Dijon rookt na van de rellen: ‘De politie heeft die Tsjetsjenen geen strobreed in de weggelegd’

Gewapende Tsjetsjenen uit Frankrijk en Duitsland hielden dit weekend ongekend gewelddadig huis in Dijon. Hun acties waren een strafexpeditie tegen Maghrebbijnse jongeren. Of is er sprake van een drugsoorlogje? Een bewoner: ‘Als ónze jongeren iets verkeerd doen, ziet het hier blauw van de politiewagens.’

Een terroristische aanslag. Dat was het eerste waar barvrouw Cécile Dechelotte aan dacht toen ze op vrijdagavond een stuk of honderd mannen vanaf het nabijgelegen Place de la République de straat in zag rennen. ‘Ze renden allemaal dezelfde kant op, weg van het plein. Sommigen schreeuwden. Ik dacht dat ze ergens voor op de vlucht waren.’

De veertig cafégangers die op het terras van haar kroeg in hartje Dijon het weekend inluiden, vluchten razendsnel naar binnen. Terwijl Dechelotte de deur op slot draait, ziet ze dat het niet om een aanslag gaat. Of beter gezegd: dat de mannen niet wegvluchten van een aanslag. Hun gezichten zijn verborgen achter maskers en capuchons. Ze hebben wapens in hun handen: honkbalknuppels en ijzeren staven, hamers, schroevendraaiers en ander gereedschap.

De gemaskerde mannen hebben het gemunt op het waterpijpcafé aan de overkant van de straat. ‘Ze sloegen alles kort en klein. Maar ze lieten voorbijgangers met rust; mijn terrasmeubilair hebben ze ook met geen vinger aangeraakt. Het was een gerichte aanval.’

Gedoe van uitgaanspubliek

Dijon is een rustige, gemoedelijke stad. In de middeleeuwen zetelden hier de machtige hertogen van Bourgondië. De stad is bekend om zijn mosterd. ‘Er gebeurt hier zelden wat,’ zegt de eigenaar van een kiosk op het plein. ‘Heel soms hebben we wat gedoe van uitgaanspubliek dat te veel gedronken heeft. Dat is eigenlijk alles.’

Toch wil de kioskuitbater alleen anoniem iets zeggen. ‘Je weet nooit wat de gevolgen kunnen zijn. Ik neem liever het zekere voor het onzekere, na wat er hier gebeurd is.’

De Dijonnais zijn nog nauwelijks van de schrik bekomen. Vrijdagavond verzamelden zo’n honderd gewapende Tsjetsjenen zich op het Place de la République. Vanaf daar bestormden ze shishabar le Black Pearl, waar nu niet meer van over is dan een ravage die is verstopt achter houten schotten. De politie moest er met traangas aan te pas komen om ze te verjagen, maar hield niemand aan.

Tsjetsjeense strafexpeditie

In de daaropvolgende 48 uur zou blijken dat de aanval op de shishabar pas het begin was van een Tsjetsjeense strafexpeditie. Op vrijdag-, zaterdag- en zondagnacht trokken de Tsjetsjenen naar Les Grésilles, een achterstandswijk waar veel Maghrebbijnse Fransen wonen. Ze hebben er op ongekend gewelddadige wijze huisgehouden. Voor een pizzeria is een man in zijn rug geschoten. Anderen werden met knuppels en wapenstokken in elkaar geslagen.

De aanvallen, blijkt al snel, zijn een represaille voor iets wat een 16-jarige Tsjetsjeense jongen in de nacht van dinsdag 9 juni op woensdag 10 juni is overkomen bij het waterpijpcafé. Over wat zich daar precies heeft afgespeeld, doen verschillende verhalen de ronde. Duidelijk is dat de jongen in elkaar is geslagen door drugsdealers van Noord-Afrikaanse komaf. Volgens de vader van de jongen, die anoniem zijn verhaal deed in de Franse media, bedreigden ze zijn zoon daarna met de loop van een pistool in zijn mond.

De Tsjetsjenen, die met zo’n tweehonderd man vanuit heel Frankrijk en ook Duitsland naar Dijon zijn gekomen, blijven maandagnacht weg. Maar daarmee keert de rust niet terug. Op video’s is te zien hoe Maghrebbijnse jongeren in Les Grésilles in de lucht schieten met automatische geweren. Die nacht slopen ze surveillancecamera’s, steken ze auto’s en prullenbakken in brand en werpen op de toegangswegen naar hun wijk barricades van brandende brokstukken op, om een potentiële nieuwe Tsjetsjeense aanval te verhinderen.

‘Oprotten jullie’

Dinsdagavond is de spanning nog altijd voelbaar. Letterlijk: zodra de auteur en de fotograaf van dit verhaal een paar stappen in de wijk zetten – het notitieblok en het fototoestel zitten nog weggeborgen in de binnenzakken – beginnen drie in trainingspak gestoken jongens stenen te gooien. De fotograaf wordt op zijn linkeronderarm geraakt door een steen ter grootte van een vuist. ‘Oprotten jullie,’ klinkt het. ‘Ga maar ergens anders jullie kutreportage maken. Vuile Le Pen-stemmers.’

Eerder op de dag had Marine Le Pen, die niet wist hoe snel ze naar Dijon moest komen om een politiek slaatje uit de situatie te slaan, gezegd dat ze niet meer wist ‘of het hier Bagdad is of het Wilde Westen’. Haar auto werd bij aankomst belaagd door demonstranten.

Les Grésilles mag dan in Dijon bekendstaan als een moeilijke wijk, normaliter is het geen no-gozone zoals je die ten noorden van Parijs of Marseille hebt. De rechthoekige betonnen flats, gebouwd in de jaren 50 en sindsdien vooral bewoond door niet-westerse immigranten, zijn prima onderhouden – in vergelijking met wat je in beruchte banlieues van grotere steden aantreft. Er is kleine criminaliteit, vaak drugsgerelateerd, maar grootschalige gewapende conflicten zijn er hoogst ongebruikelijk.

Maar na de Tsjetsjeense invallen staat de wijk onder hoogspanning. Bij de bouchérie halal – aan de rand van Les Grésilles, bij de gelijknamige tramhalte – ontspint zich de volgende morgen een discussie over de Tsjetsjenen. ‘Laffe honden,’ vindt de slager. ‘Ze moeten een paar mensen hebben, maar komen met z’n honderden onze hele wijk aanvallen. Er zijn onschuldige mensen gewond geraakt, brave huisvaders!’

Duizend euro

Volgens één van de vaste klanten – ‘noem me maar Saïd’ – is het allemaal begonnen om duizend euro, die de Tsjetsjeense jongen schuldig zou zijn geweest aan een dealer. Maar Saïd wil niet alle Tsjetsjenen over één kam scheren. Hij kent ze niet persoonlijk, in Dijon wonen er nagenoeg geen, maar hij heeft van horen zeggen dat ze drie schapen hebben gegeven aan de moskee van de nabijgelegen stad Dole, als excuusgebaar. ‘Zij zijn ook moslims.’ Volgens de slager maakt dat het juist alleen maar erger.

Onduidelijk is of het de Tsjetsjenen daadwerkelijk alleen te doen was om wraak voor de 16-jarige jongen. In Nice zijn gevallen bekend van Tsjetsjenen die Maghrebbijnse drugsdealers met geweld hebben verjaagd. Volgens de Tsjetsjeense gemeenschap omdat ze het gedeal zat zijn, volgens de burgemeester omdat ze de drugshandel willen overnemen.

Saïd vraagt zich af hoe het mogelijk is dat de Tsjetsjeense belagers ongehinderd hun gang konden gaan. ‘Ze zijn hier in colonne heen gereden. De politie stond nog net niet te applaudisseren. Als ónze jongeren iets verkeerd doen, ziet het hier blauw van de politiewagens.’

Falende inlichtingendiensten

Niet alleen in Les Grésilles verbazen ze zich over het optreden van de politie. ‘Bij een demonstratie van het zorgpersoneel zag ik hier overal agenten, maar die Tsjetsjenen hebben ze geen strobreed in de weggelegd’, zegt barvrouw Dechelotte. ‘Ik had liever gezien dat het andersom was.’

Volgens François Rebsamen, de socialistische burgemeester van Dijon, hebben de inlichtingendiensten gefaald, omdat men de wraakacties niet heeft zien aankomen. De politie valt weinig te verwijten, zei hij op de radio: ze waren simpelweg met te weinig. ‘In de grote steden van Frankrijk zijn ’s nachts nooit genoeg agenten. Dat zal iedere burgemeester beamen.’

(VK)