‘Dit jaar is het zelfs voor fans lastig geworden om het gedrag van Elon Musk te verantwoorden’

Elon Musk speelde in 2022 zijn positie als rijkste mens ter wereld kwijt, zag de Tesla-aandelen fors kelderen en krijgt als Twitter-CEO pek en veren aangemeten. Drie vlakken waarop het helemaal misliep voor de miljardair van het moment.

1. De Twitter-saga

In april had Twitter al een overnamebod van 44 miljard euro aanvaard, pas maanden later mag Elon Musk zich – met lichte tegenzin – eigenaar noemen van het sociale netwerk. Op 28 oktober tweet hij ‘the bird is freed’ en bestormt hij met een lavabo in de handen het hoofdkwartier van zijn nieuwe speeltje – om het woordgrapje ‘let that sink in’ te kunnen maken.

Daarmee is de toon gezet. Volgens Frederik De Bosschere van techpodcast Computer Club kun je moeilijk ondoordachter te werk gaan. ‘Musk houdt ervan om de wereld te trollen, om de luis in de pels te zijn. De wens Twitter te kopen kwam er letterlijk na een gesprek van enkele minuten met de vorige CEO. Maar deze keer is hij zichzelf tegengekomen, en niet enkel omdat hij Twitter tegen een veel te hoge waardering heeft gekocht.’

De credibiliteit van Musk krijgt inderdaad een forse klap: om Twitter te kopen (en recht te houden) moet hij miljarden aan Tesla-aandelen verkopen. Maar vooral het ‘grote plan’ stoot tegen de borst. Musk verkoopt zichzelf als redder van de democratie en de vrije meningsuiting, maar bant accounts die hem niet zinnen en schrapt de mogelijkheid om te linken naar concurrerende platformen zoals Instagram of YouTube.

‘Twitter is in een recordtempo het pad aan het bewandelen waar iedereen net van weg wil: dat van de toxiciteit’, zegt De Bosschere. Met tweets zoals ‘mijn voornaamwoorden zijn Vervolg/Fauci’ doet Musk daar zelf gretig aan mee. Mede daardoor is er een exodus van adverteerders. ‘Terwijl het platform al langer sukkelt om zijn grote culturele impact om te zetten naar commercieel succes.’

Ook heel wat (beroemde) gebruikers verlaten het platform. De vraag die op ieders lippen brandt, giet hij dan maar zelf in een poll: “Moet ik opstappen als hoofd van Twitter?” Van de 17,5 miljoen stemmers vindt 57,5 procent van wel. Wordt vervolgd.

De crash van Tesla

Was het aandeel van Tesla niet gewoon stevig opgeblazen? Wellicht. En hebben alle groeibedrijven in 2022 dan geen forse klappen gekregen door de oplopende rente? Klopt. Toch verklaart het niet waarom het aandeel dit jaar al 69 procent verloor, ruim het dubbele van de Nasdaq-maatstaf.

‘Musk heeft Tesla in de steek gelaten en Tesla heeft geen functionerende CEO’, tweette Leo Koguan, de op twee na grootste aandeelhouder, deze maand. De teneur is dat de aandacht van Musk te veel elders ligt: bij ruimtevaartbedrijf SpaceX of neurotechnologiebedrijf Neuralink, en nu dus ook Twitter.

Volgens beursanalist Stefan Willems (Spaarvarkens.be) gaat die analyse voorbij aan de wankelende automarkt, die de eerste tekenen van recessie vertoont. ‘Het is geen toeval dat Tesla met prijskortingen zwaait. Tijdelijk zogezegd, maar ik zie dat aanhouden.’

Willems merkt op dat de markt voor elektrische voertuigen almaar minder gedomineerd wordt door Tesla. ‘In de VS was Tesla in 2020 goed voor zo’n 80 procent van de verkoop van elektrische wagens, nu is dat gezakt naar 65 procent.’ Vooral Chinese bedrijven, met minder ronkende namen als BYD, versterken hun positie.

In die zin is vooral een idee aangetast. ‘Tesla als grote winnaar van de elektrische revolutie, daar geloof ik niet meer in’, zegt Willems. Terwijl de waardering op de beurs volgens hem net gebaseerd is op een soort alleenheerschappij. Rooskleurig ziet hij de toekomst niet in. ‘In vergelijking met de rest van de automarkt blijft de huidige koers vrij hoog. Er kan nog een pak af.’

Zeker omdat er nu ook een imagoprobleem speelt. Ooit was Tesla een positief statussymbool, het ereteken van de milieubewuste kapitalist. ‘Nu zien mensen dat je rondrijdt met de auto van een ‘klootzak’’, zegt Willems.

De mens Musk

Waar is het zo fout gelopen? In 2021 werd Musk door Time uitgeroepen tot Person of the Year en begin 2022 kreeg hij een open doekje voor zijn hulp aan Oekraïne. Dankzij de Starlink-satellieten van SpaceX werd de communicatie op het oorlogsterrein gewaarborgd.

Toegegeven: controversieel is hij altijd al geweest. Zo maakte hij in 2018 een Britse duiker bij de reddingsoperatie in de Thaise grot uit voor ‘pedo’ nadat zijn eigen miniduikboot voor pr-stunt was versleten. ‘Zulke dingen werden onder de innovatiemat geveegd’, zegt De Bosschere. ‘Maar dit jaar is het zelfs voor fans lastig geworden zijn gedrag te verantwoorden.’

Zeker de laatste maanden zit Musk in een negatieve spiraal: begint hij geen relletje op Twitter, dan ontslaat hij de helft van de werknemers met een gortdroge mail. Of hij tweet een ‘vredesplan’ dat ruikt naar een Russische debatfiche. ‘Hij wil zich met alles moeien en doet dat met een bijna Trumpeske mediageilheid’, zegt De Bosschere.

Dat weegt, aan beide kanten van het politieke spectrum. Uit een Amerikaanse poll blijkt dat het aantal ‘ongunstige indrukken van Musk’ zowel bij Democraten (+22 procent) als bij Republikeinen (+8 procent) is gestegen.

Vooralsnog bezit Musk nog één groot wingewest: onze aandachtsspanne. Nooit werd zijn naam vaker vermeld door media – een groei van 70 procent ten opzichte van 2021, toont databank Belgapress. Op 17 januari 2023, zo voorspellen analisten, zal zijn Twitter-account Barack Obama voorbijsteken qua aantal volgers.

Dan is hij de eigenaar én de invloedrijkste stem van Twitter. Die situatie lijkt uniek én problematisch.

_(DM)