De slag om Antwerpen: Patrick Janssens of Bart De Wever?

Het zal de bescheidenheid van Antwerpen niet ten goede komen: de strijd om 't Schoon Verdiep, met geprivilegieerd uitzicht op reuzendoder Brabo, krijgt nationale weerklank en nationalistische envergure. Nochtans is het bestuur van de grootste stad van Vlaanderen op zich al - zo luidt het ter plekke - giëne kattepis.

Ruim vijfhonderdduizend mensen, 176 nationaliteiten, leven dicht op elkaar bij een rivierbocht, geëxploiteerd door een haven die de economische motor van een regio en de multiculturele sluis van een stad is.

Na 14 oktober is - zo luidt het ter plekke - iël diën annekesnest voor Patrick Janssens of Bart De Wever: de burgemeester of zijn uitdager, dankzij een magazine of een dieetboek, de kracht van verankering of de kracht van verandering.

Wie a zegt, moet ook b zeggen: gedaan met de aankondigingspolitiek zonder budgetten, weg met de abstracte containerbegrippen zonder beleidskeuzes. Humo legde de twee troonpretendenten vier Antwerpse knelpunten voor: de verkeersknoop, het veelkleurige vraagstuk, het veiligheidsprobleem en de toekomstige stadsontwikkeling.

Het meest logische leek ons één en ander te bespreken tijdens een dubbelinterview, maar dat mocht niet zijn: Janssens doet niet aan dubbelinterviews, en De Wever vond na ettelijke weigeringen pas op de valreep tijd voor Humo.

Bart De Wever «Hebt u de indruk dat ik te weinig interviews geef, misschien? Ik krijg anders vaak het tegenovergestelde te horen.

»Toen ik op bezoek ging bij de Londense burgemeester Boris Johnson, begon die onmiddellijk cynische grappen te maken. Ik probeerde 'm wat in te tomen, verwijzend naar de twee journalisten in mijn spoor. Waarop hij: 'Ha, de Vlaamse pers! Rechtse eigenaars en linkse journalisten.' Ik kon 'm alleen maar gelijk geven. Maar verder betwist ik, ondanks de incidenten met ATV, Knack en Humo, dat ik een problematische houding met de pers zou cultiveren.

»Wél waar is dat ik mijn bekomst heb van bepaalde praktijken in de media. En ik heb me het recht toegeëigend daar mijn mening over te zeggen. Als Humo mag schrijven dat ik 'onvoorbereid, onbekwaam en oneerlijk' ben, mag ik toch zeggen dat ik dat slechte journalistiek vind en vervolgens consequent weigeren als me om een interview wordt gevraagd? Dat werkt mensen misschien op de zenuwen, maar goed. Ik moet vaststellen dat mijn bereidheid om terug vertrouwen te geven redelijk groot is, want u bent me volop aan het interviewen.»

Patrick Janssens «De verkiezingen gaan over Antwerpen, de stad is belangrijker dan personen. We hebben zelfs een hele tijd het plan gehad helemaal geen campagne te voeren, althans niet voor mij als burgemeester. Dat zou pas een statement geweest zijn. Ik kan me inbeelden dat we nog veel aandacht gekregen zouden hebben ook, als je ziet wat er al allemaal te doen is geweest over het feit dat we pas drie weken vóór de verkiezingen aan de campagne begonnen zijn. Maar uiteindelijk vonden we dat toch iets te riskant, dat is misschien iets voor over zes jaar (lacht).»

1. Verkeerd verkeer

Als stilstand achteruitgang is, mag het een wonder heten dat Antwerpen floreert. Zowel op de toegangswegen als in de binnenstad zijn files dagelijkse kost.

Nochtans heeft het stadsbestuur zich wel ontfermd over de dichtslibbende binnenstad: zo mogen de honderd kilometer nieuwe fietspaden waarover de rode verhuurfietsen van het Velo-project racen een succes genoemd worden, zo heeft de heraanleg van de binnenstad en sommige districtskernen het leven en winkelen er prettiger gemaakt.

Maar die kleine ingrepen staan in de schaduw van het fiasco van het BAM-project: eerst zou het Lange Wapper-viaduct over de Schelde de Antwerpse ring sluiten, na een referendum werd gekozen voor een Oosterweel-verbinding met tunnels, en intussen is er al járen niks gebeurd.

De Wever: minder inspraak

HUMO Waar is het fout gelopen?

De Wever «Men heeft niet ordentelijk afgewerkt wat beslist was. Men is in 1995 beginnen na te denken over het masterplan, en in 2012 is het nog altijd wachten op de eerste spadesteek.

