Deze Belg is de beste doelman van Duitsland, maar kreeg bij de Rode Duivels nog geen één minuut speeltijd

'Jean-Marie Pfaff? Eigenlijk kende ik hem beter van 'De Pfaffs' dan als voetballer,' lacht Koen Casteels (28). In volle coronacrisis keepte hij met Wolfsburg zijn 157ste wedstrijd in de Bundesliga en stak daarmee de meest iconische aller Belgische doelmannen voorbij. Een kleine opsteker voor Casteels: een vaste waarde bij de Rode Duivels, maar zonder één minuut speeltijd. Ook al was hij in zijn jeugd de betere van Thibaut Courtois. 'Ik heb lang niet het respect gekregen dat ik verdiende.'

KOEN CASTEELS «Normaal weten Belgische journalisten me zelden te vinden, maar die week stond mijn gsm niet stil. Zelf had ik geen idee hoeveel wedstrijden Pfaff bij Bayern had gespeeld - ik was niet bezig met dat record. Maar fijn is het wel. Het zegt iets over hoe goed ik het nu toch al negen jaar doe in Duitsland.»

HUMO Niemand die Jean-Marie Pfaff niet kent. Aan jouw bekendheid is nog werk.

CASTEELS «Tja, hij heeft bij Bayern München gespeeld en bij de Rode Duivels, onder meer op dat fameuze WK van 1986 in Mexico. Die beelden heeft iederéén gezien. Zijn persoonlijkheid verschilt ook nogal van de mijne: hij is extraverter. Da's niet erg: ik ben niet zo tuk op bekendheid. Van mij zul je dus nooit een Jean-Marie Pfaff kunnen maken.

»Nu, zo goed ken ik hem niet. Zijn carrière dateert van lang voor de mijne. Eigenlijk kende ik hem zelfs beter van 'De Pfaffs' dan als voetballer (lacht). Maar als je als Belgische doelman kiest voor de Bundesliga, ontsnap je er niet aan: onvermijdelijk word je over hem aangesproken. Pfaff is een legende in Duitsland. Niet alleen door zijn prestaties: ook zijn interviews hebben een blijvende indruk gemaakt (lacht).»

HUMO Hoeveel haar staat er op jouw Duits?

CASTEELS «Iets minder, intussen (lacht).»

HUMO Heeft hij zich laten horen toen je hem voorbijstak?

CASTEELS «Ja, hij heeft gebeld om me proficiat te wensen.

»Toevallig hadden we elkaar in december pas ontmoet. Met Wolfsburg speelden we onze laatste wedstrijd voor de winterstop tegen Bayern München. Toen ik na de wedstrijd van München naar België vloog om kerst met de familie door te brengen, zat Jean-Marie op hetzelfde vliegtuig: hij had de wedstrijd op uitnodiging van Bayern bijgewoond. We zijn in het vliegtuig naast elkaar gaan zitten en zijn niet gestopt met praten. Die vlucht is, euh, voorbij gevlogen (lacht).»

HUMO Vertel.

CASTEELS «We hebben over van alles gepraat. Hij gaf me tips over wat ik nog kon verbeteren aan mijn spel. En hij vertelde over hoe hij zich vroeger voorbereidde. Hij vertelde zelfs dat ze in zijn tijd de avond voor een match nog pinten gingen drinken. Dat kunnen wij ons nu nog moeilijk voorstellen.»

HUMO Duitsland ging als eerste weer voetballen tijdens de coronapandemie. Hoe gerust was jij erop?

CASTEELS «Als de Duitsers zeggen: 'We beginnen eraan', dan weet je dat het in orde zal zijn. Het was het eerste land waar de voetbalbond een duidelijk plan kon voorleggen. Als het in Duitsland niet was gelukt, was het nergens gelukt.»

HUMO Maakte jij je zorgen om je gezondheid?

CASTEELS «Voor de herstart zijn we met de ploeg een week in quarantaine gegaan op hotel. Iedere speler had zijn eigen kamer en tijdens de maaltijden zat iedereen apart aan een tafeltje. De kans op besmetting werd zo klein mogelijk gehouden. We hebben twee coronatests ondergaan, en daarna om de drie dagen opnieuw één. Bij clubs met minder mogelijkheden moesten de spelers tijdens die quarantaine ook zelf de was doen. Wij gelukkig niet, wij verbleven in het Ritz-Carlton. Niet slecht (lachje).»

HUMO Hoe beviel het spelen in lege stadions?

CASTEELS «Het leek wel vriendschappelijk voetbal. In het begin was het moeilijk om me daar overheen te zetten.»

HUMO Uit onderzoek is gebleken dat het thuisvoordeel na de herstart van de Bundesliga helemaal is weggevallen.

CASTEELS «Van onze vier thuiswedstrijden hebben we er inderdaad geen enkele meer gewonnen. Op verplaatsing wonnen we dan weer alles, op één wedstrijd na. Heel raar. Er zijn ploegen die léven van het thuisvoordeel en waar in het stadion de fans dicht op je huid zitten. Die clubs, die het niet van hun voetbalkwaliteiten moeten hebben, hadden het extra moeilijk.»

HUMO Was het afwerken van het kampioenschap eerlijker dan een stopzetting?

CASTEELS «Tja, over een stopzetting is hier nooit gesproken. Puur uit financiële overwegingen: omdat het tv-geld dan wegviel, zou dat voor zeker vijf, zes clubs het einde betekend hebben. Spanje, Engeland, Italië en Duitsland - de landen waar er weer is gevoetbald - zijn niet toevallig de landen met de meeste tv-gelden.»

HUMO Van die economische logica zijn de spelers het slachtoffer: na de hervatting waren er opvallend meer blessures.

CASTEELS «Het geld heeft geprimeerd op het welzijn van de spelers. Maar goed, dat is nooit anders geweest.

»De kalender zit te vol, op den duur wordt het te veel voor de spelers. En uiteraard resulteert dat in blessures. Maar wat moeten wij doen? Wij hebben geen keuze.

»Nu heb ik vakantie, maar op 22 juli word ik weer op de club verwacht. Op 5 augustus spelen we de return van de achtste finales in de Europa League, tegen Shakhtar Donetsk.»

HUMO Als jullie Shakhtar uitschakelen, speel je met Wolfsburg nog de eindronde van de Europa League. Die eindigt met de finale op 21 augustus, waarna voor de internationals de voorbereiding op de Nations League al begint: begin september spelen de Rode Duivels tegen Denemarken en IJsland. En op 17 september hervat de Bundesliga.

CASTEELS «We zullen geen dag rust meer hebben. Ik heb ook al opgevangen dat onze winterstop serieus ingekort zal worden. Dat betekent dat we zullen voetballen tot mei, zonder noemenswaardige onderbreking. En dan komt het EK er nog aan. Ik voorspel nu al dat het lichaam af en toe zal zeggen: 'Nu is het genoeg geweest: blessure!' Dat worden de momenten waarop de spelers op adem zullen moeten komen.»

HUMO Wat heb je gedaan tijdens de coronabreak?

CASTEELS «De club heeft ons toen verplicht om in Duitsland te blijven: de schrik zat erin dat de grenzen gesloten zouden worden en we het land niet meer in zouden raken, mocht de Bundesliga weer opstarten. We hebben het huis opgeruimd en ik heb de sproeiers in het gazon hersteld. Met hulp van de greenkeeper van Wolfsburg, want de tuin, dat is mijn ding niet (lacht). Het meest heb ik genoten van de extra tijd met ons dochtertje - Cilou wordt 2 in september. In oktober komt er een zoontje bij: mijn vrouw is zwanger van ons tweede kindje.»

HUMO Proficiat! Heb jij eigenlijk loon ingeleverd tijdens die onderbreking?

CASTEELS «Ja. Niet zozeer omdat de club het geld nodig had, maar omdat bij Volkswagen - dat eigenaar is van Wolfsburg - een heleboel arbeiders terugvielen op 60 procent van hun loon. Uit solidariteit en als signaal naar de fabriek hebben wij tijdens die drie maanden ook een deel van ons loon afgestaan.»

HUMO Is het voetbal in deze crisistijd niet herleid tot wat het echt is: een bijzaak?

CASTEELS «Ik heb het voetbal altijd al goed kunnen relativeren. Het is een leuk spelletje dat veel mensen plezier verschaft, en waarvan ik mijn job heb kunnen maken, maar het is ook niet meer dan dat. De gezondheid van wie mij dierbaar is, gaat voor alles.»

BUSJE NAAR GENK

HUMO Hoe is het allemaal begonnen?

CASTEELS «Ik ben beginnen voetballen bij Betekom. Een vriendje van mij was 5 geworden en mocht aansluiten bij de club. Ik moest eigenlijk nog een halfjaar wachten, tot ik ook 5 werd, maar omdat er nogal wat gezeur aan te pas kwam, mocht ik tóch beginnen. Ook al omdat het niet zo opviel: ik ben altijd de grootste van de klas geweest.»

HUMO Zo kom je tussen de palen terecht.

CASTEELS «Toch niet, ik was eerst linksachter. Roberto Carlos was mijn idool: net als hij had ik een snoeihard schot in mijn linker.

»We trainden twee keer per week, maar op woensdag ging ik, samen met mijn broer, ook naar de extra training voor de keepers. Vanaf mijn 8ste heb ik altijd één helft als linksback gespeeld en één helft als keeper. Toen ik 10 was, hadden de scouts van Racing Genk me al in het vizier. Maar dat vond ik te vroeg, en ik ben in Betekom gebleven. Een jaar later stonden ze er weer en heb ik beslist om toch te gaan.

»Ik heb er nooit van gedroomd om keeper te worden. Voetballer, ja, dat wel. Maar ik liep niet graag. Aan de loopwedstrijden op school deed ik dik tegen mijn goesting mee. Pas later ben ik keepers gaan observeren. Edwin van der Sar was mijn grote voorbeeld: een sobere en solide keeper, zonder veel show. Precies zoals ik. Als je na een save nog drie keer verder rolt, ziet dat er misschien goed uit, maar de echte kenners laten zich daar niet door bedotten.»

HUMO Zegt die speelstijl ook iets over jou als persoon?

CASTEELS «Ik ben vrij rustig en doe geen zotte dingen. Als kind haalde ik wel eens gevaarlijke stoten uit, zoals van rotsen springen. Maar met het ouder worden is dat eruit gegaan.

»Mijn broer en ik zijn in een beschermde omgeving opgegroeid. We kwamen niets tekort en deden waar we zin in hadden. Wilden we gaan voetballen, ook al regende het, dan mocht dat. We speelden altijd buiten of waren aan het sporten. Mijn vader heeft nog gekoerst. Niet professioneel, maar onder de kerktoren, bij de liefhebbers. En hij heeft gevoetbald, in provinciale. Nu heeft hij een bedrijf in ramen en deuren, waar mijn moeder de boekhouding doet.

»Mijn ouders hebben mij altijd gesteund, maar nooit gepusht. Bij Genk was er elk jaar een evaluatiemoment waarop je te horen kreeg of je mocht blijven of moest vertrekken. Na mijn eerste seizoen zat ik daar met mijn vader: ik mocht blijven. Andere ouders zouden van opluchting een gat in de lucht springen, maar mijn vader niet: hij bleef rustig. Ik vergeet nooit zijn woorden: 'Allemaal goed en wel, Koen, maar wíl jij wel blijven?' Hij vond het belangrijker dat ik plezier had in wat ik deed.»

HUMO Je ouders wilden ook niet dat je in Genk bij een gastgezin ging wonen.

CASTEELS «Ik was nog heel jong. Zij vonden zo'n stap te groot en zelf zag ik het ook niet zitten om mijn broer een hele week niet te zien. Ik werd elke dag door een busje van Genk opgepikt. 60 kilometer heen, 60 kilometer terug. Om half zeven trainden we en rond half tien was ik terug. Een hele opoffering.»

HUMO Je was 19 toen je naar Duitsland bent vertrokken. Waarom?

CASTEELS «Omdat ik geen uitzicht had op speeltijd bij Genk. Ik had net een seizoen vooral in de tribune gezeten, als derde doelman. Nog zo'n jaar kon ik me niet veroorloven. Om me te blijven ontwikkelen, moest ik spelen.»

HUMO Thibaut Courtois, die even oud is als jij, was eerste keuze. Ook hij is die zomer vertrokken, naar Atlético Madrid. Lag de weg dan niet open voor jou?

CASTEELS «Het signaal van Genk was duidelijk: ze zouden een nieuwe nummer één halen. Ik maakte geen deel uit van hun plannen - toch niet als nummer één. Op dat ogenblik waren er mensen in de club die in mij niet zo'n groot talent zagen.»

HUMO Trainer Frank Vercauteren?

CASTEELS (knikt) «Mijn besluit stond vast: het Genkse hoofdstuk was afgesloten.»

HUMO Volgens je vader zat je 'helemaal aan de grond'.

CASTEELS «De boodschap was hard aangekomen, ja. Je staat machteloos, het is de club die beslist.

»De stap zetten naar het buitenland was best moeilijk. Zo helemaal alleen op een appartement in een ander land. Maar goed, ik heb me snel aangepast en kan nu zeggen dat het de juiste stap is geweest.»

HUMO Het gekke is dat jij altijd als een groter talent werd beschouwd dan Thibaut Courtois. Dat bewijzen ook je selecties voor de nationale jeugdploegen, terwijl Courtois nooit werd opgeroepen.

CASTEELS «Zowel bij Genk als bij de nationale ploeg was ik zonder discussie de vaste nummer één. Daarom ook was het zo vreemd dat ik plots op de bank en zelfs in de tribune verzeilde.

»Nu, Thibaut kan er ook niets aan doen dat hij die kans heeft gekregen. Dat hij ze heeft gegrepen, voor Chelsea kon tekenen en direct aan Atlético Madrid werd uitgeleend, is helemaal zijn verdienste. Ik heb mijn weg anders moeten zoeken, en dat is ook gelukt. Verder sta ik er niet meer bij stil. Vroeger wel, maar wat helpt mij dat nu nog vooruit?»

HUMO Courtois was 16 toen hij uit het niets zijn debuut maakte omdat alle Genkse keepers geblesseerd of geschorst waren. Normaal was jou die kans te beurt gevallen, maar ook jij kwam net uit een blessure.

CASTEELS «Ik had mijn vinger gebroken, maar ik was al weer twee weken aan het trainen, hoor. Met een spalk.»

HUMO Je had kunnen spelen?

CASTEELS «Ja. Maar vraag me niet waarom dat als reden is aangehaald om me te passeren.

»Kijk, ik kan je wel honderd voorbeelden geven van spelers voor wie de trein net niet op het juiste moment is voorbij gekomen. Je moet talent hebben, wordt vaak gezegd. Wel, op die leeftijd - 19, 20 jaar, wanneer je op de drempel van de grote doorbraak staat - komt er ook een portie geluk bij kijken.

»Ik heb altijd voor mijn plek moeten knokken. Bij Hoffenheim, Bremen én Wolfsburg. Telkens moest ik opboksen tegen een oudere keeper. En telkens heb ik het gehaald. Dat zegt iets over mijn karakter: veel spelers kunnen dat geen drie keer opbrengen.»

HUMO Bij Hoffenheim heb je kickbokslessen gevolgd.

CASTEELS «Een ideetje van de keepertrainer. Eerst deden we fitnessoefeningen en daarna kickboksen, om de opgebouwde kracht in explosiviteit en betere reflexen om te zetten. Dat heeft me geholpen bij mijn aanpassing aan het Duitse voetbal. De Belgische keepersopleiding is uitstekend, maar de schoten in de Bundesliga komen eens zo hard aan, én ze zijn preciezer. Dan moet je sneller reageren.»

BUITENBEENTJE

HUMO Thibaut Courtois heeft altijd meer in de schijnwerpers gestaan dan jij. Steekt dat niet?

