‘Die Russen passen perfect in de valies of rugzak’

Zolang het coronavirus op wereldreis is, blijft elke vakantiebestemming ietwat onzeker. Gelukkig zijn er altijd nog boeken om in te verdwalen. Enkele bekende lezers geven een inkijkje in hun literaire bagage. 'Op de trein lees ik dunne boeken. Boeken die te veel wegen, lees ik thuis.'

'COMPLEET GEFLIPT'

SECKOU OUOLOGUEM (stadsdichter van Antwerpen) «Ik ben meestal drie of vier boeken tegelijkertijd aan het lezen, al pas ik wel op met romans. Als je twee romans door elkaar leest, verlies je de essentie. Je zou een boek eigenlijk in één keer moeten kunnen uitlezen. Ik ben ook een pragmatische lezer. Op de trein lees ik dunne boeken. De boeken die te veel wegen, lees ik liever thuis.

»Ook op vakantie ben ik niet iemand die ergens aankomt en meteen een boek openslaat. Als ik weet dat ik enkele uren op een trein zal zitten, dán ga ik leesvoer voorzien, maar ik creëer eigenlijk te weinig tijd om te lezen. Sinds ik stadsdichter ben probeer ik wel meer tijd te maken voor klassieke of oldskool poëzie, om een gevoel te krijgen voor wat mijn collega's doen.»

HUMO Wat lees je nu?

OUOLOGUEM «Ik ben aan het wandelen in Spanje en wil zo snel mogelijk aan Pablo Neruda beginnen. Zo oefen ik mijn Spaans terwijl ik geniet van prachtige poëzie. Voorts wil ik graag verder neuzen in de oeuvres van schrijvers waar ik al goede boeken van heb gelezen. Ik heb onlangs 'Siddhartha' van Hermann Hesse gelezen en ben nu heel benieuwd naar zijn andere boeken.

»Twee boeken die ik iedereen kan aanbevelen zijn 'Een fractie van het geheel' en 'Weg naar huis'. Het eerste is een compleet geflipt verhaal van de Australische schrijver Steve Toltz en het andere is het debuut van de Ghanees-Amerikaanse schrijfster Yaa Gyasi. Dat is een ongelofelijk goed geschreven eerste roman. Het lijkt wel 'Honderd jaar eenzaamheid' van Gabriel García Márquez, maar dan in een heel andere context. Ik weet niet of het een goede reistip is, maar je kunt het eigenlijk overal lezen.»

HUMO Jij bent een kritisch schrijver. Welke kritische stemmen inspireren jou?

OUOLOGUEM «Dalilla Hermans sowieso, maar ook grootheden als James Baldwin, W.E.B. Du Bois of Maya Angelou. Ook de Britse dichter Anthony Anaxagorou en rappers als Black Thought van The Roots of Brother Ali schrijven heel sterke teksten.

»Er zijn ook heel veel interessante boeken over racisme en kolonialisme. 'Witte onschuld' van Gloria Wekker en 'Plantation Memories' van Grada Kilomba bijvoorbeeld. En ik ben ook erg benieuwd naar het recentelijk verschenen boek 'Dochter van de dekolonisatie' van Nadia Nsayi. Doordat ze zo hard wordt aangevallen vanuit rechtse hoek, ben ik nog nieuwsgieriger. Het betekent dat ze pijnpunten aankaart.»

HUMO Dat wordt wel een pittig lijstje vakantielectuur.

OUOLOGUEM «Dat is goede literatuur voor om het even welk moment. En voor mensen die niet dagelijks met racisme geconfronteerd worden, vormt een rustige vakantie de ideale gelegenheid om die boeken eens vast te pakken. Toch als ze willen begrijpen hoe hun medemens denkt en waarom die medemens aanstoot neemt aan dingen als Leopold II-herdenkingen, blackface en racistische feesten zoals Sinterklaas. Just saying.»

'SCHURFTIGE PAPEGAAI'

DIMITRI LEUE (acteur) «Ik speel momenteel mijn voorstelling 'Maura', over iemand die vastzit in zijn eigen denken en alles steeds herhaalt en herkauwt. Het feit dat het publiek weet dat ik die voorstelling 49 keer speel in zeven dagen wordt een deel van de performance. Daarna zal het weer een pak rustiger zijn. Alle optredens met Von Kapp, mijn muziekgroepje voor kinderen, zijn afgelast.»

HUMO Dan heb je dus weer veel tijd om te lezen.

LEUE «Ja, maar ik heb ook tijdens de coronacrisis flink gelezen. Ik heb eindelijk de oude doos boeken opengedaan die ik van mijn bompa heb geërfd. Allemaal Vlaamse literaire werken. Ik heb de canon gewoon in mijn kelder staan. In bruine exemplaren die uiteenvallen als je erin bladert, en waar mijn grootvader allemaal krantenartikels heeft bijgestoken. Zo heb ik 'Reinaert de vos' nog eens ter hand genomen: ik was echt ontroerd, omdat ik het gevoel had dat ik in de ziel van mijn grootvader aan het bladeren was. Hij was een fiere Vlaming en hoewel ik zelf niet zo erg met die Vlaamse identiteit bezig ben, was ik wel blij om de boeken die ermee geassocieerd worden nog eens vast te pakken. 'Pallieter' van Felix Timmermans bijvoorbeeld. Dat wordt vaak afgedaan als folkloristisch werk waarin te veel stijlfiguren bij samengepropt worden, maar ik vond die barokke taal net heerlijk. Ik heb heel hard genoten van het zintuiglijke, van het één zijn met de natuur. Volgens mij was Timmermans gewoon een ecologist. Hij heeft ook 'De harp van Sint-Franciscus' geschreven, opnieuw een ode aan de natuur. Timmermans is helemaal voor de kar gespannen van het Vlaams-nationalisme, maar het zou jammer zijn als hij daardoor minder gelezen wordt. 'Pallieter' is een boek vol prachtige zinnen. En trouwens, wat dat Vlaams-nationalisme betreft, Pallieter trekt uiteindelijk weg uit het Vlaamse land. Het is een Vlaams boek omdat Pallieter lak heeft aan alle wetten. Ik ben in elk geval vertrokken met de canon. Het volgende boek dat ik wil lezen is 'Houtekiet' van Gerard Walschap.

»Ik vond in dezelfde koffer ook nog een eerste druk van 'El periquillo sarniento' van José Joaquín Fernández de Lizardi. Dat is het eerste Spaanstalige literaire werk uit Latijns-Amerika, maar het werd nog nooit in het Nederlands uitgegeven. Het is een soort Reinaert-verhaal en de titel laat zich vertalen als 'De schurftige papegaai'. Ik wil het heel graag lezen, maar mijn Spaans is niet zo goed. Bij dezen roep ik de uitgeverijen op om zich zo snel mogelijk aan een vertaling te zetten. Als ze het boek nergens kunnen vinden, mogen ze het bij mij komen ophalen.»

HUMO Je houdt het deze zomer dus niet alleen bij de Vlaamsche literatuur?

LEUE «Ik zat voor de pandemie net in een trip van hedendaagse Italiaanse schrijvers. Alessandro Baricco met 'Mr Gwyn' en 'Zijde'. Sandro Veronesi ligt klaar met 'De kolibrie' en ook van Paolo Giordano wil ik nog zoveel mogelijk lezen. Wanneer het klikt met een schrijver, lees ik graag boek na boek. Dat heb ik ook met John Irving of Salman Rushdie. Er zijn een paar schrijvers die niets verkeerd kunnen doen voor mij. Bij de Italianen is Baricco mijn favoriet. Hij schrijft met poëzie én humor. Daar ben ik gevoelig voor.»

'ALTIJD DODE MANNEN'

SIEN VOLDERS (schrijfster) «Ik zit in de laatste eindsprint voor het manuscript van mijn tweede boek, 'Oogst', dat in oktober zal verschijnen. Tijdens de redactierondes heb ik geen bandbreedte vrij om te lezen, maar na het indienen van elke ronde vlieg ik er weer in. Het plan voor de zomer was om naar de Faeröer-eilanden te gaan en me aldaar te pletter te lezen in een huisje met uitzicht op een prachtige baai, maar het zal onze tuin worden.

»Ik vind het heel plezierig om in de vakantie in een stomend ritme boeken te verslinden. In die periodes wil ik een leesritme creëren waar ik dan de rest van het jaar op kan uitbollen. Een zeer aan te raden methode daarvoor is het lezen van novelles, en het prettige aan de literatuurgeschiedenis is dat er absolute parels zijn. Uitgeverij Van Oorschot geeft nu allemaal novelles en kortverhalen uit van de grote Russen in hun catalogus: Poesjkin, Tolstoj, Paustovski, Toergenjev, Gogol. Allemaal beeldmooi vormgegeven en voor nog geen 10 euro per boekje. Bovendien zijn het softcovers en passen ze perfect in de valies of rugzak. Heerlijke verhalen waar je in één avond door bent, en dat van auteurs die je normaal alleen al door het volume liever in de kast laat staan.»

HUMO Geen 'Oorlog en vrede' voor jou in de vakantie?

VOLDERS «Dat kan wel, hoor, zodra je het juiste leestempo te pakken hebt. De laatste jaren ben ik aan het experimenteren met boeken gelijktijdig te lezen. Dat kon ik vroeger helemaal niet. Een boek moest helemaal uit zijn voordat ik aan het volgende begon. Maar sommige boeken zijn nu eenmaal trager. Dat geeft niet, elk boek heeft zijn eigen ritme, maar de taaie combineer ik graag met andere. Zo ben ik al een hele poos 'De wetenden' van Mircea Cartarescu aan het lezen, en omdat dat zich iets trager laat lezen, lees ik tussendoor ook andere auteurs. Soms is het ook plaatsgebonden: je hebt je bedboek, je badboek, je zetelboek en het boek dat in de sacoche mag. Overlappingen zijn mogelijk en wenselijk.

»Sinds pakweg een jaar is daar ook het luisterboek bij gekomen. Echt een aanrader als je lang in de auto moet zitten met jengelende kinderen op de achtergrond. Gewoon de koptelefoon opzetten en luisteren naar voorgelezen boeken. Een van mijn eerste was 'For Whom the Bell Tolls' van Ernest Hemingway.»

HUMO Heb jij weleens auteurscrushes?

VOLDERS «Ja, maar bij mij zijn het altijd dode mannen. Hoe ouder ik word, hoe ouder de boeken die ik lees. Mijn volgende roman speelt zich af op Sicilië en een goede manier om een land of streek te leren kennen, is te kijken wie daar de grote literatuur heeft geschreven. Nu ben ik dus de 19de-eeuwse Siciliaanse schrijver Giovanni Verga aan het lezen en herlezen. Zijn verhalenbundel 'Landleven' is prachtig. Een goeie vijftig jaar ouder, maar heel vergelijkbaar met Beppe Fenoglio. Zijn novelle 'Doem' heb ik aan het begin van de zomer voor de vijfde keer herlezen. Die raak ik niet beu. Hetzelfde gevoel heb ik bij 'Sula' van Toni Morrison en het werk van Knut Hamsun. Met perfecte novelles ben ik aan het einde zo platgeslagen dat ik even niets anders kan lezen, en dan is het enige wat je kan doen van voren af aan beginnen.»