‘Die man heeft onze levens verwoest, hij glimlachte en stak zijn duim op.’ De moeder en weduwnaar van Ann-Laure Decadt

‘De boef’, zo noemen de zoontjes van Ann-Laure Decadt (31) hem. Ze kennen het baardige gezicht van IS-terrorist Sayfullo Saipov van foto’s op televisie. Ze weten dat hij acht mensen, onder wie hun eigen moeder, in 2017 heeft doodgereden op een fietspad in New York. De boef kreeg deze week zijn exacte straf te horen van de rechtbank: levenslang voor elk dodelijk slachtoffer, plus 260 jaar. Humo sprak in maart met de moeder en de man van Ann-Laure Decadt. Zij zag haar dochter sterven op het fietspad, hij verloor de liefde van zijn leven en bleef achter met twee piepjonge zoontjes. ‘Ik vertel vaak verhalen over hun moeder, en hoe ze op haar lijken.’

Twee maanden heeft het proces in New York geduurd, waar Sayfullo Saipov terechtstond voor zijn terreurdaad op 31 oktober 2017. Die middag raasde hij met een pick-uptruck over een fietspad langs de Hudsonrivier, hij reed in op een groepje mensen en maakte twintig slachtoffers, acht doden en twaalf gewonden. De eerste die werd gegrepen, was Ann-Laure Decadt, uit Staden bij Roeselare.

Haar moeder Lieve Wyseur (62) en haar man Alexander Naessens (40) volgden samen met de zussen en de vader grote delen van het proces. Ze getuigden in de rechtbank over het leven zonder Ann-Laure, en het peilloze gemis.

ALEXANDER NAESSENS «Ik had het niet verwacht, maar het proces heeft voor mij toch een helend effect gehad.»

LIEVE WYSEUR «Het was zoals in een Amerikaanse film: in de rechtszaal zaten de juryleden aan één kant, de rechter zat vooraan, en de verdachte tussen zijn advocaten. We moesten in de getuigenbank gaan zitten en de openbare aanklager stelde vragen waarvan we de antwoorden vooraf hadden geoefend. Soms leek het op een strak geregisseerd toneelstuk, maar we hebben toch kunnen vertellen wat we wilden vertellen. We hadden lang uitgekeken naar het proces, omdat we eindelijk een antwoord zouden krijgen op onze vragen over de feiten en de dader. Vijf jaar lang wisten we alleen wat we in de pers konden lezen.»

HUMO De jury moest vorige week beslissen of de dader de doodstraf zou krijgen, dan wel levenslang. Het werd het laatste.

WYSEUR «Onze advocaat zei in de pers: ‘De familie Decadt is tegen de doodstraf.’ Ik zou het anders geformuleerd hebben: wij zijn geen voorstander van de doodstraf. Dat levenslang in de VS ook echt levenslang betekent, was een geruststelling. Daar kun je niet vervroegd vrijkomen.»

NAESSENS «Hij moet zijn straf uitzitten in de zwaarst beveiligde gevangenis van de VS, ADX Florence in Colorado. Het meubilair – een stoel, een tafel, en een bed – is uit beton gegoten. Gevangenen moeten 23 uur per dag in hun cel blijven en mogen één uur per dag naar buiten onder begeleiding. Ze hebben voor de rest van hun leven geen fysiek contact meer. De advocaten van Saipov hebben dat in de rechtbank als argument gebruikt tegen de doodstraf. Levenslang in die gevangenis is een zeer zware straf.»

WYSEUR «Waarschijnlijk heeft dat de jury overtuigd. Eigenlijk had ik verwacht dat hij de doodstraf zou krijgen. Hij zat onbewogen in de rechtszaal, en keek de eerste weken de hele tijd naar de grond. Hij heeft ook geen enkele vraag beantwoord. Later, toen zijn familie uit Oezbekistan in de zaal zat, draaide hij zich voortdurend om, hij glimlachte naar hen en stak zijn duim op. De man die onze levens heeft verwoest.»

