De stilte rond Noord-Korea: is daar geen corona?

Terwijl de wereld al maanden wordt geteisterd door de coronapandemie is er één land dat al die tijd ‘schoon’ is gebleven. Eén land dat dankzij de ‘voorzienigheid van zijn leider’ en door een aantal ‘supersterke preventieve maatregelen’ welgeteld nul besmettingsgevallen heeft: Noord-Korea.

Althans, dat is het beeld dat het totalitaire regime in Pyongyang al wekenlang consequent naar buiten brengt. Een beeld dat past bij het aura van onfeilbaarheid van dictator Kim Jong-un, waarvan elk bericht van het staatspersbureau doordesemd is.

Ondertussen komt er op verzoek van dezelfde autoriteiten in stilte een stroom hulpgoederen naar Noord-Korea op gang. Tienduizenden coronatests, handschoenen, mondkapjes en sets beschermende kleding zijn op weg of staan al bij de grens. Het Rode Kruis, dat naast tienduizend tests ook een machine stuurt om ze te kunnen uitlezen, verwacht dat de eerste goederen eind april worden ingeklaard.

De Verenigde Naties hebben de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en Artsen Zonder Grenzen speciaal voor deze crisis ontheffing verleend van de internationale sancties tegen het regime. Ook Rusland en China hebben hulp gestuurd.

Twijfel

Is de situatie dan toch niet zo rooskleurig? De claim dat Noord-Korea geen coronabesmettingen heeft, wordt door veel experts betwijfeld. Het land deelt een lange, poreuze grens met China, het land waar het virus als eerste uitbrak. Smokkelaars pendelen hier over en weer – en de kans is dan ook zeer groot dat het virus met hen is meegekomen.

Robert Abrams, de generaal die aan het hoofd staat van de Amerikaanse legertroepen in Zuid-Korea, zei onlangs over inlichtingen te beschikken dat het coronavirus ‘zonder twijfel’ in Noord-Korea is aangetroffen. En verschillende ngo’s in Zuid-Korea zeggen van hun bronnen aan de andere kant van de grens gehoord te hebben dat er verschillende coronadoden zijn gevallen.

Zeker is dat toen het coronavirus in China om zich geen greep, Noord-Korea snel strenge maatregelen trof. De grenzen gingen dicht, scholen sloten hun deuren en tienduizenden burgers werden in quarantaine geplaatst. Volgens generaal Abrams verdwenen ook de meeste Noord-Koreaanse soldaten dertig dagen lang van de radar. De 380 aanwezige buitenlanders in het land, voornamelijk diplomaten en ngo-personeel, werden een maand lang onder de facto huisarrest geplaatst.

Roestig pistool

Vergaande maatregelen waren noodzakelijk, omdat een uitbraak van het virus rampzalig zou kunnen uitpakken in Noord-Korea. Niet alleen zijn de ziekenhuizen van slechte kwaliteit, de voedselvoorziening in het land schiet ernstig te kort. De VN schatten dat 10 van de 23 miljoen Noord-Koreanen ondervoed zijn.

Persbureau AP sprak deze week met Choi Jung-hun, een dokter uit Noord-Korea die in 2012 naar Zuid-Korea vluchtte. Hij maakte de SARS-epidemie mee die Azië tussen 2002 en 2004 trof.

Ook toen was de officiële boodschap dat het virus niet bestond, maar Choi zag in zijn regio honderden burgers sterven aan griepachtige verschijnselen. De oorzaak diende onbesproken te blijven. ‘Niemand die durfde om de diagnose SARS te stellen.’

Maar ook als Choi en zijn collega’s hadden gewild, was het virus niet te traceren geweest. Er was geen testmateriaal en Choi had ‘niet veel meer dan een thermometer’ om een diagnose te stellen. ‘Het zorgsysteem in Noord-Korea is te vergelijken met een roestig pistool waar zelfs de kogel ontbreekt omdat er al jaren niet naar is omgezien,’ aldus Choi.

Kleine elite

Volgens de Russische Noord-Korea-expert Andrei Lankov ligt dat iets genuanceerder. Zo zijn er in Noord-Korea relatief veel artsen per hoofd van de bevolking. Volgens de WHO had het land in 2016 37 artsen op tienduizend inwoners, meer dan de VS of Frankrijk. Deze dokters zijn weliswaar niet zo goed opgeleid als hun westerse collega’s, maar ze zijn prima in staat patiënten met relatief simpele klachten te behandelen.

In de coronacrisis helpt dat echter weinig, omdat vooral de patiënten met bijvoorbeeld longontsteking of andere ernstige complicaties zorg nodig hebben. Voor hen is er in Noord-Korea weinig hoop, schrijft Lankov. ‘Die hebben geen kans om behandeld te worden met geavanceerde beademingsapparatuur, want die is nauwelijks aanwezig. En het handjevol ziekenhuizen waar die apparatuur wel staat, is geheel voorbehouden aan een kleine elite.’

Politiestaat

Toch wil dat niet zeggen dat zich momenteel een stille ramp voordoet in Noord-Korea. De strenge maatregelen hebben waarschijnlijk goed uitgepakt. Juist omdat Noord-Korea een politiestaat is, waar burgers bijvoorbeeld niet vrij zijn om naar een andere provincie te reizen, kunnen restricties makkelijk worden opgelegd. ‘Omdat de autoriteiten zich niet druk maken om het sentiment onder kiezers, kunnen ze harde maatregelen nemen en gebieden waar het virus is uitgebroken compleet isoleren,’ schrijft Lankov. ‘Vaak zijn dit gebieden die politiek gezien onbelangrijk zijn, dus je kunt veilig stellen dat de bevolking daar aan zijn lot wordt overgelaten tot de isolatieperiode voorbij is.’

Een ding is zeker: als het aan het Noord-Koreaanse regime ligt, zal de buitenwereld nooit iets horen over geïsoleerde regio’s of coronadoden. Als er al iets wordt vernomen, dan is het wapengekletter. Sinds begin maart schoot Pyongyang op vier verschillende dagen projectielen de lucht in, waaronder ballistische korteafstandsraketten – wat strijdig is met VN-resoluties – en een kruisraket.

(VK)