De teleurstelling van Sven Mary, ex-advocaat van Salah Abdeslam: 'Ooit stopt de waanzin van de terreur. Maar nu, vrees ik, nog even niet'

Toen hij een poosje Salah Abdeslam verdedigde, kreeg hij nog meer verwensingen en bedreigingen te verwerken dan gewoonlijk. Slapen lukt steeds moeilijker, er zit inmiddels te veel lijden en ongeluk op zijn harde schijf weggestopt. Bovendien twijfelt Sven Mary of dit jaar beter wordt dan het vorige.

'Als ik zou kunnen, dan stop ik hier morgen mee. Zeker weten'

Sven Mary steekt de zoveelste sigaret op. Hij haalt een oud, stukgelezen papierknipsel uit een map, waarin ondergetekende uithaalt naar politici die het ‘gesundenes Volksempfinden’ voorrang geven op de regels van de rechtsstaat.

Sven Mary «Dat was tien jaar geleden, en kijk, in december werd er weer snoeihard uitgehaald naar wereldvreemde rechters die er niets van begrepen hadden. Er is niets veranderd, het wordt alleen maar erger.»

HUMO Is dat de reden dat je gestopt bent met de verdediging van Salah Abdeslam? Omdat je te fel werd aangepakt?

Mary «Nee. Ik heb hem eerst drie maanden alleen vertegenwoordigd, en toen zijn we na de uitlevering aan Frankrijk gaan samenwerken met de Franse strafpleiter Frank Berton, een man met guts en kennis van zaken. Die ook een trots en een ego heeft waarvan Belgische strafpleiters nog iets kunnen leren (grijnst). We dachten dat we een verhaal hadden: Salah heeft zijn nochtans nog perfect functionerende bommengordel achtergelaten, en heeft dus niet deelgenomen aan de aanval op het Stade de France. Hij heeft zich vrijwillig teruggetrokken, heeft zelfs geen poging gedaan. Hij heeft wel deelgenomen aan de voorbereidingen en de logistiek – het huren van woningen en wagens – maar dan is hij, om welke reden dan ook, teruggekrabbeld. Dat verhaal wilden we hem laten vertellen. Maar toen besloot Salah helemaal niets meer te zeggen. Dat is gebeurd toen hij in Fleury-Mérogis terechtkwam, de grootste gevangenis van Europa, waar bijna 4.000 man vastzit. Daar werd hij 24 op 24 met videobewaking in het oog gehouden. Hij kreeg het ook hard te verduren van fundamentalistische medegevangenen, die hem verweten een lafaard te zijn. Vanaf dat moment beriep hij zich, tot onze verbazing, op zijn absoluut zwijgrecht. Ja, dan zijn wij onmachtig. Dat wil niet zeggen dat we hem laten vallen of de handdoek gooien, we stellen gewoon vast dat we nutteloos zijn geworden. Dat hebben we hem ook verteld. We hebben nog geprobeerd hem te overtuigen, maar de knop was om: hij wou ook geen andere advocaten meer, alleen Allah zou hem voortaan beoordelen en beschermen.»

HUMO Terwijl hij mogelijk heel veel informatie had kunnen geven.

Mary «Dat had gekund. Op 19 maart werd hij verhoord door de onderzoeksrechter, drie dagen voor de aanslag in Zaventem, en in het verslag stond dat de onderzoeksrechter blij was met zijn medewerking. Toen kwam hij net bij uit een anesthesie, hij was vier maanden op de vlucht geweest, en je voelde dat er iets mogelijk was. Maar in Frankrijk werd hij een soort trofee voor politie en politiek, en toen is hij dichtgeklapt.»

[LOGIN_SCREEN]

HUMO Misschien wilde hij niet meer verdedigd worden door een pleiter die hem een petit con met de intelligentie van een lege asbak had genoemd.

