De uil van Athena: Antwerpen-Centraal

Toen regisseur Peter Krüger gevraagd werd om mee te werken aan een verzameling films over grote Europese treinstations, dacht hij meteen aan Antwerpen Centraal: de Antwerpse spoorwegkathedraal wordt niet alleen tot de mooiste stations ter wereld gerekend, ze heeft ook een belangrijke cultuurhistorische betekenis.

Toen het oorspronkelijke plan werd afgeblazen omdat de projecten in Parijs en Berlijn niet van de grond kwamen, was Krüger al zo geïntrigeerd geraakt dat hij dan maar op eigen houtje aan een film begon.

Het poëtische resultaat, 'Antwerpen Centraal', werd vorig jaar op het filmfestival van Montréal bekroond met de prestigieuze Grand Prix, en is vanavond te zien in 'De uil van Athena'.

Peter Krüger «Wat mij vooral interesseerde was de rijke geschiedenis van het station. Enerzijds is er de link met het koloniale verleden: Leopold II financierde de bouw van het station met zijn Congo-politiek – daar verwijzen de L-vormige ornamenten en de gevelafbeelding van een zwarte jongen op een dromedaris nog naar. Anderzijds ligt het station vlak bij de Joodse buurt, wat dan weer voor een link met de Tweede Wereldoorlog zorgt.

»En dan heb je natuurlijk nog de drie eeuwen treingeschiedenis: het station werd gebouwd in de negentiende eeuw, toen de bourgeoisie nood had aan grandeur; werd in de jaren zestig van de vorige eeuw haast afgebroken omdat de auto z’n opgang maakte; en werd nog later gerenoveerd. Verder is het ook gewoon een indrukwekkend barok gebouw.»

HUMO Voor je film heb je inspiratie gehaald uit 'Austerlitz', een roman van de Duitse auteur W.G. Sebald.

Krüger «Ja. De eerste twintig pagina's van dat boek spelen zich in het station af: een buitenlandse schrijver komt in Antwerpen-Centraal toe en ontmoet het hoofdpersonage Austerlitz, een historicus die hem alles over het station vertelt. Antwerpen is maar een tussenstop, daarna reist de schrijver door.

»Mijn film begint hetzelfde, maar ik heb ervoor gekozen om de schrijver drie dagen lang in het station te laten ronddwalen en verschillende figuren ontmoeten. Ik wist meteen dat ik Johan Leysen voor de rol van de reizende auteur wilde: hij heeft iets contemplatiefs en melancholisch over zich, wat heel goed past bij het mijmerende karakter van de film. Hij grijpt nooit in, maar bekijkt alles vanop een afstand.

»En net zoals het boek op de rand tussen fictie en realiteit balanceert, maakt de verbeelding ook in mijn film deel uit van de ervaring van de realiteit. Het personage van Leysen vraagt zich af wat echt is en wat niet: een meisje dat op een oude postkaart staat, ziet hij plots in de wachtzaal van het station zitten, en een leeuw doolt door het station rond, omdat zijn geest geen rust vindt sinds de leeuwenbeelden van het afbrokkelende stationsfronton werden gehaald.

»Het past allemaal bij de surreële sfeer van het station: dat er twee meter verderop leeuwen in kooien zitten in de Zoo, is op zich al een surrealistisch gegeven. Ik heb dat extreem doorgetrokken door die leeuw dan ook in het stationsgebouw binnen te brengen. En neen, dat was niet gevaarlijk: het was een getemde exemplaar uit Duitsland, en de hele filmcrew zat in een kooi opgesloten (lacht).»

HUMO Voor de minder poëtische zielen onder ons: wat zou je zelf de essentie van je film noemen?

Krüger «De verandering van de ruimte doorheen de tijd: hoe het Antwerpen-Centraal uit de negentiende eeuw getransformeerd is door het nieuwe gebouw dat er begin deze eeuw bijgekomen is.

»Wist je trouwens dat het concept 'tijd' op zich ook veranderd is door de komst van de trein? Vroeger stonden de klokken in pakweg Gent en Brussel niet gelijk, maar door de komst van de trein moest men ze wel op mekaar afstemmen. Ons tijdsbesef is mee veranderd: ons idee van tijd heeft niks te maken met hoe we ze erváren. Eigenlijk is tijd gewoon een uitvinding.»

HUMO Die onthouden we voor als we nog eens hopeloos te laat zijn!

undefined