CASTEELS «Goh, we zijn nu tien jaar verder. Wie zegt dat ik dezelfde carrière als Thibaut had uitgebouwd mocht ík toen die kans gekregen hebben? De waardering die ik in Duitsland krijg, maakt veel goed. Bij mijn debuut was ik de jongste doelman in de Bundesliga, twee jaar geleden ben ik uitgeroepen tot beste keeper in Duitsland, en bij Wolfsburg draag ik steeds vaker de aanvoerdersband. Is dat niet mooi?

»Weinig mensen in België volgen het Duitse voetbal. Daar heb ik me weleens aan geërgerd. Ik kreeg niet het respect dat ik verdiende. Nu interesseert mij dat niet meer: ik hengel niet naar meer aandacht. Met het ouder worden ben ik gaan beseffen dat je geen carrière uitbouwt voor anderen, maar voor jezelf.»

HUMO Er zijn spelers die de media beter bespelen dan jij.

CASTEELS «Ik wéét dat het zo werkt, en dat je via de media het beeld over jezelf kunt sturen. Maar zo zit ik niet in elkaar. Voor mij telt alleen wat er op het veld gebeurt. Als de erkenning dan niet vanzelf komt, is het maar zo.»

HUMO 'De Duitse discipline ligt mij, ik heb daar nood aan', zei je in een zeldzaam interview.

CASTEELS «Ik heb het moeilijk met spelers die 5 minuten te laat komen op een bespreking en daar mee wegkomen. Die hun voeten eraan vegen, omdat ze tóch worden opgesteld. In Duitsland werkt het zo niet: wie niet op tijd komt of zich niet 100 procent inzet op training, speelt niet. Die duidelijkheid bevalt mij. Over Spanje en Engeland hoor ik soms andere verhalen: uurtje trainen en dan naar huis. Dat zou mij niet liggen.»

HUMO Dat klinkt niet als een sollicitatie voor een transfer naar de Primera División of de Premier League.

CASTEELS «Begrijp me niet verkeerd: als ik sportief een stap vooruit kan zetten, zal ik het uiteraard overwegen. Maar ik voel niet de drang om per se in de Premier League of de Primera División te hebben gespeeld.»

HUMO Sommigen zullen daarin een gebrek aan ambitie zien.

CASTEELS «Heb je te weinig ambitie als je bij Wolfsburg zit, vice-aanvoerder bent en al twee jaar in de Europa League speelt? Er zijn in mijn ogen niet veel grotere competities dan de Duitse. Ik weet dat de perceptie anders is: veel mensen onderschatten de Bundesliga. Maar samen met de Premier League is het zonder meer de sterkste competitie. Het niveau in Spanje is zeker niet beter, toch niet als je de stadions en de supportersbeleving mee in beschouwing neemt. Ik zit goed bij Wolfsburg. Trouwens, in november heb ik mijn contract tot 2024 verlengd.»

HUMO Heeft Anderlecht je een paar jaar geleden niet gepolst?

CASTEELS «Dat is nooit concreet geweest.»

HUMO Heb jij ook niet op een lijst gestaan bij Barcelona?

CASTEELS «Waarschijnlijk wel, ja. Er hebben toen een paar gesprekken plaatsgevonden met mijn makelaar. Maar ze zagen mij als tweede keeper en ik vind niet dat je als 25-jarige ergens op de bank moet gaan zitten, ook al is het bij Barcelona. Ik had hard genoeg gevochten om nummer één te zijn.

»Van die makelaar heb ik ondertussen afscheid genomen. Ik doe alles zelf, samen met mijn vader. Als een club geïnteresseerd is, moet ze ons maar bellen. Ik draai lang genoeg mee om te weten hoe het wereldje in elkaar zit.»

HUMO Ook dat maakt van jou een buitenbeentje.

CASTEELS «Dat heb ik al vaker moeten horen (lachje). Ik ben niet die typische voetballer, dat klopt. Weinigen in het voetbal kennen mij echt: ik loop niet graag met mijn privéleven te koop.»

HUMO Zal je na je carrière in het voetbal actief blijven?

CASTEELS «Absoluut níét! In de voetbalwereld gebeurt te veel achter de rug, en vaak regeert de leugen. Dat is niet hoe ik in het leven sta. Keepertrainer bij de jeugd, dat zou ik misschien nog zien zitten. Bij kinderen staat het plezier nog centraal. Maar in al de rest - makelaar of sportief directeur - heb ik geen zin. Hoe hoger je gaat, hoe erger het wordt.

»Ik vind wel iets, misschien in immobiliën. Nu al investeer ik in vastgoed.»

TROFEE VAN ZIDANE

HUMO Laten we het nog even over de Rode Duivels hebben. Je verzamelde 35 selecties, maar speelde nog geen minuut. Hoe voelt dat?

CASTEELS «Niet leuk (lachje). Als veldspeler kun je makkelijk 5 minuten invallen, maar als doelman ligt dat moeilijker. Maar goed, er zijn genoeg vriendschappelijke interlands of kwalificatiematchen die niet echt ergens om gaan, zoals tegen San Marino bijvoorbeeld. Op zo'n moment heb ik weleens gehoopt dat er een speelkans in zat. Dat is absoluut nog een droom: een wedstrijd keepen voor de nationale ploeg.»

HUMO Op het WK in Rusland, waar België derde werd, was je derde doelman, achter Courtois en Simon Mignolet. Voelde die bronzen medaille ook als de jouwe?

CASTEELS «Als derde doelman vertrek je naar zo'n toernooi in de wetenschap dat je niet zult spelen. Je stelt je ten dienste van de groep. De sfeer was zo goed dat niemand, ook niet de spelers die niet speelden, zich uitgesloten voelde. Ik was oprecht blij met die medaille.»

HUMO In 2014 was je er niet bij wegens een beenbreuk. En voor het Europees kampioenschap van 2016 werd je gepasseerd door bondscoach Marc Wilmots. Wat was erger?

CASTEELS «2014, zonder twijfel. Ik zou zeker meegegaan zijn naar Brazilië, tot ik in april mijn scheenbeen brak. We hebben er nog alles aan gedaan om mij klaar te stomen, maar het was snel duidelijk dat het niet zou lukken.»

HUMO Was je carrière toen in gevaar?

CASTEELS «Ik wist dat het in orde zou komen, maar ook dat het lang zou duren: zes maanden heb ik gerevalideerd. Bij al mijn andere blessures had ik de knop 's anderendaags al omgedraaid: 'Ik knok wel terug!' Maar die keer heb ik er toch langer bij stilgestaan. Vooral omdat ik het WK door mijn vingers voelde glippen.»

HUMO Vorig jaar was ook een moeilijk jaar: je stond twee keer geblesseerd aan de kant.

CASTEELS «Eerst met een afgescheurde pees aan de hamstring die me drie maanden van het veld heeft gehouden. Ik was net op tijd klaar voor de voorbereiding op het nieuwe seizoen. Na amper drie speeldagen was het weer van dat: een tegenstander maaide mij onderuit, met een kleine breuk tot gevolg. Frustrerend.»

HUMO Door beide blessures miste je acht interlands. Wat zou deze zomer je status zijn geweest op het uitgestelde EK?

CASTEELS «Sinds november speel ik weer onafgebroken, wat is dan het probleem? Ik word in Duitsland nog altijd tot de beste doelmannen van de Bundesliga gerekend, dan mag een beetje vertrouwen wel, toch?»

HUMO Tot slot, klopt het dat jij ooit je eerste trofee door Zinédine Zidane overhandigd hebt gekregen?

CASTEELS «Ja, ik was een jaar of 12. Nationale ploegen op die leeftijd bestaan niet. De Danone Nations Cup was een soort van scholencompetitie tussen landen, die trouwens nog steeds bestaat. We waren met 32 landen, in Parijs. Ik was erbij voor België. Ik speelde alle wedstrijden en werd achteraf uitgeroepen tot doelman van het toernooi. Zidane was peter van het project en heeft mij die trofee overhandigd.»

HUMO Hij is nu Courtois' trainer bij Real! Wie weet...

CASTEELS (lacht) «Thibaut kan op zijn beide oren slapen. Ik denk niet dat Zidane zich mij nog herinnert.»