Mary «Ik werd benaderd door een journalist van Libération die een portret van mij wilde maken. Na het interview gingen we samen lunchen. En daar, denkend dat het interview is afgelopen – de recorder stond uit – pakte ik een asbak op het terras en maakte die vergelijking. Had er een glas gestaan, dan had ik het over een leeg glas gehad. En waarom zei ik dat? Omdat de man, de enige overlevende en gepakte, in de rol van het grote brein achter al de aanslagen werd geduwd, terwijl hij gewoon een simpele uitvoerder was van wat de echte breinen bedacht hadden. Salah heeft me die uitspraak ook niet kwalijk genomen.»

HUMO Wat maakt sommige simpele Molenbeekse gasten tot terroristen, en anderen niet?

Mary «Wat ik gemerkt heb, is dat die jonge kerels plots een omslag maakten. Vroeger liepen ze rond met Nike en Adidas, veel blingbling, en plots zie je ze terug met een baard en een driekwartbroek. Dat is vier, vijf jaar geleden begonnen. In enkele weken tijd worden ze door straatpredikers en propagandabeelden van de satelliet, het internet of wat dan ook, omgeturnd. Jonge Antwerpenaars van Marokkaanse afkomst hebben dat veel minder, die blijven met hun Air Jordans pronken, willen een mooie auto. Als die fout lopen gaat het meestal om drugscriminaliteit. Ik weet ook niet hoe het komt dat vanuit Vilvoorde en Brussel zoveel meer jongens vertrokken zijn dan vanuit Mechelen of Antwerpen. Veel Antwerps-Marokkaanse jongeren staan daar ook afkeurend tegenover. Ze vinden allemaal dat de cartoons van Charlie Hebdo erover zijn, maar daarom keuren ze de aanslagen niet goed.

»In Brussel worden jongens vanaf hun 15de ook meer losgelaten door hun voordien autoritaire vaders, die meestal een taalonkundige vrouw hebben laten overkomen. Dat leidt tot schoolachterstand en schooluitval, geen perspectief of kansen zien, het gevoel er niet bij te horen. Dan zijn er intelligente gasten die die gevoelens oppoken en een religieus sausje geven. Die de belofte op avontuur meegeven aan een Playstation-generatie, die jarenlang ‘Grand Theft Auto’ heeft gespeeld, waarin ze bij ieder spelletje drie keer gedood worden en toch verder kunnen spelen.»

Bom in 10 minuten

HUMO Koen Geens zei dat er naar schatting 450 geradicaliseerden in onze gevangenissen zitten, terwijl er maar een goede honderd voor terrorisme opgepakt zijn. Onze gevangenissen blijven blijkbaar goede leerscholen.

.jpg" align="left" class="bodyTextImgleft" /> Mary «Dat verbaast je toch niet? Er zijn ook nergens zo makkelijk drugs te krijgen als in een gevangenis. Verleden week krijgt mijn collega hier een oproep van één van zijn cliënten dat hij via de ‘jojo’ iets in zijn cel heeft gekregen, en dat onmiddellijk kwijt wil. De jojo is een systeem waarbij ze met lakens en handdoeken dingen van verdieping naar verdieping gooien. Hij krijgt niet de shit die hij had gevraagd, maar een perfecte handleiding om een bom te maken van een koffiefilter en wat eenvoudige ingrediënten van bij de drogist. In tien minuten klaar. Paniek bij onze cliënt, want het zal maar eens in je cel gevonden worden. Ook in de gevangenis zitten haatpredikers, worden jongens gehersenspoeld. In Sint-Gillis zitten nog hooguit 30 blanke Vlamingen op een populatie van 600. In Itter steken ze alle geradicaliseerden zelfs bij elkaar, om te proberen ze van hun ideeën af te brengen. Bonne chance. Hier, een verslag uit die afdeling. (Leest pv voor) ‘Ik ben geen deserteur, ik ga sterven, maar niet als een lafaard. Zodra ik buitenkom, ga ik doen wat ik moet doen. Er zijn mannen en lafaards, en ik ben een man. Een vijand moet je doden.’ Voilà, dat wordt daar verteld.»

undefined

'In de Franse cel kreeg Abdeslam het hard te verduren van fundamentalistische medegevangenen die hem verweten een lafaard te zijn'

HUMO Wat doe je daaraan?