»Patrick Janssens mag de politieke hoofdverantwoordelijke genoemd worden: hij was partijvoorzitter ten tijde van het concipiëren van het masterplan en moet daar dus zeer nauw bij betrokken zijn geweest, en later is hij twee keer in de fout gegaan. In 2004 heeft de N-VA erop gewezen dat de situatie aan het Sportpaleis problematisch was. Jaren gingen verloren terwijl het antwoord almaar bleef: 'Walk and don't look back. En stop met zagen.'

»Nochtans is dat het cruciale pijnpunt gebleken: de actiecomités zijn daarop beginnen te focussen en het referendum is daar verloren. En toen het te laat was, is hij beginnen te panikeren. Daardoor zijn we in een soort vacuüm terechtgekomen en moest snel over een nieuw plan beslist worden. Dat wordt nu onderzocht.»

HUMO Hoe verplaatst u zich in de stad?

De Wever «Het beschamende antwoord luidt: met de auto. Maar ik ben natuurlijk iemand die zo ongeveer in zijn auto woont en werkt.

»Als ik met mijn kinderen naar de zoo ga, wat ik vaak zou moeten doen maar niet zo vaak doe, verplaatsen we ons met de tram. Die stopt voor mijn deur, wat trouwens heeft meegespeeld in mijn keuze voor precies dat huis: mijn vrouw en ik hebben geen zin om voortdurend taxichauffeur voor de kinderen te spelen.

»De N-VA is dan ook niet tegen trams, al vinden we wel dat er goed moet worden nagedacht waar een tram het meest rendeert, want de uitbating van een tram is heel duur.»

Janssens: onheil voorkomen

HUMO Uit Humo's 'Tussen hemel en hel' onthou ik dat u een hekel hebt aan files. Gelukkig hebt u vast een zwaailicht.

Janssens «Ik heb inderdaad een zwaailicht, maar dat heb ik amper een keer of twee moeten gebruiken, bijvoorbeeld bij de broom-ramp in 2004. Ik probeer me in de stad zo veel mogelijk met het openbaar vervoer en met de fiets te verplaatsen. De Velo'kes maken één en ander nog makkelijker.»

HUMO Nog een citaat uit Humo: 'Als de Oosterweel-verbinding tegen 2012 niet klaar is, zijn de gevolgen voor de mobiliteit in en rond Antwerpen nauwelijks te overzien.'

Janssens «Wat dus het geval is (lacht). Herman Van Rompuy heeft ooit gezegd dat het palmares van politici ook afgemeten moet worden aan het onheil dat ze hebben weten te voorkomen. Daar heb ik toch even aan gedacht toen we erin geslaagd waren om de Lange Wapper niet te laten bouwen. Maar je kunt er natuurlijk niet omheen dat we daardoor een aantal jaren verloren hebben.

»Ik vind het zelf een grote fout dat ik niet al van in het begin met die plannen bezig ben geweest. Dat lukte niet omdat we in die periode hier de Visa-crisis onder controle probeerden te krijgen - dat is geen excuus, wel een verklaring. Maar ik ben er wel van overtuigd dat wat nu op tafel ligt, het verkeer veel beter rond de stad leidt en de ring superieur sluit.

»Gaat dat nu alles oplossen? Ik denk het niet, we zullen de verkeersstromen in de loop van de komende decennia sowieso moeten verminderen. Alles wat in de richting van rekeningrijden gaat, probeert men altijd naar een volgende regering door te schuiven, maar ooit zal onvermijdelijk iemand voldoende moed moeten hebben om het in te voeren.»

HUMO Allemaal goed en wel, maar voor de doorsnee-Antwerpenaar is er niks gebeurd sinds de deal met de Vlaamse regering in 2010.

Janssens «Kijk: toen ik een huis had gekocht dat grondig verbouwd moest worden, is daar ook veel meer tijd overheen gegaan dan ik aanvankelijk dacht. En dat is in verhouding veel minder complex. Als op een bepaald moment beslist wordt een gigantisch viaduct niet te bouwen en voor een ondertunnelde oplossing te kiezen, moeten die nieuwe plannen wel eerst getekend worden. Daar is men sindsdien mee bezig.

»'t Is best een interessante kwestie, omdat ze naar de kern van ons bestel gaat: in welk soort samenleving willen we leven? Ontwikkelaars, aannemers en rechtse politici verwijzen graag naar China, waar inspraakprocedures zoals de onze niet bestaan en alles zoveel sneller gaat. Maar dat een autosnelweg of een viaduct bouwen daar amper zes maanden duurt, is ook het enige van China dat ik ze hoor promoten.

»Je kunt dat gegeven echter niet overhevelen zonder de rest van de democratie ook ter discussie te stellen. In de loop der jaren ben ik een steeds grotere voorstander geworden van ons systeem, hoe tijdrovend en lastig het soms ook is. 't Is toch een fantastische verworvenheid dat je de macht kunt bekritiseren, zonder dat het systeem destabiliseert? Zeker als je de vergelijking maakt met het Midden-Oosten.»