «Radio 1 moet mikken op 8 à 10 procent. (Retorisch) Wil dat zeggen dat er druk is als we daaronder zitten? (Haalt de schouders op)»

Rymen «Het is niet zo dat ze na elke peiling komen bijsturen.»

Taveirne «Bij televisie liggen de kijkcijfers de dag na de uitzending op tafel. Bij ons is er maar drie keer per jaar een peiling.»

HUMO Met de recente vernieuwingsoperatie wilden de zenderbazen naar verluidt meer empathie en persoonlijkheid horen, ook tijdens de nieuwsprogramma’s.

Taveirne «Tiens: die nota heb ik niet gekregen. Tegen ons hebben ze gezegd: doe maar goed verder. (Tegen Rymen) Hebben ze ‘goed’ gezegd? Of gewoon: ‘Doe maar verder?’

»Ik ben sowieso niet de meest ‘typische’Radio 1-presentator. Toen ik bij ‘Vandaag’ begon, zeiden sommige mensen: ‘O nee!’ Ze vonden me te los en vrolijk voor een actuaprogramma. Terwijl het niet kwaad is om af en toe de relativiteit van de dingen in te zien. We permitteren ons dus al ’ns een één-tweetje. Zoals daarnet, toen ik Bert vroeg wat zijn tweede familienaam zou zijn. Een bepaald publiek vindt dat zoiets niet kan.»

HUMO Dat publiek manifesteert zich vervolgens op Twitter, op het randje van de hysterie: ‘Awoert! Vervlakking!’

Rymen «Op Twitter is een klein kringetje opinioneerders actief: elke journalist krijgt die over zich heen. Het volstaat om Vande Lanotte aan te kondigen om de volle laag te krijgen.

»Wij hadden onze vernieuwingsoefening al in mei gemaakt. We zijn dit seizoen ingegaan met een gevarieerder format, met kortere stukjes. Het hoeft niet altijd te zijn: lang gesprek, plaat, lang gesprek.»

Taveirne «Dat was de norm geworden: een gesprek van 18 minuten. Een gevolg van de politieke crisis: we waren bijna vergeten hoe we actuaradio moesten maken zónder crisis.»

HUMO Toen ze beslisten om ‘Joos’ af te voeren hebben de hoofdkazen van Radio 1 heel erg bij Ruth Joos aangedrongen om een transfer naar ‘De ochtend’ te overwegen: zij heeft dat geweigerd. Gemiste kans?

Taveirne «Ik vind het geweldig jammer dat Ruth niet meer presenteert op de radio: het is een vakvrouw zoals we er maar heel weinig hebben. Is het een gemiste kans voor ‘De ochtend’? Alleen als ze het zélf heel graag had willen doen, en dat was niet het geval.»