Mary «Ik pleit er niet voor gevangenissen af te schaffen, maar er zijn er die het probleem eerder verergeren dan verkleinen. Omdat er niet genoeg middelen zijn om hun ambities waar te maken. Ik vrees – en het is erg dat te moeten zeggen – dat we een verloren generatie hebben laten opgroeien, die we zullen moeten uitzweten. Je moet terug naar de basis: ouders die hier hard hebben gewerkt in jobs die wij niet meer wilden doen, en hun kinderen geen kansen hebben kunnen geven. Kinderen die niet door het schoolsysteem zijn geholpen, weinig normen en waarden hebben meegekregen. En tegelijk mag je dat niet veralgemenen, want velen in die generatie maken het wel, daar kun je wel iets mee aanvangen. Die mensen moet je ook koesteren, en tegelijk moet je beseffen dat – kijk naar Berlijn – de terreur nog niet ten einde is. Het is niet simpel, nee. Kijk, ik ben het afgelopen jaar wel wat jonge Marokkaantjes tegengekomen die hun duim omhoogstaken als ze mij zagen. Omdat ze sympathie hadden voor Salah Abdeslam, of omdat ik de moed had om iemand te verdedigen die door vrijwel iedereen uitgespuwd wordt? Ook op Pukkelpop ben ik veel witte mensen zoals wij tegengekomen die me zeiden daar respect voor te hebben.»

HUMO Ondertussen dreigen we binnenkort tikkende tijdbommen te moeten vrijlaten.

Mary «Natuurlijk, onlangs is Malika El Aroud (moslimactiviste met banden met Al Qaeda, red.) gelost uit Lantin, en het zou me verwonderen dat ze plots een ander idee over de wereld heeft gekregen. Ze deelde maandenlang een cel met iemand wiens man aan de zijde van Boko Haram vecht, dus kun je je indenken waarover de conversaties in die cel gingen. Niet over deradicalisering, durf ik te wedden. De meesten kiezen er zelfs voor om hun straf volledig uit te zitten, want dan kun je hen wettelijk geen enkele voorwaarde of begeleiding opleggen als ze vrijkomen.»

HUMO Je zou eraan kunnen denken om ze toch onder toezicht van de regering te houden.

Mary «Zoiets kost veel geld en mankracht, maar het is geen slecht idee. Dat je mensen met dat verleden toch onder het toezicht houdt van de strafuitvoeringsrechtbank, ook al hebben ze hun volledige straf uitgezeten. Het klinkt als uitzonderingsrechtsspraak, maar ik denk wel dat een samenleving in uitzonderlijke omstandigheden een recht op zelfverdediging heeft. Ik zou dat niet overlaten aan het parket, want dan wordt binnenkort iedereen permanent opgevolgd. Maar als de directie, de sociaal assistenten, de cipiers en iedereen die die gasten van nabij heeft gevolgd, waarschuwen dat er ongelukken kunnen gebeuren als ze vrijkomen, dan zou dat moeten kunnen opgevolgd worden.

»Ik ben ervan overtuigd dat deze terreur vroeg of laat zal weggaan, zoals ook de Bende van Nijvel, de ETA en het IRA ooit gestopt zijn met geweld. Ik denk ook niet dat we een noodtoestand nodig hebben, maar wel dat we deze pappenheimers blijvend in het oog moeten houden.»

HUMO Volgens de politiediensten heeft de arrestatie van Abdeslam de aanslagen in Zaventem getriggerd, omdat de terroristen angst hadden dat hij zou doorslaan.

Mary «Eerlijk? Ik weet het niet. Het zou kunnen, maar we weten gewoonweg niet wanneer ze het gepland hadden. En gesteld dat ze de actie vervroegd hebben: hadden we het kunnen voorkomen als ze hun oorspronkelijke datum hadden behouden?»

