De uil van Athena: Il Castello

'Bananen,' probeert Diego zich eruit te kletsen. Douaniers hebben middels röntgenfoto's een dozijn cocaïneampullen in z'n maag ontwaard, en tot de jonge drugskoerier het toilet wordt opgesleurd (the proof is in the pudding, nietwaar?) houdt-ie dapper vol: 'Géén drugs, meneer. Gewoon iets verkeerds gegeten.'

't Is één van de vele topscènes uit 'Il castello', een warm aanbevolen documentaire van het Italiaanse regisseursduo Massimo D’Anolfi en Martina Parenti. Die hebben een jaar lang met de camera in de aanslag op de luchthaven Malpensa in Milaan rondgezworven. Warm aanbevolen? Niet alleen door ons, maar ook door de Canvas-jury op het jongste Docville-festival in Leuven, die 'Il castello' als beste documentaire bekroonde.

HUMO Realityprogramma's over luchthavens te over: wat trok jullie aan om daar een documentaire aan toe te voegen?

Martina Parenti «Luchthavens zijn op meerdere vlakken interessant reportagemateriaal. Om te beginnen is een vliegveld een dorp met alles erop en eraan: een marktplein, een winkelstraat, en zelfs een burgemeester. Bovendien is de luchthaven een grens die beter wordt bewaakt dan andere grenzen.

»Als wij, gewone burgers, op de luchthaven vertoeven, zitten we al met ons hoofd in de wolken en met onze gedachten bij onze exotische bestemming. Maar veel mensen arriveren op de luchthaven en mogen ons land niet eens binnen, terwijl nog anderen hier graag zouden willen blijven, maar het land worden uitgezet - de luchthaven zit vol met zulke tegenstellingen.

»We liepen al langer rond met het idee om een documentaire te draaien over onze veranderde omgang met veiligheid. Dat was niet het uitgangspunt van 'Il castello', maar terwijl we beelden aan het schieten waren, merkten we dat het wel die kant opging: in essentie zijn luchthavens hermetisch afgesloten burchten - vandaar de titel 'Il castello', het kasteel.

»En ze zijn ook een laboratorium voor alles op het gebied van veiligheid en bewaking: securitybedrijven, politie en douaniers kunnen er vrijelijk experimenteren met nieuwe bewakingsmethodes. Onbemande camera's, bijvoorbeeld: al jaren zijn luchthavens daarmee uitgerust, en nu zie je ze ook overal opduiken in onze steden.»

HUMO Waarom is jullie oog op Malpensa gevallen?

Parenti «Omdat we in Milaan wonen, tiens (lacht). Italië heeft maar twee luchthavens met intercontinentale vluchten: Milaan en Rome. Nu, de locatie maakt eigenlijk weinig uit. Over de hele wereld worden luchthavens aan dezelfde regels onderworpen: in pakweg Korea, speelt zich krek hetzelfde af als in Malpensa. Dat is trouwens de sterkte van de film: de luchthaven is misschien wel het meest universele thema ter wereld. Iedereen herkent de situaties die zich er afspelen.»

HUMO Jullie hebben er een jaar lang verbleven. Welk personage is jullie het meest bijgebleven?

Parenti «Dat oude vrouwtje dat beslist heeft er voorgoed te wonen. 't Is te zeggen: ze verblijft er uit protest, intussen al zo'n acht jaar. Ze wil naar Maleisië gaan, maar om bureaucratische redenen mag ze Italië niet verlaten. En dus heeft ze beslist om van de luchthaventerminal haar thuis te maken: naar eigen zeggen is ze zo dichter bij Maleisië dan ze ooit zal raken. En hoewel dat uiteraard verboden is, gedoogt de luchthavenpolitie haar: ze is hoogbejaard, en ze doet geen vlieg kwaad.»

HUMO Jullie documentaire is wereldwijd bekroond, van Frankrijk tot Zuid-Korea. Gaan jullie de prijzen ter plekke afhalen?

Parenti «Nee, helaas niet. We hebben allebei énorme vliegangst en hebben nog nooit een voet in een vliegtuig gezet (lacht).»