NAESSENS «Ik ben eigenlijk tegen de doodstraf, maar hoe langer ik daar in de rechtszaal zat, hoe minder moeite ik ermee had. Die man heeft geen enkel schuldbesef en pleitte onschuldig. Hij heeft zijn daden gepleegd in naam van IS (de terreurorganisatie Islamitische Staat, red.), en verdedigt dat gedachtegoed nog altijd. Tijdens het proces hebben we een opname van een telefoongesprek met zijn familie gehoord: hij was tevreden dat hij zoveel mensen van het decadente Westen had vermoord.

»We leven in een democratische rechtsstaat en beschuldigden hebben recht op verdediging. Maar als je een slachtoffer bent, beleef je een proces toch heel anders. Bij de andere nabestaanden en overlevende slachtoffers voelde ik hetzelfde.

»De dader heeft meermaals de kans gekregen om iets te zeggen, maar hij zei telkens: ‘Nu nog niet.’ Uiteindelijk heeft hij gezwegen.»

WYSEUR «Zijn familieleden hebben wel hun excuses aangeboden. Ik was vooral onder de indruk van de getuigenissen van zijn vader en zijn grootvader. ‘Hij heeft de wereld geschokt,’ zeiden ze, ‘en wij bieden onze verontschuldigingen aan.’»

NAESSENS «Híj had dat moeten doen.»

WYSEUR «Dat klopt, maar ze voelden zich voor een deel verantwoordelijk. Zijn grootvader vertelde dat hij als kind bij hem thuis had gewoond: ‘Ik heb hem voor een stukje opgevoed.’ Zijn zussen huilden van het begin tot het einde. Ze vonden het vreselijk wat hij ook hun familie had aangedaan. Je voelde hun verdriet in de rechtszaal hangen.»

HUMO Je hebt een dagboek van je ervaringen tijdens het proces bijgehouden, Lieve.

WYSEUR (knikt) «We mochten geen foto’s nemen in de rechtszaal, daarom heb ik enkele schetsen gemaakt. Voor de jongens, later. Als ze ouder worden, zullen ze willen weten hoe het proces is verlopen.»

HUMO Zij zijn nu 8 en 5 jaar oud. Wat weten ze er eigenlijk over?

NAESSENS «Alles. Ik heb nooit iets voor hen willen verzwijgen of verbloemen. Ik heb het Raphael, de oudste, verteld toen hij 3 jaar oud was. De jongste, Joseph, was toen nog maar 3 maanden oud. Raphael zat in het eerste kleuterklasje en kende het begrip ‘dood’ al wel, want in de zomervakantie had hij een vliegje achternagezeten met een vliegenmepper. Maar dit ging niet over een vliegje…

»Hij zat op een mat te spelen, en ik vertelde hem wat er was gebeurd, zoals de kinderpsycholoog me had aangeraden. Dat mama dood was, en dat ze nooit meer zou terugkomen. Dat ze aan het fietsen was en dat een auto haar had aangereden. Dat mama hoog door de lucht was gevlogen en op de grond gevallen. ‘En toen is ze gestorven.’ De eerste keer reageerde hij niet en speelde hij voort. De volgende dag probeerde ik het opnieuw, en al na enkele zinnen begon hij hard te huilen: ‘Ik wil bij mama!’

»Ik nam hem op de arm om hem te troosten, maar wat zeg je dan? Ik heb het ook in de rechtbank verteld: als je kind huilt, is dat vaak om kleine dingen. Hij is gevallen, hij heeft ruzie met zijn broer… Dan kun je het makkelijk sussen: ‘Het is niet zo erg.’ Maar in dit geval kun je niet zeggen: ‘Het komt wel goed.’»

WYSEUR «Nee, want mama komt niet terug. Het komt niet goed.»

Van Hemel naar hel

HUMO Wat voor iemand was Ann-Laure?

NAESSENS «Een heel mooie, sociale en optimistische vrouw, die complexloos door het leven ging. Op de begrafenis heb ik haar vergeleken met Alice in Wonderland, die verwonderd door het leven huppelt en geniet van de mooie dingen. Ze had zelfvertrouwen en de gave om door iedereen aardig gevonden te worden. Heel positief, een beetje nonchalant ook.»