HUMO Ondertussen groeit de vrees en haat voor de islam zienderogen.

Mary «Je voelt dat de allochtone gemeenschap in een kramp zit: ze keuren zeker niet goed wat er gebeurt, maar openlijk afkeuren doen ze ook niet genoeg. Daar moet je de rol van de ouders ondersteunen: je moet ervoor zorgen dat die hun jonge pubers inpeperen dat terreur misdadig is, je moet ze helpen die jonge kerels een houvast te geven. Hen laten uitleggen dat de Koran een prachtig boek is, dat Salah Abdeslam jammer genoeg nooit gelezen heeft. Ik wel, om te begrijpen hoe je dat als verantwoording kan gebruiken: wel, ik vind daar nergens oproepen tot deze terreur in terug.»

undefined

'Ik vrees dat we een verloren generatie hebben laten opgroeien, die we zullen moeten uitzweten'

HUMO Etienne Vermeersch is het met jou oneens.

Mary «Ja, dat is de laatste trend: dat ook diep vrijzinnige mensen aan het keren zijn. Ook mensen in mijn heel nabije omgeving heb ik tot mijn ergernis zien evolueren van open, kosmopolitische wereldburgers naar verbitterde, verzuurde, angstige mensen, die al die islamterreur kotsbeu zijn, en niet langer de moeite nemen om nog naar veel nuances te zoeken. Ze zijn niet meer vatbaar voor argumenten: het is genoeg geweest, punt. Het wórdt ook steeds moeilijker om het niet beu te worden, ook voor wie nog wel in de open samenleving gelooft. Ik zie de verdraagzaamheid steeds meer verdwijnen, ook al is die onmisbaar in een multiculturele samenleving.»

undefined

'Ik zie de verdraagzaamheid steeds meer verdwijnen, ook al is die onmisbaar in een multiculturele samenleving.'

HUMO Dat belooft, in dit verkiezingsjaar.

Mary «Ik houd mijn hart vast. Wilders: tegenstanders vinden hem even knettergek en wereldvreemd als Trump, dus we zullen zien. Sociale media zijn als nooit tevoren bezig mensen te polariseren en tegen elkaar op te jutten. Er wordt meer gescholden dan gepraat, één tweet volstaat om een storm te creëren, kijk naar de ‘wereldvreemde rechters’. Het is alsof je een lont aansteekt, en men doet het met voorbedachten rade. Le Pen komt volgend jaar ook aan de beurt. Ik denk dat de veteranen van Zwarte Zondag (eerste verkiezingsdoorbraak van het Vlaams Blok in 1991, red.) een grote déjà vu zullen beleven, maar ik hoop dat ik ongelijk krijg.»

Wankel geloof

HUMO Advocaten leven van de rede en de waarheid: er is een bewijs, of er is er geen. Maar in deze post truth-samenleving zijn feiten ook maar meningen geworden.

Mary «Wij leven in de 140-tekenssamenleving, er is geen plaats meer voor debat, alleen voor slogans en meehuilen. (Stil) Ik ben misschien te pessimistisch, maar de waarheid komt in de verdrukking. Zelfs in mijn stoutste dromen had ik de brexit of Trump niet zien aankomen. Dus ik durf echt niets meer te voorspellen. Hoewel, in Oostenrijk is het ze niet gelukt.»

undefined

'Wij leven in de 140-tekenssamenleving, er is geen plaats meer voor debat.'

HUMO Dus zijn we blij omdat extreemrechts daar ‘slechts’ 46 procent haalt.

