De veelvraat Hugo Claus
19 maart 2008 was, naar het woord van dichter en amateur-weerkundige Remco Campert, een 'hardvochtige dag': inmiddels is het alweer een hardvochtig jaar geleden dat de wereld Hugo Claus verloor. Tonko Dop, een ervaren Nederlands cultureel reporter, mocht voor de Vlaamse en de Nederlandse openbare omroep samen de verjaardag van 's meesters sterfdag vieren met een nieuwe documentaire: 'De veelvraat Hugo Claus'.
HUMO 't Is niet de eerste Claus-film, 't zal niet de laatste zijn: waarom is déze film nodig?
TONKO DOP «Claus heeft zoals bekend vele identiteiten, maar de identiteit van de dode, die was er nog niet. Doordat hij er niet meer is, kijken we nu anders naar hem, zijn leven is afgerond. Mensen praten ook wat makkelijker over iemands hebbelijkheden en onhebbelijkheden als hij dood is: een jaar na de begrafenis kunnen we eens kijken wat er klopt van de heiligverklaringen die destijds niet van de lucht waren.»
HUMO U bent gaan snuisteren in de beeldarchieven in Noord en Zuid: is Claus daar goed bewaard?
DOP «Er ligt een goudschat in die archieven: dat was de belangrijkste reden om deze film te maken. Het liefst had ik een paar jaar de tijd gehad om eerst álles te bekijken, nu heb ik op mijn instinct een keuze gemaakt. Ik heb een filmblik teruggevonden uit 1957, Claus die signeert in de Bijenkorf in Rotterdam: dat is het vroegst bestaande beeld. Het laatste shot is van 2004, bij de voorstelling van zijn laatste dichtbundel 'In geval van nood': dan praat je dus over vijf decennia. Ik had makkelijk vijf of vijftien films kunnen maken zonder aan kwaliteit in te boeten.
»Claus was de droom voor elke interviewer, en al helemaal voor tv-interviewers, want hij spatte van het scherm. Voor mij is het curieuze hoogtepunt een Belgisch programma, 'Persona', waarin hij 25 minuten lang over de nieuwe modecollecties uit Parijs en Rome sprak - echt hilarisch, en ook dankbaar om te illustreren hoe hij low culture en high culture vermengde, want je kan er zó verheven gedichten van hem bij gaan citeren.»
HUMO Claus staat voor: keuze zat. Wat kies je dan?
DOP «Ik leg de nadruk op z'n poëzie - voor vriend en vijand is die het toch die hem tot de grootste maakt. Maar ik kaart ook meer obscure dingen aan, die zijn veelzijdigheid aantonen: een liedje voor Liesbeth List van begin jaren zeventig, of een stripboek. De hele staalkaart van zijn mogelijkheden.»
HUMO Valt er voor de Claus-experts - die wij na de lawine van verhalen in het zog van zijn overlijden bijna allemaal zijn - ook iets nieuws te vernemen?
DOP «Dat moeten de kenners beoordelen. Er zitten veel grappige uitspraken en rake typeringen in, vooral vanwege Piet Piryns, Erwin Mortier en Connie Palmen. Zelf heb ik hardst moeten lachen om Sylvia Kristel, toen die vertelde over het begin van hun romance. Ze was een jaar of 24 jonger dan Hugo en toen ze eens in een hotel in Brussel wilden overnachten, werd ze geweigerd omdat ze nog te jong was! Ze zijn dan maar bij Hugo's goede vriend Freddy Devree gaan slapen - vreemd genoeg haar latere partner. De grote Claus die met z'n nieuw verworven geliefde aan de hotelbalie geweigerd wordt omdat zij nog geen 21 is: dáár had ik graag een camera bij gehad.»
De reportage van NOS na de dood van Hugo Claus