WYSEUR «Ann-Laure was de oudste van mijn drie dochters. Ze wist wat ze wilde en gaf haar zussen Friedel en Justine goede raad – ze missen die enorm. Toen we naar New York vertrokken met ons vieren, had ze Friedel net geholpen met een sollicitatie. Friedel twijfelde, maar Ann-Laure vond: als je je niet goed voelt in een job, zoek dan iets waar je je beter bij voelt.»

NAESSENS «We hadden een druk jaar achter de rug. Ann-Laure en ik hadden net ons huis verbouwd en we hadden ons tweede kindje gekregen. De eerste drie maanden waren de nachten echt zwaar. Daarna stopte Ann-Laure met borstvoeding geven en kon ze er dus even tussenuit.»

WYSEUR «Mijn drie dochters droomden er al lang van om eens naar New York te gaan. Ik had twee keer borstkanker overleefd en ik dacht: het is nu of nooit.

»We waren er zaterdag aangekomen, en dinsdag is het gebeurd. We hadden die dag een fietstocht langs de Hudson gepland. We wilden eerst een andere terugweg nemen, maar de man die de fietsen verhuurde, had ons gezegd dat het fietspad aan de westkant van Manhattan veiliger was. We lunchten die middag in de Boathouse in Central Park, een heel romantische plek aan de vijver, waar koppeltjes in bootjes voorbijroeiden. Het was stralend herfstweer en Ann-Laure zei nog: ‘It’s heaven on earth.’ Ze genoot zo hard van dat moment, die vrijheid, die zorgeloosheid. We praatten over het leven en de kinderen… En een uur later ga je van de hemel naar de hel.»

HUMO De aanslag gebeurde om 15.04 uur. Heb je die zien gebeuren?

WYSEUR «Nee, ik reed voorop. Justine kwam net achter mij, en dan volgden Friedel en Ann-Laure. Ik denk nog vaak: had ik maar achteraan gereden. Ik heb het grootste deel van mijn leven achter de rug. Maar zij… Ik vind het zó oneerlijk. Nog maar pas verhuisd, twee jonge kindjes: hun droom moest nog beginnen.

»Plots hoorde ik achter mij een brullende motor, een enorm lawaai. Ik zag een fiets en een mens door de lucht vliegen – waarschijnlijk onze landgenoot Aristide Melissas, die zwaargewond raakte. Ik draaide me om en zag Ann-Laure op de grond liggen. Haar zussen gilden in paniek en riepen om hulp. Het was duidelijk dat ze er erg aan toe was, we durfden haar niet aan te raken. Ik dacht dat ik haar zag slikken, en we dachten dat ze nog leefde.»

NAESSENS «Maar de autopsie heeft uitgewezen dat ze op slag dood was. Ze was alleen gewond aan haar hoofd, voor het overige had ze alleen enkele schrammen en blauwe plekken.»

WYSEUR «Friedel heeft het zien gebeuren. Zij hoorde dat lawaai en keek achterom, waardoor ze naar rechts uitweek. Wellicht is zij daardoor aan de wagen ontsnapt, maar ze heeft gezien hoe Ann-Laure werd gegrepen, door de lucht vloog en tegen de grond smakte. Dat beeld blijft op haar netvlies gebrand staan.

»Onze drie dochters waren heel close: ze gingen samen naar school en naar de jeugdbeweging. Ann-Laure en Friedel gingen samen uit en waren samen zwanger. In het begin zei Friedel dat ze zich schuldig voelde als ze haar kinderen omhelsde. ‘Dat Ann-Laure dat niet meer kan, voelt zo oneerlijk aan.’

»Ook ik heb het daar moeilijk mee: wij drieën waren ongedeerd, en Ann-Laure is er niet meer.»

NAESSENS «Maar het had veel erger kunnen zijn, want jullie reden dicht bij elkaar.»

WYSEUR (knikt) «Wat verderop fietsten tien Argentijnen, vrienden die dertig jaar geleden samen waren afgestudeerd en dat in New York kwamen vieren. Ze reden in twee rijen: de vijf fietsers aan de linkerkant waren dood, de andere vijf hebben hun vrienden zien sterven.

»Direct na de aanslag kwamen van overal politiewagens met loeiende sirenes aangereden, maar in mijn hoofd duurde het eindeloos lang voor er een ambulance arriveerde. Ann-Laure werd op een brancard in de ziekenwagen geschoven. Voor we konden instappen, was die al vertrokken. De politie bracht ons naar het ziekenhuis, maar daar wist niemand waar ze lag. Op dat moment verschenen op een tv in de gang de eerste berichten over de aanslag. ‘We moeten Alexander bellen,’ zei Justine. Ze probeerde hem te bellen, maar hoorde de hele tijd de bezettoon.»

NAESSENS «Ik was aan het bellen met iemand van het ziekenhuis. Ik kreeg om twintig voor negen een telefoontje. Van Ann-Laure, dacht ik, maar ik had een Amerikaanse dame aan de lijn. Ik dacht eerst nog dat Ann-Laure een grapje uithaalde, ze deed wel vaker gekke stemmetjes na. Maar de vrouw vroeg met wie ze sprak en welke band ik had met de eigenaar van de gsm. Toen ik zei dat ik de man van Ann-Laure was, hoorde ik: ‘Oh my God, he’s the husband.’ Ik begreep er niets van, maar begon op mijn benen te trillen. Ik bleef maar vragen wat er aan de hand was, en een dokter vertelde me toen dat ze was aangereden door een truck. ‘I’m afraid she passed away, sir.’ Mijn wereld stortte in. Het was alsof mijn lichaam leegliep. Ik kon het niet geloven. Intussen zag ik dat Justine me probeerde te bellen.»

WYSEUR «Ze vroeg: ‘Wat moet ik Alexander vertellen?’ Maar ze hoefde helemaal niets te zeggen.»

NAESSENS «Toen ik haar terugbelde, schreeuwde ik het uit: ‘Ann-Laure is dood! Ik heb telefoon gekregen, ze is gestorven!’ Met Justine nog aan de lijn liep ik naar het huis van mijn schoonvader, die twee huizen verder woont, en ik bonkte op de deur. Hij deed open en ik riep: ‘Een aanslag in New York, Ann-Laure is dood!’ We hebben meteen de televisie aangezet en zagen live op CNN wat er aan de andere kant van de wereld gebeurde, op de plek waar mijn vrouw net was gestorven. Ik zag de brokstukken van al die fietsen liggen, verspreid over het fietspad… Het was surrealistisch.»

HUMO Lieve, jullie zijn twee dagen later naar België teruggekeerd.

WYSEUR «Ik wilde niet weg uit Amerika, maar de repatriëring kon wel twee weken duren. De vlucht naar huis was hartverscheurend. Toen de motoren van het vliegtuig startten, zaten we alle drie te huilen, omdat we Ann-Laure moesten achterlaten.»

NAESSENS «Met diplomatieke en politieke hulp hebben we haar toch vier dagen later naar België kunnen laten overbrengen. Zondagochtend reden we naar Zaventem, begeleid door de politie. Het was als in een film. We stonden op het tarmac en zagen het vliegtuig landen. We voelden de luchtverplaatsing van de draaiende motoren, we roken de kerosine. Het personeel van Swiss Air stond in een lange rij klaar, met gele hesjes aan. Het ruim ging open, en daarna zagen we de kist traag naar buiten glijden. Het was een heel zwaar moment.»

Vuile vlekken

HUMO Raphael heeft zijn moeder in het funerarium van Roeselare gezien. Hoe reageerde hij?

NAESSENS «Hij zat op mijn arm, maar hij wilde niet dichter komen. Hij keek naar haar en na een paar seconden fluisterde hij: ‘Weg-weg-weg.’ Ik ging naar buiten, en toen wilde hij weer naar binnen. Dat deden we nog een paar keer. Binnen, kijken, weg-weg-weg.

»In de auto op weg naar huis begon hij haar te beschrijven: ‘Papa, ze zag er zo en zo uit, hè.’ Hij had zijn mama maar een paar seconden gezien en Ann-Laure zag er bijna onherkenbaar uit, maar hij had alle details in zijn hoofd opgeslagen.»