Mary «Erg, hè? Maar het is beter dan het alternatief, en toch een beetje een bewijs dat het niet allemaal hopeloos en verloren is. Maar onze empathie is wel in sneltreinvaart aan het verdampen. Die visumaffaire voor dat Syrische gezin: waar is het mededogen gebleven? Als je alles wat gebeurd is op een rijtje zet, word je toch niet vrolijk? Ik moet nog twintig jaar professioneel meedraaien, ook op dat niveau zie je het veranderen. Het angstklimaat dat wordt geschapen door de politiek en het federaal parket, zonder veel weerwerk van de pers. Ondertussen groeit en stoemelings de macht van het openbaar ministerie en gaat men de rol van de onafhankelijke onderzoeksrechter beknotten. En als er nog eens zetelende magistraten zijn die onafhankelijk oordelen, dan zijn het ‘wereldvreemden’ die een ‘gouvernement des juges’ willen installeren. Dat schept hoe dan ook een sfeer van intimidatie en dreiging; magistraten zijn op het einde van de dag ook maar mensen.

»Enfin, die rechter die de bonen gefret heeft met haar visumuitspraak, is dezelfde die ik verdedigd heb in de Fortis-affaire, toen ze samen met een collega een arrest durfde te vellen dat de politieke wereld had willen vermijden. Vandaag wordt ze opnieuw aangepakt, onder meer omdat ze met een buitenlander gehuwd is, en dus wel een activistische agenda voor open grenzen móét hebben. Dat soort vileine en persoonlijke aanvallen is nog nooit vertoond in de gerechtelijke geschiedenis van dit land. Hoe durven ze? Dat zit echt in de buurt van pure smeerlapperij, nee? Net zoals wij advocaten natuurlijk alleen maar zakkenvullers zijn. Hoe collega Mieke Van Den Broek in dat visumdossier werd aangepakt, alleen maar omdat ze haar verdomde plicht deed, is toch volkomen ongehoord?»

HUMO De kritiek van advocaten wordt hen steeds minder in dank afgenomen.

Mary «Ik heb voor het eerst het idee dat je wordt aangepakt als je nog kritiek durft te hebben op de steeds groeiende macht van het parket en de politie. We zitten volop in de Aquino-zaak, waarin de federaal procureur mij, Van Steenbrugge, Vermassen en Rieder aanpakt omdat we wijzen op de onwettigheid van een burgerinfiltrant die gebruikt werd tegen onze cliënten, en dan verschijnt een paar weken later in een krant het bericht dat je kantoor virtueel failliet zou zijn, en worden mijn jaarrekeningen gepubliceerd. Ben ik paranoïde als ik denk dat zoiets niet toevallig is? Het federaal parket: dat zijn onze natuurlijke tegenstrevers, dus vrienden hoeven we nooit te worden, maar zeker sinds Aquino voel je daar een rancune die niet meer normaal is.»

HUMO Je zou nog gaan denken dat er leukere beroepen zijn.

Mary «O, maar als ik een carrièreswitch zou kunnen maken, en het kantoor zou kunnen draaiende houden op sportrecht? Als ik zelf iets zou kunnen opbouwen in mijn favoriete wereld, die van het voetbal? Dan stop ik hier morgen mee, zeker weten. Ik heb het na twintig jaar wel gezien.»

HUMO Geloof je eigenlijk zelf nog in de rechtsstaat?

Mary «Ik moet toch stilaan meer moeite doen, mijn geloof wankelt meer en meer. Ik geloof gelukkig nog in veel zetelende magistraten, maar ook dat blijven mensen die onder een verschrikkelijke druk staan, die nieuwe wetten voorgeschoteld krijgen waarmee ernstige procedurefouten achteraf kunnen ‘rechtgezet’ of ‘opgekuist’ worden. Alles kan en mag stilaan, er staan steeds minder remmen op. Kijk naar wat je VRT-collega in de zaak van de kasteelmoord overkwam: urenlang opgepakt en ondervraagd naar zijn bronnen over de telefoontaps in die zaak. Bestaat de wet op het bronnengeheim dan niet meer, kunnen journalisten voortaan zomaar geïntimideerd en onder druk gezet worden? Ken je ‘De welwillenden’, die roman van Jonathan Littell? Dat gaat over de haast normale, administratieve, banale gesprekken van naziofficieren, die als dagelijkse vervelende routine bezig zijn met het organiseren van de genocide op zes miljoen joden, zonder nog maar één seconde stil te staan bij de moraliteit. Ik vergelijk niet, ik waarschuw alleen maar: zonder macht en tegenmacht, zonder checks-and-balances zit je sneller in zo’n systeem dan je denkt. Je schiet niets op met goede trouw en menselijkheid en het vertrouwen dat het allemaal wel goed zal aflopen: je hebt ook advocaten en rechters nodig die kijken of het allemaal volgens de regels van de wet verloopt. Want dat is uiteindelijk de enige sokkel van je democratie.»

