De school sluit, maar is het nu vakantie?

De beslissing om de lessen op te schorten was een lastige. De exacte invulling ervan nog lastiger. Want hoe moet dat concreet? En wat met de paasexamens? 'Ik hoop vooral één ding: dat het de komende weken mooi weer wordt.'

Moet ik mij schuldig voelen als ik mijn kind toch naar school stuur?

Neen. Want dat moet elke ouder voor zichzelf uitmaken, zegt het departement Onderwijs. Volgens de boodschap van de overheid is de opvang vooral bedoeld voor ouders die zelf in de zorg- of veiligheidssector werken. Ook ouders die zich anders genoodzaakt zien om de kinderen naar de grootouders te sturen, mogen hun kroost op school afzetten. Maar dus evengoed ouders die er niet in slagen om opvang te regelen. "Het is aan elke ouder om zelf de afweging te maken", is het duidelijke antwoord. Ouders moeten ook geen attest van de werkgever tonen om te bewijzen dat ze niet voor opvang kunnen zorgen.

Hoeveel kinderen kan ik thuis opvangen in mijn mini-opvang?

Een terechte vraag. Want als ouders samenwerken met andere ouders en een beurtrol opnemen voor de opvang van de gezamenlijke kinderen, verspreiden ze dan niet zelf nog meer het virus? En vanaf hoeveel kinderen samen stijgt de kans op verspreiding? Moeilijk te beantwoorden vragen, meent professor infectieziekten Steven Callens (UZGent). "Mochten we de wereld kunnen indelen in zes miljard aparte vakjes, waardoor we niet meer met elkaar in interactie komen, zou dat perfect zijn. Helaas."

Een aantal kinderen is er niet op te plakken, al kunnen de opvangers wel enkele regels in acht nemen. Zoals ervoor zorgen dat de kinderen voldoende ruimte hebben en erop toezien dat ze zoveel mogelijk contactspelletjes vermijden. Professor Callens: "Ik hoop vooral één ding: dat het de komende weken mooi weer is zodat kinderen buiten kunnen spelen. Dat zal het risico op besmetting drastisch verminderen."

En wat met de leerkrachten?

Volgens de officiële richtlijnen mogen scholen enkel sluiten als het onmogelijk is geworden om goede opvang te voorzien, bijvoorbeeld omdat er te veel leerkrachten ziek zijn geworden. Is dat het geval, dan verwittigen ze de ouders en contacteren ze het departement Onderwijs. Het kan ook zijn dat scholen lokaal samenwerken om de opvang te organiseren waardoor alle kinderen gecoördineerd worden opgevangen in een school, terwijl de rest de deuren sluit. "Een beetje zoals dat het geval is bij een staking", zegt Pieter-Jan Crombez, woordvoerder van Katholiek Onderwijs Vlaanderen.

Van leerkrachten wordt verwacht dat ze komen werken. "Al zijn er lokaal wel uitzonderingen mogelijk", zegt Steven Ronsijn, directeur van het Sint-Lievenscollege in Gent. "Wij proberen veel op te vangen met digitale lessen. Maar die moeten natuurlijk nog gemaakt worden. Dus werken we een beurtrol uit voor de opvang zodat de anderen lessen kunnen maken."

Voor oudere leerkrachten is het een beetje dubbel. De maatregel van opgeschorte lessen is er net om ouderen te beschermen. "Ik kan wel begrijpen dat leerkrachten die richting de zestig gaan, ongeruster zijn", zegt epidemoloog Pierre Van Damme (UAntwerpen). "Maar dan is het aan de school om ervoor te zorgen dat ze aangepast werk krijgen waardoor ze minder in contact komen met kinderen, bijvoorbeeld door meer administratief werk te verrichten. Die flexibiliteit krijgen directies nu doordat de lessen worden opgeschort."

Welke rol spelen scholen in de verspreiding van het virus?

Dat is een van de grote onbekenden in dit verhaal. Want wetenschappelijk bewijs daarvan is er niet. Daarvoor zou je al twee epidemieën moeten hebben van hetzelfde virus waarbij je de ene keer de scholen sluit en de andere keer niet. Al zijn er wel theoretische modellen die zeggen dat hoe lager de concentratie is van mensen, en dus ook kinderen en jongeren, die bij elkaar zitten, hoe minder kans er is op verspreiding.

