Docu: Esther Forever
De uitnemende Waalse cineast Richard Olivier is de maker van ‘Transit Ostend’, de welbekende documentaire over de Belgische periode van Marvin Gaye: meer reclame zouden wij niet hoeven te maken voor ‘Esther Forever’, ’s mans tragikomische film uit 2007 over een markante bejaarde uit Machelen. Dat doen we dan ook niet.
Richard Olivier «Halverwege de jaren 90 draaide ik voor de RTBF de kortfilm ‘Peaux de chagrin’, over mensen die hun overleden huisdieren lieten opzetten. De wonderlijkste figuren heb ik toen leren kennen, zoals Esther (links op foto) en Elvire Frodure, twee bejaarde zussen die samenleefden in Machelen: Vlaamse dames, maar omdat er in het café dat hun ouders indertijd uitbaatten veel Waalse klanten over de vloer kwamen, spraken ze allebei een mondje Frans. Gedurende enkele dagen ben ik dan bij hen over de vloer geweest om te filmen, en ’t was vooral Esther die mijn hart stal, vanwege haar hartelijkheid en haar vranke manier van praten – Elvire was wat stugger en stiller.
»Na de opnames ben ik de zusters Frodure nog geregeld gaan bezoeken, omdat ik merkte dat ze mijn aanwezigheid op prijs stelden. En toen ik eind de jaren 90 naar een geschikt onderwerp voor een nieuwe documentaire zocht, kwam ik op het idee om een film te maken over Esther – ik dacht, ik laat haar gewoon praten over haar leven, en ik laat de camera rollen. Zo gezegd, zo gedaan: zo is ze over haar jeugd in het café begonnen, toen ze een zeker succes kende bij het mannelijke cliënteel, en ook over het feit dat ze nooit getrouwd is of kinderen heeft gekregen. Ze heeft nooit kinderen gewild, want ‘op een dag verlaten ze je en willen ze je niet meer zien’. Dat is typisch Esther: ze heeft een panische verlatingsangst, wat zich ook uit in het feit dat ze al haar overleden huisdieren laat opzetten. Lachwekkend misschien, maar Esther is niet gek; ze is enkel hypergevoelig, en houdt zo ongelooflijk veel van haar huisdieren dat ze hun dood simpelweg niet accepteert. Ergens in de film vraag ik haar: ‘En als je je moeder had kunnen laten opzetten, had je dat dan ook gedaan?’ ‘Ja,’ antwoordt ze heel oprecht, ‘maar de wet verbiedt het. En daarbij: als ik er niet meer zal zijn, wat gaat men dan met haar doen?’
»Voor zo’n pareltje zou een grote toneelschrijver als Molière een arm veil hebben gehad, me dunkt. Net zoals voor Esthers antwoord toen ze een keer op straat werd aangesproken door een journalist van VTM, die haar vroeg hoe ze over de liefde dacht: ‘Liefde, dat is heel zachtjes praten, en heel zwaar liegen.’»
HUMO Zeven jaar hebben de opnames van ‘Esther Forever’ geduurd, en ergens halverwege overleed Elvire. Een drama voor Esther, uiteraard, maar voor uw documentaire was het een godsgeschenk.
Olivier «Elvires overlijden was uiteraard een twist die ik zelf totaal niet verwacht had. En ik had al helemaal niet verwacht dat ik de opgebaarde Elvire in haar kist zou kunnen filmen. Maar ’t was inderdaad vreselijk voor Esther, temeer omdat ze zichzelf om één of andere reden de schuld geeft voor de dood van haar zus.»
HUMO U opent uw film met de woorden ‘Ceci n’est pas une fiction’. Waarom?
Olivier «In ’97 werd ‘Peaux de chagrin’ vertoond op het IDFA in Amsterdam, een festival voor documentaires. Na afloop was er een vragenuurtje met het publiek, en tot mijn verbazing waren er verscheidene mensen die me vroegen waarom ik voor fictieve personages had gekozen. Kijk, ik zou best een theaterstuk of een speelfilm over haar kunnen maken, maar Esther is wel degelijk een echt bestaand persoon: 85 is ze nu, en ze leeft nog altijd in Machelen. Binnenkort zie ik haar nog ’ns: ik zal de Humo voor haar meenemen, en haar dit artikel laten lezen.»
Bekijk een fragment:
