De uil van Athena: 'I Am Breathing'

Als architect Neil Platt op zijn 33e te horen krijgt dat hij lijdt aan de ongeneeslijke spierziekte ALS, beslist hij om via een blog en een videocamera afscheid te nemen van de wereld, zijn vrouw Louise en zijn eenjarige zoontje Oscar. Dat is de premisse van ‘I Am Breathing’, volgens The Hollywood Reporter – wij hebben een abonnement - de meest ontroerende film van 2012.

Ontroering dus, geen pathos: de levenslust gutst uit alle poriën, met dank aan Neils droge humor en aan de subtiele toets van makers Emma Davieen Morag McKinnon. Dat laatste is des te knapper als je weet dat McKinnon een persoonlijke vriendin was van Neil.

Morag Mc Kinnon «Toen Neil een blog bijhield over zijn ziekte, deed hij een oproep aan familie en vrienden om ALS onder de aandacht te brengen. Ik dacht meteen aan mijn vriendin Emma, een ervaren en gevoelige documentairemaakster. Zij stemde in, en overtuigde me op haar beurt om met haar samen te werken. Ik aarzelde, omdat ik moeite had om uit de rol van vriendin en in de rol van filmmaker te kruipen. Maar Neil was zo gedreven om iets te doen aan de onwetendheid rond de ziekte, dat ik hem wilde helpen.»

Emma Davie «Aanvankelijk was het Neil er vooral om te doen om het publiek via zijn videoblogs te sensibiliseren over ALS. Maar als filmmakers waren we ook benieuwd naar zijn persoonlijke beleving, naar hoe het is om oog in oog te staan met de dood. Dus hebben we voorgesteld om hem ook te filmen tijdens zijn dagdagelijkse bezigheden. Neil ging akkoord, en had meteen een heel mooi idee voor de film: 'We moeten beginnen met het geluid van het beademingsapparaat, en dat geluid moet ook terugkeren doorheen de film, want het is de soundtrack van mijn leven. Op het einde moet het geluid stoppen, zodat iedereen weet dat ik er niet meer ben.' Dat is precies zoals we het gedaan hebben.»

- Klinkt wel heftig. Was het niet moeilijk om je eigen medeleven on hold te zetten tijdens het filmen?

Davie «Er komt onvermijdelijk veel verdriet bij kijken, maar als we het moeilijk kregen, zei Neil: 'Verman jezelf!' En anders was er altijd zijn geweldige, donkere gevoel voor humor om ons erdoor te sleuren. Ik herinner me vooral die keer dat hij vertelde dat hij gebeld had om zijn gsm-abonnement stop te zetten, omdat hij zou doodgaan: de man van de klantendienst was totaal uit zijn lood geslagen.

»Ik heb Neil tijdens het filmen leren kennen als een buitengewone man. Hij kon ook heel wijs en filosofisch uit de hoek komen: ‘Het is verbluffend hoe wij ons kunnen aanpassen als het moet,’ zegt hij op een gegeven moment, ‘het is dat vermogen dat van ons mensen maakt.’»

- Jullie integreerden ook oude home videos van toen Neil nog kerngezond was. Wat was daar de bedoeling van?

McKinnon «Onze film moest minstens zo veel over het leven gaan als over de dood. Die oude beelden laten ons zien hoe Neils leven vroeger was: heel gewoon, heel herkenbaar, en vooral: vol 'vrijheden' waar we zelf niet genoeg bij stilstaan, maar die de ziekte hem ontnomen heeft.»

Davie «Door dat contrast zetten we de gevolgen van ALS meer in de verf. Maar dat was niet de enige boodschap: we moeten ons er beter van bewust worden hoe zalig het is om ten volle te kunnen leven, praten, wandelen, bewegen. Neil besefte heel goed dat mensen hem via de docu nog zouden zien na zijn dood: toen ik later nog eens opnieuw keek, zag ik hoe hij met zijn blik een vraag richt aan het publiek: 'Wat ga je doen?' Niet alleen: 'Wat ga je doen om ALS een halt toe te roepen?' Maar ook: 'Wat ga je doen met je tijd op aarde?' Dat is wellicht de kern van ‘I am Breathing’.»

Bekijk de trailer: