Deze nieuwe burgerbeweging wil soft- én harddrugs legaliseren

Zowel soft- als harddrugs moeten worden gelegaliseerd. Dat zegt Smart on Drugs, een nieuwe burgerbeweging. Dat zou veel efficiënter zijn dan het huidige, repressieve beleid. Al deelt niet iedereen die lezing. “We mogen niet naïef zijn.”

“Het drugsbeleid in België is volledig gericht op repressie. Dat helpt niet, dat weten we al lang. Het schiet zijn doel voorbij, brengt extra schade toe en is niet meer dan geldverspilling”, stelt Steven Debbaut, criminoloog en woordvoerder van Smart on Drugs. Dat platform is opgericht door academici als professor criminologie Tom Decorte (UGent) en professor geneeskunde Cathy Matheï (KU Leuven) en vertegenwoordigt leden uit de hulpverlenerswereld. Smart on Drugs wordt vanavond officieel gelanceerd in Gent.

Het platform pleit meteen voor een copernicaanse omwenteling in ons drugsbeleid. Eerst en vooral wil het komaf maken met het onderscheid tussen hard- en softdrugs. Alle drugs moeten uit de criminele sfeer worden gehaald en worden gelegaliseerd, zij het gefaseerd. Daarnaast moet het beleid inzetten op flankerende maatregelen. Er moeten gebruiksruimten worden ingericht en de hulpverlening voor zogenaamde probleemgebruikers moet worden uitgebreid.

Stapsgewijs legaliseren

“Die inzichten leven al lang bij academici, hulpverleners en zelfs mensen binnen politie en justitie. Jammer genoeg blijft de politiek erg hardhorig”, zegt Debbaut. Om die boodschap extra kracht bij te zetten, bundelen die experts nu de krachten in een burgerbeweging. De bedoeling is om zo meer draagvlak te creëren.

“We pleiten voor fasering. De decriminalisering van het persoonlijk gebruik is dan een eerste stap. Dat zou betekenen dat een gewone gebruiker niet meer wordt gestraft. De legalisering is dan stap twee. Dan kan je ook de verkoop uit de criminaliteit halen. Pas dan kan je het gebruik ook reguleren en drempels inbouwen. Dat kan zowel voor soft- als harddrugs. Eigenlijk maken wij dat onderscheid niet, alle drugs hebben gevaren. Legalisering is een manier om het probleem beter onder controle te krijgen", stelt de criminoloog.

Smart on Drugs lanceert daarmee een opmerkelijk pleidooi en schermt met een buitenlands voorbeeld: Portugal. Dat land kampte in de jaren 80 met een ongezien verslavingsprobleem. Volgens officiële cijfers worstelde toen één op de honderd Portugezen met een heroïneverslaving. Bovendien had geen enkel land in Europa een hogere graad van hiv-besmettingen, vooral door vuile naalden. Het probleem nam monsterlijke proporties aan, tot het land in 2001 het roer omgooide. Zowel soft- als harddrugs werden gedecriminaliseerd. Wie werd betrapt met hoeveelheden voor persoonlijk gebruik, werd niet meer opgepakt, maar moest verschijnen voor een commissie van hulpverleners. De bedoeling was om zo een uitweg te zoeken. Het probleemgebruik in Portugal is sindsdien spectaculair gedaald.

“Hét bewijs dat een andere aanpak werkt. Het is niet omdat je iets uit het strafrecht haalt, dat het een probleem wordt”, concludeert Debbaut.

Terughoudend

Toch deelt niet iedereen die lezing. “Wij zijn erg terughoudend over de verdere legalisering van drugs”, Ann Van Duyse, psy­chiater en medisch directeur van De Sleutel, centrum voor drugshulpverlening. “Als je drugs legaliseert, zet je meteen ook de markt open. Daarbij móét je het verschil maken tussen enerzijds cannabis en anderzijds harddrugs als pakweg cocaïne, heroïne en speed. Die kunnen ook in kleine dosissen ernstige gevolgen hebben.”

Ook Van Duyse haalt een buitenlands voorbeeld aan: de Verenigde Staten. Daar zijn opioïden, zeer sterke, morfineachtige pijnstillers te verkrijgen op voorschrift. Dat heeft een enorme crisis ontketend. “Sindsdien is zowel het gebruik als het aantal overdosissen acht keer groter geworden dan het vroeger was”, zegt Van Duyse. “Als we drugs legaliseren, zullen het gebruik en de bijbehorende gezondheidsproblemen toenemen. Daar mogen we niet naïef in zijn.”