De ‘Regenboogspelen’ van Tokio: Statements, overwinnaars en meer LGBTQ’ers dan ooit

De Olympische Spelen zijn volop aan de gang in Tokio, maar naast een allegaartje aan sporten, is er ook plaats voor maatschappijkritiek. Tokio 2020 zal de geschiedenis ingaan als de ‘Regenboogspelen’. Nooit eerder kwamen zoveel atleten ervoor uit dat ze behoren tot de lgbtq-gemeenschap.

Ze danste, juichte, schreeuwde, twerkte en maakte bij haar huldigingsceremonie ook nog een verboden politiek statement. De Amerikaanse kogelstootster Raven Saunders was met een boodschap aanwezig op haar met zilver afgesloten olympisch toernooi. Ze vormde met haar handen een X boven haar hoofd. Met reden: ‘Dit is het kruispunt waarop alle mensen die zich onderdrukt voelen elkaar ontmoeten.’

Saunders, een zwarte vrouw met piercings en openlijk homoseksueel, dacht lange tijd dat er voor haar geen plek was op de Olympische Spelen. Maar het olympisch toernooi van Tokio is de plek waar men juist opener is dan ooit, zegt Cyd Zeigler van Outsports – een site voor topsporters waar een lijst wordt bijgehouden van atleten die openlijk zijn uitgekomen voor hun geaardheid. Zeker 179 atleten uit dertig landen zijn openlijk homo, lesbienne, biseksueel, transgender of transseksueel, meer dan drie keer zoveel als in Rio, vijf jaar geleden. Toen telde Outsports 56 atleten. In Londen in 2012 slechts 23.

Volgens Zeigler vragen atleten in het olympisch dorp nu om ook op de lijst gezet te worden, een teken van de trots die de topsporters voelen over hun geaardheid, zo zei hij in de Britse krant The Guardian. ‘Het is duidelijk dat dit de ‘regenboogspelen’ zijn.’ Bovendien, zo stelt Outsports, laat het hoge aantal zien hoeveel meer lgbtq’ers worden geaccepteerd.

Homohuwelijk nog steeds verboden

Opmerkelijk ook, juist omdat Japan niet het land is dat het meest openstaat voor de lgbtq-gemeenschap. Gon Matsunaka, oprichter van het eerste lgbtq-centrum in Japan, zei tegen Reuters: “Veel mensen denken dat Japan mensenrechten verdedigt, maar het tegenovergestelde is waar. We hebben geen wet om discriminatie op geaardheid strafbaar te stellen, en het homohuwelijk is nog verboden.”

Maar aan de andere kant is het olympisch dorp een stad in een stad, met geheel eigen moralen en trotse atleten. Een van hen was Tom Daley, de Britse schoonspringer die al vanaf zijn veertiende in de mondiale schijnwerpers staat. Ook hij dacht dat hij niet in staat was om olympisch goud te winnen, vanwege de persoon die hij is. Hij won na pogingen op drie Spelen vorige week eindelijk goud, samen met Matty Lee op de 10-meterplank.

Daley kwam in 2013 openlijk uit voor zijn homoseksualiteit en spreekt zich regelmatig uit over homorechten. Maar dat hij op het hoogste podium zijn stem kon laten horen, was hem nog niet overkomen. “Ik ben ontzettend trots dat ik homo ben en olympisch kampioen. Dat ik dit kon worden, laat zien dat je alles kan bereiken. Ik hoop dat een jong lgbtq-persoon kan zien dat je niet alleen bent, ook al voel je je misschien wel zo. Je kan alles halen en er zijn heel veel mensen in de door jouw gekozen familie, die je graag willen ondersteunen.”

Rule-50

Inclusiviteit is echter nog steeds ver weg. Opvallend was dat Daley zijn woorden uitsprak tussen Chinese en Russische springers in, deelnemers uit landen waar het homohuwelijk niet wordt geaccepteerd. 169 atleten op een totaal van 11.000 is bovendien niet veel, en er zijn weinig mannen die openlijk homo zijn.

Ook in regelgeving loopt besluitvorming stroef. De Duitse aanvoerster van het hockeyteam, Nike Lorenz, droeg tijdens haar wedstrijden weliswaar een regenboog-aanvoerdersband, maar daar was een maandenlange mail- en telefoonwisseling met het IOC aan voorafgegaan, omdat vanwege de veelbesproken ‘rule-50’ in het reglement politieke uitingen verboden zijn. Pas kort voor de Spelen kreeg Lorenz toestemming, omdat het dragen van een regenboogvlag ‘niet politiek’ was en de regel-50 iets werd versoepeld. Atleten mogen buiten wedstrijden om een statement maken.

Daarna was het hockeytoernooi een plek voor acties. Speelsters van Zuid-Afrika knielden voor de wedstrijd tegen Nederland, ook al werd dat niet in beeld gebracht door de televisiecamera’s. Na die wedstrijd ging Oranje in een hart-vorm staan en deelde die foto op sociale media. “Voor het respecteren en accepteren van mensen van elk ras, geslacht, etniciteit, seksualiteit, bekwaamheid en leeftijd. (...) We vragen aandacht voor de verandering die we in de wereld willen zien.” Overigens kwamen de Nederlandse voetbalvrouwen voor hun eerste wedstrijd met een button met de tekst ‘one love’ het veld op.

‘Ik zeg er geen sorry voor’

Kogelstootster Saunders trok zich bij het kogelstoten niets aan van de protocollen. Zij deed gewoon waar ze zin in had, en dus ook bij haar huldiging. Het IOC zei maandagmiddag de zaak te gaan onderzoeken.

Saunders liet al weten daar niet bang voor te zijn. “Ik denk dat het mijn generatie echt niet uitmaakt. Ik wil de zwarte gemeenschap een hart onder de riem steken, de lgbtq-gemeenschap ook, en iedereen die het mentaal moeilijk heeft. En ik? Ik ben mezelf. En zeg er geen sorry voor. Mijn missie? Ik wil laten zien dat in hoeveel hokjes iedereen je ook wil stoppen, je jezelf kan zijn en dat je dat kan accepteren. Ze zeiden tegen mij dat je geen tatoeages kon nemen. Maar kijk nu naar me. Ik voel me te gek.”

(TROUW)