WYSEUR «Achteraf vertelde hij dat mama blauwe plekken in haar gezicht had. ‘Maar ze gaan mama wassen, en als de vuile vlekken weg zijn, dan gaat ze weer leven.’»

NAESSENS «Ik heb geprobeerd om die illusie direct weg te nemen. Dat klinkt misschien hard, maar het heeft geen zin om hem wijs te maken dat mama ooit terugkomt. Dan koestert hij valse hoop.»

HUMO Zijn hij en zijn broertje bezig met de dood?

WYSEUR «Ja. Als wij zeggen: ‘Let op!’, dan vragen ze: ‘Gaan we anders dood?’ Niet zo lang geleden had Raphael in zijn vinger gesneden. Hij was helemaal in paniek: ‘Ik ga sterven!’ Ik heb Alexander moeten opbellen om Raphael te komen halen en gerust te stellen.

»Een andere keer maakte hij een puzzel waarop een kindje met een kruiwagentje op de boerderij te zien was. Toen hij de tractor naast de wei zag staan, schrok hij: ‘Kijk, dat kindje zal doodgereden worden!’ We moesten hem troosten: ‘De boer zit niet in de tractor. Die staat stil, er zal niets gebeuren.’ Er gebeurt heel veel in dat hoofdje van hem.»

NAESSENS «Hij denkt natuurlijk anders dan zijn leeftijdgenootjes. Hij heeft veel te jong ervaren dat je iemand van de ene dag op de andere kunt verliezen. Dat merk je aan kleine dingen. Tot anderhalf jaar na de aanslag had Raphael vaak huilbuien. Uit het niets begon hij te schreien. Wat zeg je op zo’n moment? Je kunt hem alleen knuffelen en bij hem zijn. Op een bepaald moment zei hij trots: ‘Papa, ik mis mama niet meer.’ Dat was raar om te horen.

»Tijdens het proces kwam Ann-Laure weer in beeld in de media. Raphael zit intussen in het derde leerjaar en sommige kinderen spraken hem erover aan. Anderen zeiden: ‘Laat Raphael met rust, anders begint hij te huilen!’ Hij was helemaal in de war. ‘Papa, ik wil helemaal niet huilen.’ Toen ik onlangs in het regionale nieuws te zien was, vond hij dat helemaal niet leuk: ‘Nu gaan de andere kinderen er weer over praten.’ Ik heb hem gerustgesteld: ‘Papa is maar op WTV geweest, zoveel mensen zullen er niet over praten.’ (lacht)

»Maar het proces heeft wel demonen wakker gemaakt. Soms riep hij me ’s nachts huilend naar zijn kamer, omdat hij zijn mama miste. Hij wordt ouder en beseft steeds beter wat er is gebeurd.»

HUMO Jullie zoontje Joseph is 5 jaar. Is hij er ook mee bezig?

NAESSENS «Hij was een baby van 3 maanden en is opgegroeid met het idee dat hij geen mama heeft. Maar hij vraagt zich soms wel af waarom de moeder van andere kindjes nog niet is gestorven.

»Ik vertel de jongens zoveel mogelijk verhalen over Ann-Laure, en hoe ze op hun mama lijken.»

HUMO Wat zeggen ze over de dader?

NAESSENS «Ze noemen hem ‘de boef’, een woord dat Raphael wellicht uit een kinderboek heeft opgepikt. De jongste heeft het overgenomen. Als er een foto van de terrorist op tv wordt getoond, zegt hij: ‘Papa, da’s de boef!’

»Raphael was teleurgesteld dat de dader levenslang heeft gekregen, en niet de doodstraf. ‘Hij heeft mama doodgedaan, hij moet ook dood,’ vindt hij. Ik vergeef het hem, hij is nog een kind.»

IS-propaganda

HUMO Het proces had een helend effect, zeiden jullie daarnet.

WYSEUR «Het was een juridisch proces, maar je gaat ook psychologisch door een proces. Eindelijk, na vijf jaar, kregen we alle feiten en leerden we de dader kennen.»

NAESSENS «Zolang het proces niet was begonnen, kregen we geen informatie over het onderzoek. Het Amerikaanse rechtssysteem is anders dan het Belgische: je kunt je geen burgerlijke partij stellen. Het Openbaar Ministerie klaagt de verdachte aan.»