Slecht slapen

HUMO Mijn vrouw, die ook advocate is, heeft nooit strafrecht willen doen. Omdat ze dan nooit meer slaapt, zegt ze: ofwel omdat ze een onschuldige niet uit de cel heeft kunnen houden, ofwel net omdat ze een schuldige heeft vrijgepleit.

Mary (stil) «Ik slaap steeds slechter. Verschrikkelijk weinig. Omdat het probleem is dat je niet meer onder het constante denken uitkomt, de ‘wat als’-vragen. De wetenschap dat je onschuldigen niet hebt kunnen helpen. Je denkt dat je na twintig jaar een soort gewenning zou krijgen, maar het is net omgekeerd: het gaat steeds meer wegen, je wordt er wakker van. Nochtans heb ik in mijn leven een soort van innerlijke rust gevonden die ik vroeger niet had – er is op alle niveaus meer evenwicht. Maar het wordt moeilijker de knop om te draaien op het einde van de dag.

undefined

'In de gevangenis van Sint-Gillis zitten nog hooguit dertig blanke Vlamingen op een populatie van 600'

»Neem de Aquino’s: ik weet ook wel dat die mensen geen koorknapen zijn, mogelijk schuldig aan een aantal zaken, maar dan nog is de wijze waarop deze zaak is aangepakt door politie en parket een democratie onwaardig – het lijkt meer iets voor een politiestaat. Je moet dan ook oppassen niet paranoïde te worden. Ik wil niet leven in de overtuiging dat een aantal complottheorieën weleens zouden kunnen kloppen. Ik zie al twintig jaar smeerlapperij en leed, bij daders en slachtoffers. Trauma’s, mensen die verminkt zijn met zwavelzuur, mensen die door het lint zijn gegaan en nooit van hun schuldgevoel afkomen. Je denkt dat je een pantser krijgt voor die dingen, maar ze gaan integendeel meer wegen. De simpele waarheid is, heb ik moeten leren, dat strafrecht nooit voldoening kan geven. Mijn dochtertjes hebben vriendinnetjes die merken dat ik af en toe op tv kom. ‘Wat doet je papa?’ Ja, wat doet papa? Hoe leg je dat uit aan meisjes van 6 en 7? (Diepe zucht) Mensen beschermen. Proberen ervoor te zorgen dat de rechtsstaat werkt, en dat zij daarin morgen opgroeien. Een druppeltje in die oceaan gieten. (Haalt schouders op) Ondanks alles blijven proberen.»

HUMO Dreig je na twintig jaar ook niet je moreel kompas te verliezen? Voor de meeste misdaden vind je altijd wel een verklaring. Dreig je zo geen begrip te krijgen voor alles?

Mary «Dat verwijt krijgen we geregeld: hebben strafpleiters eigenlijk een geweten? Dat is kort door de bocht, maar je zoekt inderdaad naar verklaringen, niet om goed te keuren, maar om íéts van verschoning te vinden. En dat is er, recidivisten en psychopaten uitgezonderd, ook zo goed als altijd. Maar niet alles is verschoonbaar, echt niet. Je kunt niet altijd alles afwentelen op een moeilijke jeugd en de samenleving, dat is te gemakkelijk.»

HUMO Je verdedigde ooit een moslimvader die zijn kinderen had vermoord omdat ze de chador niet wilden dragen.

