De uil van Athena: De regels van Matthijs
Als u ’m eergisteren op Nederland 1 gemist hebt, kunt u vanavond op Canvas uw schade inhalen: ‘De uil van Athena’ serveert ‘De regels van Matthijs’, een buitengewoon aangrijpende, terecht met een Gouden Kalf bekroonde documentaire over een hoogbegaafde autistische man die zich niet staande weet te houden in het leven.
Marc Schmidt (maker) «Ik kende Matthijs sinds het begin van de middelbare school en sindsdien is hij altijd mijn vriend gebleven. Matthijs leed aan het syndroom van Asperger, maar dat wist ik toen nog niet, en hijzelf ook niet: in de jaren 80 was autisme nog niet zo bekend als nu. Ik zag alleen dat hij anders was dan de anderen: hij dacht over alles dóór en was ook extreem consequent in zijn denken – hij kon er absoluut niet tegen dat er in het leven soms inconsequenties zijn. Matthijs had ook last met sociale ‘verkeersregels’ die nergens staan opgeschreven, maar die de meeste mensen toch automatisch aanvoelen. Hoe dicht je bij iemand mag komen staan waneer je met ’m praat bijvoorbeeld.
»Met ‘De regels van Matthijs’ wou ik laten zien hoe Matthijs dacht, en waarom hij deed wat hij deed. Het oorspronkelijke plan was om hem een jaar lang te volgen, maar helaas zijn het vijf maanden geworden.»
HUMO Hij maakte een eind aan z’n leven.
Schmidt «Ja, en eigenlijk had ik het wel zien aankomen.
»Matthijs had een langlopend conflict met de woningbouwvereniging, omdat hij de regels van zijn huurcontract op z’n eigen manier interpreteerde: zo ging-ie op eigen houtje de gasleidingen verleggen, omdat die volgens hem niet logisch waren geplaatst. Tijdens het maken van mijn documentaire kwam het conflict tot een hoogtepunt en werd Matthijs uit zijn huis gezet: dat is de omslag geweest. Zijn woning was zijn houvast: het was het enige stukje wereld dat hij volgens zijn eigen regels kon inrichten. Hij kwam in een vrije val terecht. De zelfmoordpogingen volgden elkaar op, maar tegen beter weten in heb ik mezelf altijd voorgehouden dat er een moment zou komen dat het beter zou gaan.»
HUMO Wat hoopt u dat de kijkers aan uw documentaire overhouden?
Schmidt «Ik hoop dat ze na afloop meer begrip zullen hebben voor mensen met asperger. En ten tweede hoop ik dat sommigen onder hen zullen beseffen dat er niet voor ieder probleem een oplossing is. Toen ‘De regels van Matthijs’ voor het eerst werd uitgezonden, kreeg ik nadien veel reacties van mensen die iemand de schuld gaven. Ik begreep dat, maar het kan toch ook zo zijn dat Matthijs’ zelfmoord níémands schuld is? Het gaat me te ver om te zeggen dat het onvermijdelijk was: ik weet dat niet, maar de mogelijkheid laat ik wel open.»