WYSEUR «We zagen daar voor het eerst de andere overlevenden en de nabestaanden: weduwen, tienerdochters, moeders… Het klinkt misSchien raar, maar dat deed ons erg veel deugd. We zaten op dezelfde banken in de rechtszaal en verbleven in hetzelfde hotel. We begrepen elkaar zonder woorden, omdat we hetzelfde hadden meegemaakt. De getuigenissen en het verdriet waren zó herkenbaar. We zitten nu samen in een WhatsAppgroepje.

»Iedereen heeft veel aan het proces gehad. Zelfs mijn man, die gezworen had nóóit naar New York te reizen, is bijgedraaid. Het blijft de plek waar onze dochter haar laatste mooie momenten heeft beleefd. Wij hebben samen met Justine en Friedel weer in de Boathouse geluncht, net zoals op die fatale dag met Ann-Laure.»

HUMO Was het moeilijk om te getuigen?

WYSEUR«Ja. Bovendien is op de ochtend toen wij aan de beurt waren, de grootvader van Ann-Laure gestorven, de vader van mijn echtgenoot. Dat was weer een emotionele klap.»

NAESSENS «Ik was bloednerveus, maar het is me toch gelukt om drie kwartier lang gloedvol over Ann-Laure te praten. Het was het laatste wat ik voor haar kon doen.»

WYSEUR «Ik heb verteld dat er geen woorden zijn voor wat ik heb meegemaakt. Als je je ouders verliest, ben je wees. Als je partner sterft, ben je weduwe of weduwnaar. Maar wat ben ík? Je kind verliezen is het verschrikkelijkste wat je als ouder kan overkomen.»

NAESSENS «De verdediging heeft geprobeerd om onze getuigenissen uit het debat te weren. Dat beschouwde ik als een compliment, want de aanklager zei dat ze doorgaans de sterkste getuigenissen proberen te weren.»

HUMO Jullie hebben ook het fietspad bezocht waar Ann-Laure is doodgereden.

NAESSENS «Dat was een heel emotioneel moment. Ik had het fietspad al gezien op foto’s en op Google Street View, maar het was toch anders toen ik daar stond. Een heel banale plaats om te sterven, dacht ik. Het is een plek waar mensen van A naar B rijden. Mensen staan niet er stil, maar voor Ann-Laure is het leven daar wél gestopt.

»Justine en Friedel toonden me op welke vierkante meter ze had gelegen. Ik zag het bijna voor mijn ogen gebeuren. Björn Soenens (VRT-correspondent, red.) heeft me op dat kwetsbare moment geïnterviewd. Ik heb de beelden teruggezien: mensenlief, ik zag er slécht uit. Een bleke huid, rooddoorlopen ogen… Die dag heeft er ingehakt: de dood van Ann-Laures opa, mijn getuigenis in de rechtszaal, de confrontatie met het fietspad...»

HUMO Wat hebben jullie tijdens het proces geleerd over de dader, Sayfullo Saipov?

NAESSENS «Die man heeft geen ongelukkige jeugd gehad in Oezbekistan. Zijn vader en grootvader waren al in de VS geweest en waren vol lof over het land. Hij volgde hun voorbeeld en ging in Amerika wonen. Daar trouwde hij met een landgenote en werd hij vader van drie kinderen. Alles leek perfect normaal, maar in drie jaar tijd is hij geradicaliseerd. Hij raakte online in de ban van IS-propaganda en heeft vervolgens in zijn eentje een aanslag gepleegd.»

WYSEUR «Die propaganda is een sluipend gif. IS mikt in de VS op nieuwkomers zoals hij, uit landen als Oezbekistan en Turkmenistan. Ze weten heel weinig, zoeken een netwerk en googelen waar ze Oezbeeks kunnen eten.»

NAESSENS «Beetje bij beetje maken ze de nieuwkomers vertrouwd met een extreem gedachtegoed en gewelddadige beelden. Saipov was bij zijn aankomst in de VS niet eens een praktiserende moslim. Maar dat zijn, volgens de expert die op het proces kwam praten, de mensen die je het makkelijkst kunt meenemen in een radicaal verhaal.»

HUMO Jullie zijn op dreef als het over radicalisering gaat.

NAESSENS «Ja, dat was voor mij één van de grote vragen van het proces: waarom dóét iemand zoiets? Hoe kan dat, als je zo’n mooi gezin hebt? Waarom zou je je leven vergooien voor een plekje in het hiernamaals? Saipov is nog altijd in de ban van IS. Daarom toont hij ook geen spijt: hij is echt tevreden over wat hij heeft gedaan.»

WYSEUR «Zelfs in de gevangenis maakt hij mensen bang. Hij heeft ermee gedreigd een cipier te onthoofden. Die bewaakster is komen getuigen op het proces.»

HUMO Hoe denken jullie dat Ann-Laure naar dit alles gekeken zou hebben?

NAESSENS «Dat is zo moeilijk om te zeggen. Zij heeft de hel niet meegemaakt waar wij zijn doorgegaan.

»Toen Ann-Laure en ik nog maar enkele dagen terug waren van een citytrip in Parijs, sloegen IS-terroristen aan het moorden in de concertzaal Bataclan. ‘Vorig weekend zijn we daar voorbijgewandeld,’ zei ik tegen Ann-Laure. Ze antwoordde heel nuchter: ‘De kans is veel groter dat je omkomt in een verkeersongeval dan dat je het slachtoffer van terreur wordt.’ Achteraf gezien is dat heel cynisch, maar haar boodschap was duidelijk: laten we niet bang zijn, want net dát is het doel van zulke terroristen. Ze willen onze samenleving ontwrichten en mensen thuis houden. Dat mogen we nooit toelaten. Daar sta ik ook vandaag nog achter.»

Egocentrische show

NAESSENS «Ik wil nog iets kwijt, als dat mag. De woorden van Sébastien Bellin (de oud-basketbalspeler die zwaargewond raakte bij de aanslag op Zaventem, red.) hebben me de laatste dagen erg beziggehouden. Hij heeft op het terreurproces in Brussel verteld dat hij de daders vergeeft en hun de hand reikt. Hij hoopt dat ze, in plaats van weg te rotten in de cel, ook tot genezing kunnen komen. Ik zag hem erover praten in ‘De zevende dag’, en ik zapte meteen weg. Ik kon er niet naar kijken, het deed te veel pijn.

»Ik heb veel respect voor zijn veerkracht en hoe hij zijn leven weer in handen heeft genomen. Na zoveel ellende sport hij weer, het is een inspirerend verhaal. Maar in mijn ogen gaat hij nu een stap te ver. Hij zegt dat hij zelf kan genezen door de daders te vergeven. Ik vrees dat hij een stille meerderheid van slachtoffers heeft gekwetst.»

WYSEUR «Ik vind het ook verregaand. Hij zegt dat hij een overlever is en een betere mens is geworden. Maar wat met de nabestaanden? Ann-Laure is per definitie geen survivor. En waarom moeten wij iemand vergiffenis schenken, als die er niet om vraagt?»

NAESSENS «Inderdaad. Ik vind zijn uitspraken nogal egocentrisch. Hij voert een show op, lijkt me. Je kunt hem boeken als spreker voor evenementen, misschien heeft dat er iets mee te maken.»

HUMO Je bent boos, maar toch praat je er heel rationeel over, Alexander.

NAESSENS «Ja, ik ben een vrij rationeel type. De emoties kunnen wel even de overhand krijgen, maar ik herpak me snel.»

HUMO Zijn jullie allemaal veranderd?

WYSEUR «Zeker. We zijn angstiger, gevoeliger en prikkelbaarder geworden. Er is een vóór en een na, dat zegt iedereen.»

NAESSENS «Je wordt een karikatuur van jezelf. Je sterke punten worden nog sterker, je kleine kantjes nog meer uitgesproken.»

HUMO Was hard werken voor jou een houvast, Alexander? Telkens als we elkaar spraken aan de telefoon, was je aan het werk.

WYSEUR «Dat denk ik ook, Alexander. Jouw job is de constante gebleven in een leven waarin alles is veranderd – net als bij mijn man.»

NAESSENS «Ik ben meteen na de begrafenis weer gaan werken. Ik wilde structuur in mijn leven en in dat van de kinderen. Ik heb ze meteen terug naar school gestuurd. Dat zal misschien niet bij iedereen werken, maar ik heb er geen spijt van.

»Rouwen is iets raars. Iedereen beleeft het anders. Lieve en haar man hebben een dochter verloren, ik heb mijn vrouw verloren. (Tegen Lieve) Jullie komen nog thuis bij elkaar, bij mij zit géén partner te wachten. Mijn toekomst is in één dag aan diggelen geslagen. Alles wat Ann-Laure en ik samen wilden opbouwen, is weg.»

WYSEUR «Het gemis blijft zoveel pijn doen, ook vijf jaar later.»

NAESSENS «Ik verlangde zo naar de eerste verjaardag van Ann-Laures overlijden, want ik hoorde wat mensen me altijd zeiden: het eerste jaar is het lastigst, dat is het jaar van ‘de eerste keren’. Een eerste keer de verjaardag van de kinderen, een eerste keer Kerstmis... Maar wat na dat jaar? Rouw is onvoorspelbaar: het gemis komt met vlagen. Het ergste was niet opeens achter de rug na een jaar.»

HUMO We spraken je ook vier jaar geleden, en toen schemerde het verdriet door elk woord dat je sprak.

NAESSENS «Ann-Laure en ik waren altijd met z’n tweetjes: we namen samen beslissingen over onze toekomst, over verhuizen, over onze kinderen. Samen stonden we sterk. Plots stond ik er alleen voor. Ik moest in m’n eentje verder. In die eerste jaren zonder Ann-Laure zag ik het niet meer zitten. Ik voelde me alleen en ongelukkig.»

HUMO Voel je je nu anders?

NAESSENS «Ja, gelukkig wel. Het heeft drie of vier jaar geduurd, maar ik kan nu perfect alleen zijn. Ik kan me zelfs weer gelukkig voelen. Als je je weer wilt openstellen voor iemand anders, moet dat ook. Ik hoop toch ooit nog een nieuwe partner te leren kennen.

»Ik heb tijdens de coronapandemie een korte relatie gehad. Soms voelde ik me daar schuldig over, want het voelde als bedrog aan. Dat gevoel moet ik nog leren los te laten. Die relatie liep trouwens niet erg vlot, ze kwam te vroeg, besefte ik achteraf. Ik moet eerst emotioneel nog steviger op eigen benen leren staan.»

WYSEUR «Ik was toch blij dat je iemand had in de coronaperiode.»

HUMO Je hebt daar geen moeite mee, Lieve?

WYSEUR «Nee, Alexander is nog zo jong. Ik denk dat je hart groot genoeg kan zijn om twee mensen graag te zien. Die andere persoon zal wel altijd rekening moeten houden met Alexanders liefde voor Ann-Laure.»

NAESSENS «Inderdaad, dat moet. Op mijn leeftijd – ik ben net 40 geworden – scheiden veel mensen en leren ze iemand anders kennen. Mensen dragen bagage mee door een stukgelopen relatie, een vechtscheiding of problemen met de kinderen. Mijn bagage is héél zwaar, want je moet Ann-Laure er voor altijd bij nemen. Ze is er niet, maar ze is er tegelijk ook wél. Als ik ooit iemand leer kennen, zal ze sterk in haar schoenen moeten staan.»

WYSEUR «Ann-Laure blijft ook de moeder van je kinderen. Zij zullen haar altijd als hun mama zien.»

NAESSENS «Inderdaad. Ik draag ook nog altijd mijn trouwring. Misschien schrikt dat mensen af, maar dat interesseert me niet. Die ring is voor mij het symbool van de gelukkigste periode van mijn leven tot nu toe. Het zal waarschijnlijk nooit meer zo eenvoudig worden als toen.»

Alexander Naessens is lid van de Facebookgroep Jong Partnerverlies Bajoto, een praatgroep voor jonge weduwen en weduwnaars. Meer info: facebook.com/jongpartnerverliesbelgie.