De Oscar voor Onherkenbaarheid: Christian Bale (Dick Cheney in 'Vice'): 'Dat hele Oscargedoe interesseert me geen reet'

Wij gingen in de aanloop naar de ceremonie op zondag 24 februari praten met de man die dankzij zijn indrukwekkende vertolking in ‘Vice’ een grote kans maakt om te worden uitgeroepen tot Beste Acteur: Christian Bale. ‘Dat hele Oscargedoe interesseert me geen reet.’

'Ik leef constant met de vrees dat ik mezelf voor de camera belachelijk ga maken'

Vice’, een vermakelijke biopic over de Amerikaanse politicus Dick Cheney, ontving in totaal acht Oscarnominaties: Beste Film, Beste Regie, Beste Montage, Beste Mannelijke Bijrol, Beste Vrouwelijke Bijrol, Beste Scenario, Beste Make-up en Beste Acteur. Zeker die laatste twee zijn dubbel en dik verdiend: geholpen door een subtiele laag grime en een arsenaal levensechte gezichtsprotheses kruipt Bale, de specialist van de gedaanteverwisselingen, met griezelige perfectie in de huid van Cheney. Voor de klimaatbrossers onder u: Dick Cheney was van 2001 tot 2009 de vicepresident van George W. Bush, al is het wellicht correcter om te stellen dat Bush de handpop was van de übermachtige Cheney. In levenden lijve spreekt de 45-jarige ster uit ‘The Machinist’ en de ‘Batman’-trilogie met uiterst zachte stem, zodat we ons bijna verplicht zien om onze recorder pal onder zijn grungy baardje te houden.

undefined

Christian Bale «Ik ben enorm tevreden over ‘Vice’. Ik heb me de pleuris gewerkt om mijn vertolking goed te krijgen, maar volgens mij mag het resultaat echt gezien worden.»

HUMO Toen ik u enkele maanden geleden tijdens een telefonisch interview vroeg wat we van ‘Vice’ konden verwachten, antwoordde u nochtans: ‘Geen flauw idee. Ik weet niet eens of het een satire of een drama wordt.’

Bale «Ik wist écht niet waar onze regisseur, Adam McKay (tevens de regisseur van ‘The Big Short’, red.), nu eigenlijk naartoe wilde. En dat terwijl ik elke dag op de set stond! (lacht) Maar die onzekerheid prikkelde me om me nog eens extra dubbel te plooien. En kijk: het eindresultaat werkt véél beter dan ik me ooit had durven voor te stellen. Je krijgt in ‘Vice’ tonnen informatie over de Amerikaanse politiek over je heen, maar op geen enkel moment heb je het gevoel dat iemand je onderwijzend toespreekt. Er valt veel te lachen met de absurde humor die Adam in het verhaal heeft gestopt, en als kers op de taart vond ik de film ook nog eens enorm ontroerend. En dat was wel het laatste wat ik had verwacht.»

HUMO In de dertig jaar dat u al in het vak zit, hebt u zich maar zelden aan comedy gewaagd. Maar in ‘Vice’ zit inderdaad een flinke dosis humor, zoals in die bevreemdende scène waarin Cheney in de badkamer minutenlang zijn tanden staat te poetsen en zijn mond staat te spoelen.

Bale «Humor van de meest kurkdroge soort (lacht). Ik denk dat we de juiste balans tussen ernst en satire hebben gevonden. Kijk, het zou gemakkelijk zijn geweest om van Cheney en Bush en al die andere oude krokodillen lachwekkende karikaturen te maken, maar we wilden waarachtig blijven. Oké, het is onmogelijk om dertig jaar politieke geschiedenis in één film te proppen zonder je hier en daar wat vrijheden te veroorloven. Maar Adam en ik hebben helemaal in het begin een pact gesloten. Hij zou voor de satirische dimensie van het verhaal zorgen, ik zou zijn humor counteren met een zo oprecht mogelijke poging om tot Cheneys ziel door te dringen. Waarom besloot hij Irak aan te vallen? Waarom heeft hij nooit spijt betoond? Het antwoord op die vragen luidt, denk ik, dat Cheney zichzelf als een absolute patriot beschouwde. Veel Amerikanen zien hem als een oorlogscrimineel, omdat hij loog over de aanwezigheid van massavernietigingswapens in Irak, maar volgens mij heeft hij altijd geloofd dat hij handelde in het belang van zijn land. Ik vind hem in ieder geval een waanzinnig fascinerend man. En door de rol ernstig te benaderen, wilde ik het in zekere zin zelfs voor hem opnemen. Wat natuurlijk niet wil zeggen dat ik het met hem eens ben, of dat ik hem bewonder. Maar als je zo’n personage overtuigend wilt spelen, móét je een ernstige poging wagen om zijn karakter te leren begrijpen. Het zou infantiel zijn geweest om hem als een karikaturaal monster neer te zetten.»

HUMO Eerlijk gezegd: toen ik een jaar geleden vernam dat u Dick Cheney ging spelen, viel ik bijna van mijn stoel. Cheney en u verschillen dertig jaar in leeftijd en hebben uiterlijk geen haar met elkaar gemeen.

Bale «In het begin vond ik het ook maar een gek idee. Toen Adam bij me thuis over ‘Vice’ kwam praten, dacht ik dat hij me een bijrol zou aanbieden. Toen hij me vroeg of ik Cheney wilde spelen, dacht ik: ‘Man, van welke planeet kom jij?’ (lacht) Maar hij drong aan: ‘Je kunt het.’ Ik heb honderden videobeelden van Cheney bekeken, ik heb zijn spraakpatronen en zijn woordenschat bestudeerd, en heb geprobeerd zijn gedachtenproces te doorgronden. Ondertussen probeerden we allerlei soorten make-up en gezichtsprotheses uit en vrat ik me te pletter om gewicht bij te kweken. Op dat moment was ik nog steeds niet zeker of ik het wilde doen; ik deed het allemaal als experiment, om te kijken of het überhaupt wel mogelijk was om in Cheney te transformeren. En hup, ineens had het personage mij te pakken. Niet dat we er al waren – het uiterlijk zat nog lang niet goed en er was nog veel werk aan de winkel. Maar ik wist dat ik ervoor wilde gaan.»

HUMO Het is erg riskant om met gezichtsprotheses en verouderingsmake-up te werken. In de meeste films zíé je gewoon dat het fake is. Was u niet bang dat u totaal de mist in zou gaan?

Bale «O ja. Zelfs op de eerste dag van de opnames, terwijl ik urenlang in de make-upstoel zat, twijfelde ik nog: ‘Is dit wel geloofwaardig?’ De opnames zijn nu al een hele tijd afgerond, maar wanneer ik een berichtje stuur naar Greg Cannom, onze make-upartiest, onderteken ik nog altijd met: ‘Groeten van de zweer op je gat’ (lacht). Want dat is wat ik was: een vervelende zeurzak die Greg maar blééf kwellen met vragen en opmerkingen. Maar wat hij heeft klaargespeeld, is echt uitzonderlijk. Voor mij voelt het echt alsof Greg en ik de rol samen hebben gespeeld. Want als de gezichtsprotheses niet goed zijn, dan maakt het niet uit of ik de pannen van het dak speel. Nooit eerder heb ik me op een filmset zó afhankelijk gevoeld van andere mensen.»

undefined

'Toen regisseur Adam McKay me vroeg of ik Dick Cheney wilde spelen, dacht ik: 'Man, van welke planeet kom jij?'

HUMO Hebt u Cheney eigenlijk persoonlijk ontmoet?

Bale «Dat was de bedoeling. Ook al had ik tonnen research gedaan, ik had nog honderden vragen voor hem. Ik belde naar Adam en zei: ‘Laten we het doen. Laten we hem opzoeken.’ Ik wilde Cheney ook verrassen met alles wat ik over hem wist (lacht). En toen zei onze advocaat: ‘Asjeblief, begin er niet aan. Cheney kan de film niet tegenhouden, maar als het zaakje hem niet bevalt, kan hij wel stokken in de wielen steken.’ En dus zijn we niet gegaan. Jammer, want ergens vond ik het mijn plicht om hem uit te leggen waarom we deze film wilden maken. Ook al zou het hem allemaal wellicht steenkoud hebben gelaten (lacht). Maar wat zou ik graag een vlieg op de muur zijn wanneer hij de film bekijkt!»

HUMO In het begin zit een merkwaardige scène. De jonge Cheney, die als arbeider aan de bak komt, staat onbewogen te kijken naar een man die zonet van een elektriciteitspaal is gevallen en zijn been heeft gebroken. Wat gaat er op dat moment om in zijn hoofd?

Bale «Die scène maakt duidelijk dat hij in staat is om zonder de minste emotie naar iets gruwelijks te kijken. Hij valt niet terug op cynische humor, zoals de arbeiders rond hem, maar slaat het tafereel met een soort klinische interesse gade. Daarin zie je een kiem van de latere Cheney. Zijn jeugdhelden waren mannen als Jedediah Smith en Hugh Glass: bikkelharde Amerikaanse ontdekkingsreizigers die gewend waren aan het barre buitenleven. Ook Cheney was in die tijd een harde jongen die het in cafés graag op een zuipen zette en vuistgevechten uitlokte. Als zijn vrouw Lynne (rol van Amy Adams, red.) hem er niet toe had aangezet om zijn leven te beteren, zou hij wellicht de rest van zijn dagen een zuipschuit zijn gebleven. Maar dankzij Lynne kreeg hij de ambitie om de politieke wereld te veroveren. Hij was redelijk briljant in het doorgronden van de mechanismes van het gezag, en toen hij in het Witte Huis werkte onder Nixon leerde hij zichzelf de taal van de macht. Er loopt trouwens een interessante parallel tussen die scène aan de elektriciteitspaal en de scène tijdens 9/11, wanneer hij samen met de andere regeringsleden in het ondergrondse commandocentrum van het Witte Huis zit. Iedereen rond hem is in paniek en is druk aan het bellen en het praten. Alleen Cheney zit schijnbaar onbewogen aan tafel – net zoals hij indertijd naar die man met dat bloederige uitstekende bot stond te kijken.»

HUMO Hoewel zijn naam niet wordt genoemd, zegt ‘Vice’ ook iets over het regime van Donald Trump, niet?

Bale (knikt) «Op 9/11, op het moment dat de torens instortten, cirkelde Bush ergens hoog in de wolken rond in zijn vliegtuig. En wat deed Cheney? Die zei: ‘Blijf maar in de lucht hangen, meneer de president.’ Wat Cheney in staat stelde om de macht in het commandocentrum volledig naar zich toe te trekken: ‘Er is hier in deze kamer niemand die dit beter kan dan ik.’ Een politicus die zich zó narcistisch gedraagt, daarbij moet je je volgens mij ernstige vragen stellen. Als Trump zegt: ‘Ik ben de leider van de vrije wereld, en ik alleen!’ dan zouden we allemaal moeten rechtstaan en uitroepen: ‘Ben je niet goed bij je hoofd?’ Willen we écht een leider die zo egocentrisch is als een klein kind?

»En er valt nog een andere parallel te trekken tussen Cheney en Trump. Dankzij de oorlog in Irak zijn veel vrienden van Cheney uit het bedrijfsleven steenrijk geworden. Laten we hopen dat de huidige president niet in het Witte Huis zit om zijn eigen bedrijven een duwtje in de rug te geven en zijn vrienden rijk te maken.»

HUMO Maakt een ervaren acteur als u nog weleens beginnersfouten voor de camera?

Bale «De hele tijd! Dat is net het fijne aan mijn job: telkens als ik aan een nieuwe film begin, verander ik weer in een leeghoofd. Ik ben de eeuwige beginneling. Ik heb nooit toneelschool gevolgd. En dat laat zich ook merken, vrees ik. Als je alle opnames zou zien die op de montagevloer belanden, zou je uitroepen: ‘Wat?! En die man noemt zichzelf een professioneel acteur?’ (lacht). Zo nu en dan slaag ik erin om er één opname uit te persen die ergens op lijkt. Maar over het algemeen leef ik constant met de vrees dat ik mezelf voor de camera flink belachelijk ga maken. Dat ís ook al gebeurd, geloof me.

»Maar die angst is ook goed. Als je geen fouten maakt, of als je niet bereid bent om je te laten vernederen, dan heb je niet hard genoeg geprobeerd. Pas wanneer je een paar keer van je fiets bent gevallen, kun je een goed racer worden. En zo is het ook met acteren.»

HUMO En nu op naar de Oscaruitreiking. Kijkt u uit naar de ceremonie?

Bale «Ik geniet wel van de glamour, maar... Och, de enige manier om van de ceremonie te genieten, is door er niet te veel belang aan te hechten. Per slot van rekening bestaat er niet zoiets als ‘de beste acteur’. Het is geen loopwedstrijd, hè. Dat hele ‘And the winner is...’-gedoe interesseert me dan ook geen reet. Als ik de Oscars ernstig zou nemen, dan zou dat betekenen dat ik met mijn hoofd in m’n hol zit. Ik zie het gewoon als een leuk feestje.»