Donald Trump wordt nu tóch vervolgd: ‘Hij is erop gebrand om in handboeien gefotografeerd te worden’

Lang leken alle juridische problemen van Donald Trump af te glijden als waterdruppels van een eend. Nu heeft een burgerjury in New York hem dan toch in staat van beschuldiging gesteld. Het is voor het eerst dat een Amerikaanse oud-president vervolgd wordt voor een misdaad.

Wat staat er in de aanklacht?

Dat weten we nog niet, die is nog verzegeld. We weten wel dat de aanklacht, ondertekend door Alvin Bragg, de districtsaanklager van New York County, draait om betalingen die Donald Trump deed aan Stormy Daniels, een porno-actrice met wie hij het bed had gedeeld. In 2016, toen Trump campagne voerde om president te worden, betaalde hij haar 130.000 dollar om te zwijgen over die affaire. Het plan om het verhaal te onderdrukken mislukte; de zaak lekte toch uit.

Nu is het betalen van zwijggeld niet illegaal, maar valsheid in geschrifte wel, en Trumps voormalige advocaat Michael Cohen deed in 2018 een boekje open over de clandestiene manieren waarop deze zaak in de boeken was weggewerkt.

De grote vraag is nu wat het juridische onderzoek nog meer heeft opgeleverd. Valsheid in geschrifte mag niet, maar vergeleken met sommige andere zaken die tegen Trump lopen – bijvoorbeeld over de poging om de verkiezingsuitslag te wijzigen – lijkt het op het eerste gezicht toch nogal klein bier. De zaak loopt al vijf jaar, en stond bekend als de ‘zombiezaak’ – hij werd als een hete aardappel doorgegeven tussen opeenvolgende aanklagers van het district New York. Waarom besluit aanklager Alvin Bragg nu ineens om Trump wel te vervolgen?

Trump zelf weet het wel: het is een politiek gemotiveerde aanklacht, en dus is het niet toevallig dat die weer boven komt drijven nu hij een nieuwe presidentscampagne is begonnen. Aan de andere kant: de aanklacht is goedgekeurd door een grand jury, een soort geheime onderzoeksjury van burgers, die stemmen over de sterkte van het bewijs. Die procedure is bedoeld als een extra controle op de eventuele grillen van overenthousiaste aanklagers; een zaak die door een grand jury is goedgekeurd, staat vaak sterk.

Wat gebeurt er nu verder?

Trump zal zich, zoals iedere Amerikaanse burger die in staat van beschuldiging wordt gesteld, op het politiebureau of het kantoor van de aanklager moeten melden, waar hem zijn rechten zullen worden voorgelezen, zijn vingerafdrukken worden afgenomen, en de camera op hem gericht zal worden voor een mugshot: dat beeld zal bij voorbaat al een van de meest iconische plaatjes van 2023 worden. Waarschijnlijk wordt hij, als verdachte met een laag vluchtrisico, daarna weer vrijgelaten in afwachting van de verdere procedure.

Dit alles zal op dinsdag gebeuren, vingen sommige Amerikaanse media op uit de wandelgangen. Maar Alvin Bragg en Trumps advocaten onderhandelen nog over de precieze voorwaarden waaronder Trump zich meldt.

Bij verdachten die in de publiciteit staan, leiden zulke onderhandelingen er vaak toe dat diegene zich buiten kantooruren mag melden, of via een zij-ingang, om de vernedering van grote media-aandacht te voorkomen. Trump schijnt er juist een flinke show van te willen maken. Hij is erop gebrand om in handboeien gefotografeerd te worden, zo tekenden Amerikaanse media op uit zijn kringen, dat zou nog een iconisch beeld opleveren, dat hem in de campagne goed van pas zou komen.

Wat betekent dit voor de campagne van Trump?

Voor Trump zelf is dit het zoveelste bewijs van wat hij al tijden roept: ze hebben het op mij voorzien. Peilingen laten zien dat een meerderheid van de Republikeinse kiezers die mening deelt. De steun voor Trump nam de afgelopen tijd toe, te midden van de geruchten over de aanstaande vervolging.

Of dat zo blijft, is de vraag. Zijn fanatieke aanhang zal er zeker extra door gemotiveerd worden, maar er is ook een groep Republikeinse kiezers die Trump misschien wel steunt, maar ook vindt dat het tijd is om vooruit te kijken, en door te gaan met iemand anders.

Voor de uitdagers van Trump is het nu de grote vraag hoe ze dat sentiment kunnen bespelen, zonder Trump openlijk af te vallen, want daarmee zouden ze in de Republikeinse partij hun politieke doodsvonnis tekenen. Ron DeSantis, de gouverneur van Florida die als belangrijkste uitdager wordt gezien, en die al weken hard wordt aangevallen door Trump, gaf reeds een ronkend statement af dat Florida Trump onder geen beding ‘uit zou leveren’, iets dat verder helemaal niet aan de orde is.

Welke andere zaken lopen er nog tegen Trump?

Niemand kan de tel precies bijhouden. In 2016 berekende de krant USA Today dat hij in de drie decennia daarvoor in 3500 rechtszaken verwikkeld was geraakt, en dat was nog voor hij president werd.

De belangrijkste drie die nu tegen hem lopen zijn een onderzoek naar zijn medeplichtigheid aan de bestorming van het Capitool, een onderzoek naar zijn weigering om na zijn presidentschap staatsgeheime documenten terug te geven, beide door landelijke aanklagers, en een onderzoek van een districtsaanklager in Georgia naar zijn pogingen om de verkiezingsuitslag daar te veranderen.

Veel juridische analisten waren verbaasd dat het juist de zaak-Stormy Daniels is – die helemaal niet zo sterk lijkt – die ineens in een stroomversnelling kwam. Dit is bij uitstek het soort zaak dat normaal van hem afglijdt als water van een eend. Maar ook als deze zaak tot niets leidt, kan die toch van invloed zijn op andere onderzoeken, denken sommige juridische analisten.

Het is namelijk tot nu toe nooit gebeurd dat een voormalig president aangeklaagd werd, zelfs niet als daar toch echt reden voor leek te zijn, zoals bij Richard Nixon na het Watergate-schandaal. Dat dit politieke taboe nu geslecht is, kan de drempel verlagen voor aanklagers in de andere zaken om ook door te zetten.

Wat betekent dit allemaal voor de Amerikaanse democratie?

Ook als hij in de gevangenis zou belanden, kan Trump gewoon blijven meedoen aan de presidentsverkiezingen. Het zou ook niet voor het eerst zijn. In 1920 deed de socialistische leider Eugene Debs mee vanuit de gevangenis. Hij beloofde dat hij zichzelf gratie zou verlenen, zodra hij tot president verkozen zou zijn. Zo ver kwam het niet: Debs bleef steken op 3,4 procent van de stemmen. Als het deze keer anders loopt, zou het de Amerikaanse democratie wel in onbekend vaarwater brengen.

Volgens sommige analisten is dat nu sowieso wel gebeurd. ‘Of de aanklacht nu gerechtvaardigd is of niet, er is een rode lijn mee overschreden in de Amerikaanse politiek en wetsgeschiedenis’, vertelt Harvard-hoogleraar rechten Jack L. Goldsmith aan The New York Times. Niet alleen de vervolging van een ex-president is nieuw, ook het feit dat dat door een lokale aanklager gebeurt, is mogelijk van belang. Dat kan, zo denken sommige beschouwers, de deuren open zetten voor andere lokale aanklagers – al dan niet politiek gemotiveerd – om heel veel hooi op hun vork te nemen en voormalige, of dienende, presidenten te gaan onderzoeken.

(Trouw)