De zwanenzang van Swans

De jongste incarnatie van Swans houdt er na zeven vette jaren en drie geweldige platen, ‘The Seer’, ‘To Be Kind’ en het dit jaar verschenen ‘The Glowing Man’, binnenkort mee op. Wij spraken, in de aanloop naar het afscheidsconcert in Brussel op 6 oktober, met frontman Michael Gira.

'Songs schrijven komt meestal hier op neer: vechten en worstelen met geluid'

Ik ontmoet de opper-Swan (62) in de toiletten van een Brussels hotel, niet ver van de AB. Ik sta te plassen, hij komt met z’n cowboyhoed op naast me staan – het is helaas geen plek waar je mekaar een hand geeft. Oneindig veel tijd heeft Gira niet, maar hij is uitermate vriendelijk en heeft een mooie spreekstem.

HUMO Dit moet veruit jullie meest succesvolle incarnatie zijn. Waarom er dan mee stoppen?

Michael Gira «Omdat we op ons hoogtepunt zijn. Ik wil met een kleiner ensemble muziek maken, en minder touren. Deze versie van Swans is ook bijzonder slecht voor de oren. Ik wil kunnen blijven horen wat mijn kinderen zeggen.»

HUMO Mauro Pawlowski – zeg maar: een Belangrijke Belg – schreef voor Humo een column over zestigers in de rock. Ik citeer: ‘Plots worden ze écht oud, en ontwaken ze. Even de grijze haren, of wat ervan overblijft, in een deftige plooi kammen, de broek of rok eens goed optrekken en hop, de deur uit. Eindelijk weer hun eigen goesting doen, minus de geromantiseerde naïviteit.’

Gira (lacht) «Geromantiseerde naïviteit was er alleen toen ik een succesvolle goth wilde zijn. Toen ik in 1982 met Swans begon, was die romantiek al verdampt. Ik heb eerst lang rondgedoold, en ben pas vrij laat in de muziek gerold. Ik heb hard gewerkt met m’n handen, voor weinig geld. En het geld dat ik als muzikant verdiende, heb ik nooit vanzelfsprekend gevonden. Ik vind mezelf op geen enkele manier belangrijker dan iemand anders. Het is gewoon boeiend werk.»

HUMO Je herkent groepen en artiesten tegenwoordig ook aan hun Facebookpagina. Vanochtend deelde u daar muziek van Teenage Jesus and The Jerks. ‘Eén van de redenen waarom ik indertijd naar New York wilde verhuizen,’ zo staat erbij.

Gira «Ik woonde in LA toen eind jaren 70 de ‘No New York’-compilatie verscheen, met nummers van no wave-groepen als James Chance & The Contortions, D.N.A., Mars en Teenage Jesus met Lydia Lunch. De punkscene bij ons was veel oninteressanter, ik móést gewoon naar New York. Ik dacht: ‘Als er ergens een publiek bestaat voor de rare muziek die ik in m’n hoofd heb, dan wel ginder.’ En de huurprijzen in New York waren toen aan de betaalbare kant. Maar tegen de tijd dat ik er aankwam, waren al die groepen al gesplit (lacht). Sonic Youth was in de plaats gekomen. Ook niet slecht, natuurlijk.»

HUMO Jullie deelden vaak de affiche. Klopt het verhaal dat Sonic Youth altijd éérst wilde optreden, omdat er na Swans niemand meer in de zaal stond?

Gira «Niemand is veel gezegd: ik herinner me dat er hier en daar nog een enkeling stond. Maar ik herinner me ook de eerste keer dat er tweehonderd man bleef staan. Er was toen trouwens altijd een deel van het publiek dat zich tegen ons keerde. Dat gebeurt tegenwoordig niet meer.»

Dronken soundscape

HUMO ‘The World Looks Red’ is mijn favoriete song op ‘The Glowing Man’: zachte blazers, ritmes die aan Talking Heads doen denken, en u die zingt van ‘bury my mind’ en ‘follow the sleeper man’.

Gira «De eerste helft is in de studio ontstaan, de tweede hebben we opgevist uit een oude sessie. We hadden die passage opgenomen voor ‘To Be Kind’, maar het tempo was te hoog, en er zaten veel te veel gitaren in. Het klonk een beetje als een op hol geslagen bandopnemer – een dronken sound-scape (lacht). Maar met een paar aanpassingen paste het wonderwel bij een nieuw stuk dat we hadden geschreven: ik heb de twee tracks in de echt verbonden, en het werkte. Meestal zijn onze nummers het resultaat van een proces: op het podium volgen we gewoon de muziek, vervolgens proberen we daar een momentopname van op tape te krijgen.»

HUMO En dat is hard werken, nee?

Gira «Je mag gerust zijn. Nu ja: een schrijnwerker werkt ook hard, en zijn werk kan ook van betekenis zijn. Daarmee bedoel ik: misschien kijkt hij ’s ochtends naar het meubel waarmee hij aan de slag moet en denkt ‘Zie, dit hier móét ik volbrengen’. Zolang je ervan uitgaat dat wat je maakt er om één of andere reden moet zijn in de wereld, dan is het zinvol – en voor mij is dat onze muziek. Op mijn familiale leven na kan ik eigenlijk geen andere reden bedenken waarom ik leef.»