Mary «Ja, en ook om wraak te nemen op zijn vrouw die hem verlaten had. Hij had geïnterneerd moeten worden, maar is tot levenslang veroordeeld in assisen. Dat zie je vaker, ook Kim De Gelder is meer een geval voor de psychiatrie dan voor de gevangenis. Maar toen moest het toneel van assisen nog volop gespeeld worden als de psychiaters er niet uitgeraakten. Alsof een volksjury wel de expertise heeft.»

HUMO Assisen wordt afgeschaft. Een goede zaak, zegt men. Maar zou Bernard Wesphael voor een correctionele rechtbank vrijgesproken zijn omwille van slordig bewijs?

Mary «Ik heb er in ieder geval nog drie in mijn agenda staan, allemaal Franstalig. Het wordt wel grappig: waarom is de kasteelmoord nog naar assisen verwezen, en zal de volgende zaak van een Bulgaar die in een dancing iemand neersteekt naar correctionele moeten? Dat moeten ze mij toch eens deftig uitleggen. Is assisen nog uitsluitend voor vrije beroepen, of wat gaat men doen?

»Zolang men moordzaken niet op twee uur tijd voor de correctionele afhaspelt, ga ik akkoord met de verhuizing. Want Wesphael is vrij omdat een professionele rechter het politie-onderzoek ongeloofwaardig heeft geacht, niet omdat een volksjury dat heeft gedaan. In Brugge had hij, durf ik te wedden, dertig jaar gekregen, omdat men daar nooit tegen de eigen politiediensten en de eigen gerechtspsychiater had durven in te gaan. Dat is de loterij van assisen, en het is goed dat we dat niet meer zullen hebben. Nu, de affaire Wesphael bewijst ook dat we misschien moeten opletten met de hype rond speurders. Door al die tv-reeksen en de terreuraanslagen zijn dat allemaal hippe en sexy gasten geworden, met gescheurde jeans en die rode band om hun bovenarm, onaantastbare rolmodellen die altijd het beste met ons voorhebben. En gelukkig is dat in een meerderheid van de gevallen ook zo. Maar is er nog genoeg kritische zin om dat kleine percentage dat z’n macht misbruikt aan te pakken en te controleren? Kunnen we daar nog tegenop? Dan vertrouw ik daarvoor toch meer op een beroepsmagistraat dan op een volksjury met een boekhouder, een poetsvrouw en een leerkracht. Assisen is er enkel om het ego van strafpleiters te masseren.»

HUMO Is dat ook jouw ultieme motivatie, je ego masseren?

Mary «Nee, bij mij is de motivatie dat ik waarschijnlijk niet veel anders kan. (Stil) Nee, dat is niet waar. Ik ben opgevoed door mijn tante en mijn oom, die lang conservator is geweest van het Joods Museum van Deportatie en Verzet, de voorloper van de Dossin-kazerne in Mechelen. Die man heeft mij rechtgetrokken in mijn puberteit, hij heeft mij gevormd. En hij heeft me bestookt met verhalen over de blinde vervolging door een naziregime, met verhalen van verzetsmensen die hun leven veil hadden om daar tegenin te gaan. Met verhalen over grote en kleine solidariteit, de enkeling tegen de dictatuur van een vermeende meerderheid, de almachtige overheid. Daarom doe ik dit nog altijd, alle shit en slaaptekort ten spijt. Want strafpleiters hebben dan wel grote ego’s, maar dat is nog altijd minder erg dan de grootheidswaanzin en de machtswellust van sommigen in het parket.

»(Stil) Het is ook een vorm van geloof, weet je. Bij gebrek aan een opperwezen kun je je vastklampen aan de principes van een rechtsstaat. Ik zie in onze rechtbanken een reeks jonge advocaten, twintigers en dertigers, opstaan die zeggen: ‘Wij behoren tot de generatie Mary.’ De opvolging is verzekerd. (Krijgt het even moeilijk) Een mooier compliment heb ik eigenlijk nooit gekregen.»