Door van de gevangenenruil een slechte spionagethriller te maken leerde Poetin Joe Biden een duur lesje

De delegaties van twee staatsvijanden lopen naar elkaar toe op een verlaten tarmac. Ze kijken elkaar in de ogen, hun adem stokt, de suspense zwelt aan. Dan volgt de apotheose van een maandenlang voorbereide deal: een Amerikaan wordt geruild voor een Rus. Een Aleksandrovkoor zet nét niet het volkslied in. De Rus valt zijn landgenoten hartelijk in de armen, dankbaar dat hij van de westerse verdorvenheid terug naar de ijzeren discipline en glorie van moedertje Rusland mag.

Het had zomaar een scène uit een slechte spionagefilm uit de jaren 80 kunnen zijn, maar het zijn echte beelden die de Russische veiligheidsdiensten verspreidde van de gevangenruil tussen Brittney Griner en Viktor Bout. Maar terwijl er tijdens de Koude Oorlog en in alle cinematografische vertalingen daarvan de ene topspion voor de andere werd geruild, lijkt het evenwicht in de meest recente deal tussen de Verenigde Staten en Rusland zoek. De Amerikaanse basketbalvedette Britney Griner werd tien maanden geleden betrapt toen ze - moord! brand! - een paar vullingen met cannabisolie voor een vapepen in haar bagage had zitten en vloog linea recta een grimmig strafkamp in. Russische wapenhandelaar Viktor Bout, een deugniet die ook ‘de handelaar des doods’ wordt genoemd, zat in de VS achter de tralies om redenen die zelfs Patrick Haemers begrijpelijk zou vinden.

Toch stonden de twee plots tegenover elkaar op een betonnen landingsbaan in Abu Dhabi, en daar lijkt vooral Rusland de nadruk op te willen leggen. ‘Moments ago I spoke to Brittney Griner. She is safe. She is on a plane. She is on her way home’, twitterde Amerikaans president Joe Biden met een bijzonder gevoel voor de pathetische kracht van punten en enters dan wel, maar het Kremlin draaide de propagandakraan veel verder open. Een cameraploeg van de Russische inlichtingsdiensten verschool zich daarvoor in het vliegtuig dat Viktor Bout weer naar huis mocht brengen en legde de gescripte ontmoeting tussen de twee gevangenen vast op beeld. Terwijl Griner eerder schijnbaar emotieloos richting vrijheid stapt, wordt Bout omhelsd als was hij hun lang verloren zoon.

Dat was hij niet van hen, maar wel van zijn arme moedertje, die omringd door cameraploegen van de staatstelevisie stond te wachten op de Russische luchthaven waar haar bloedeigen crimineel zodra zou landen. Tranen vloeiden rijkelijk, want de wapenhandelende held des vaderlands is terug. In de VS wordt Brittney Griner intussen - terecht - alle rust gegund, in Rusland staan de regisseurs klaar om Bouts levensverhaal in een biopic te gieten. Als er één strijd is die Poetin nog kan winnen, dan is het de progandaoorlog.