Er is wel een indirecte indicatie dat scholen een rol spelen, meent professor Steven Callens. "Bij de griepepidemie zien we elk jaar dat de curve in de krokusvakantie steil omlaag gaat. Wat er toch op zou kunnen wijzen dat gesloten scholen een effect hebben."

Er is ook onduidelijkheid over de besmettelijkheid van kinderen. Het zou weleens kunnen dat ze een grote hoeveelheid virus uitstoten zonder daar zelf veel last van te hebben, terwijl een volwassene veel meer symptomen heeft maar minder het virus zelf verspreidt. Vergelijkbaar met de klassieke kinderziekten waar je als volwassene ook veel zieker van bent dan een kind. Maar ook daar is geen sluitend wetenschappelijk bewijs voor. Welke rol scholen dus spelen, is moeilijk te zeggen.

Hoe vangen scholen de weggevallen lessen op?

"We willen voorkomen dat er nu vijf weken vakantie volgen", zegt Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA). Dus raden zowel de minister als de koepels de scholen aan om die tijd zo zinvol mogelijk in te vullen. Daarvoor wordt zoveel mogelijk gekeken naar digitale platformen.

In een poging hen zo goed mogelijk te ondersteunen, werken de koepels aan educatief materiaal voor hun leerkrachten. Het departement Onderwijs werkt dan weer samen met platformen als Smartschool, Microsoft en Google om scholen zoveel mogelijk te helpen. Verschillende van de educatieve uitgeverijen lieten intussen weten de tools die zij ontwikkelden om bijvoorbeeld oefeningen te delen, integraal open te stellen.

"We raden wel niet aan om nieuwe leerstof te onderwijzen", zegt Pieter-Jan Crombez van Katholiek Onderwijs Vlaanderen. "Niet alle leerlingen beschikken over de mogelijkheid om digitaal les te volgen. Zij mogen daardoor niet plots leerachterstand oplopen." Maar zoals altijd is het aan elke school om zelf te bepalen wat ze doet, zolang het maar goed gecommuniceerd wordt met de ouders.

Weyts kijkt ook naar de openbare omroep. Op Eén zullen educatieve programma's voor kinderen getoond worden vanaf komende maandag. Tussen 8:30 en 10 uur voor de leerlingen van het lager onderwijs en tussen 10 en 12 uur voor jongeren. Ook de colleges van vele Vlaamse proffen in Universiteit van Vlaanderen zullen worden uitgezonden. Dat aanbod zal ook online beschikbaar zijn op VRT NU.

Wat met de examens?

In deze omstandigheden is het zo goed als onmogelijk om examens te organiseren. Hoe dat wordt opgevangen, zal van school tot school afhangen. "Wij hebben ervoor gekozen om de planning van die examens aan te houden maar elke leerling een taak te geven op die dag", zegt directeur Ronsijn. "Op die manier herhalen ze de leerstof van het afgelopen trimester toch nog eens."

Andere scholen zullen er misschien voor kiezen om voor de belangrijkste vakken na de paasvakantie een examen te organiseren of schuiven de leerstof door naar de examens voor de zomervakantie.

Voor leerlingen die stage volgen in het kader van hun opleiding is het nog even afwachten wat er zal gebeuren. "Wij kregen vandaag veel telefoontjes van bedrijven die zeiden dat ze de stage wilden afblazen", zegt Maggy Van Keerberghen, directeur van het Technisch Instituut Atheneum in Halle.

Lopen kinderen leerachterstand op door de geschorste lessen?

Geen onbelangrijke vraag: wat is de impact van het schorsen van de lessen op de ontwikkeling van onze kinderen? "Over het algemeen geldt: hoe jonger, hoe moeilijker dat is", zegt pedagoog Pedro De Bruyckere (Arteveldehogeschool). "Voor kinderen in de vroege leerjaren kunnen de verschillende vormen van automatiseren van lezen, schrijven en rekenen een ferme deuk krijgen indien ze niet genoeg geoefend worden." Het is dus geen slecht idee om als ouder zelf met jonge kinderen tafels van vermenigvuldiging te blijven oefenen of het leren lezen en schrijven voort te zetten.

Ⓒ De Morgen