'Dossier K.': op zoek naar de échte Albanese maffia

Naar 'Dossier K.' gaan kijken kan ernstige gevolgen hebben: tijdens uw bioscoopbezoek blijven uw bezittingen onbeheerd achter, en zwierven er buiten geen Albanese en Kosovaarse bendes rond? Elkaar overhoop schieten in de straten van Antwerpen doen ze niet meer, maar intussen dringen ze met rustige vastheid steeds dieper door in de Belgische onderwereld. Welkom bij de Albanese maffia, uw partner in georganiseerde diefstal, drugshandel, mensensmokkel en prostitutie.

undefined

'Dossier K.' is aardig op weg om een kaskraker te worden. Tienduizenden Vlamingen zijn al gaan kijken naar het rauwe epos over Albanese bendes die elkaar in Antwerpen uitmoorden. En het moet gezegd: Jan Verheyen heeft zich lekker laten gaan. Shoot-outs en executies volgen elkaar in ijltempo op, kelen worden met vaste hand en scherp lemmet overgesneden, bij voorkeur onder het debiteren van de Kanun, de middeleeuwse erecode die als een rode draad door de film loopt. Alleen: hoe realistisch is 'Dossier K.'? Was het de laatste jaren niet vrij stil geworden rond de Albanese maffia? En wil dat dan zeggen dat de Albanese bendes in ons land op hun retour zijn? Alvast op die vraag luidt het antwoord néén: dat bewijzen de statistieken van Laurent Sartorius, hoofd van de Cel Balkan van de federale politie.

Laurent Sartorius «Eén op de drie rondtrekkende dadergroepen in België is Albanees. En met Albanees bedoel ik: behorend tot de Albanese taal en cultuur. Albanië zelf blijft de grootste leverancier, maar dadergroepen uit Kosovo en Macedonië vallen ook onder die noemer.»

HUMO Hoeveel bendes hebt u al opgerold?

Sartorius «Ik zou het eens dringend moeten optellen. Maar zelfs als we ons tot de laatste vijf jaar beperken, gaat het over tientallen bendes. En als je vanaf het prille begin rekent, zeg maar halfweg de jaren negentig, dan zijn het er een pak meer dan honderd.

»Het is ook geen Belgisch fenomeen, want Albanese bendes zijn in heel Europa actief. Gelet op de omvang van de Albanese gemeenschap zijn ze zwaar oververtegenwoordigd in de Europese misdaadstatistieken. Albanië telt 3,5 miljoen inwoners, Kosovo 2 miljoen en in Macedonië leven nog enkele tienduizenden etnische Albanezen: veel kun je dat niet noemen. Maar er is ook nog de diaspora. In Duitsland wonen meer dan een half miljoen Albanezen, in Griekenland en in Italië telkens meer dan 400.000, in Zwitserland zijn het er nauwelijks minder. In België wonen officieel zo'n 6.000 Albanezen, maar wij schatten het werkelijke aantal op 50.000.»

Het volledige artikel leest u in Humo 3618 van dinsdag 5 januari 2010.

De Kanun

In 'Dossier K.' laten de Albanese gangsters zich bij het regelen van hun onderlinge akkefietjes leiden door de Kanun, een 15de-eeuwse codex met regels voor een deugdzaam en vooral eervol leven. Het levert een ijzersterk scenario op, maar hoe realistisch is het?

Sartorius «Ik heb de Kanun gelezen. Interessant document. 't Is in feite een morele handleiding bij alle aspecten van het leven: bloedwraak, waar iedereen zich blind op staart, vormt er maar een klein onderdeel van. Ik twijfel er niet aan dat er uit bloedwraak moorden worden gepleegd - in Noord-Albanië leven tientallen families al decennialang onder zo'n vendettadreiging. Maar met georganiseerde misdaad heeft dat niks te maken. Ik ben in het milieu nog nooit een moord tegengekomen die door de Kanun was gedicteerd.

»Wat we wel zien, is dat de Kanun gebruikt wordt om ordinaire criminaliteit goed te praten. Wat ligt er aan de basis van de meeste moorden in het Albanese milieu? Een combinatie van machogedrag, alcohol en ruzie over geld of vrouwen. Banale motieven. Het klinkt veel mooier als je achteraf kunt beweren dat je de heilige regels van de Kanun hebt toegepast. Terwijl ze die regels niet eens kennen - de meeste Albanezen hebben nooit een letter van de Kanun gelezen. Om een voorbeeld te geven: volgens het hoofdstuk over bloedwraak mag je een slachtoffer niet zomaar neerknallen. Je moet het lijk in een welbepaalde positie leggen. En je moet vooral niet weglopen, want het is juist de bedoeling dat iedereen ziet dat je de bloedwraak hebt voltrokken. Dat staat dus in de Kanun, maar dat is niet wat wij na een afrekening in het Albanese milieu op de plaats delict aantreffen.»

Arkovska «Ik heb tijdens mijn onderzoek vijf jaar lang met die vraag geworsteld: hoe relevant is de Kanun écht? Om het helemaal zeker te weten heb ik een enquête onder negenhonderd Albanezen gehouden. Bleek dat haast niemand de regels van de Kanun kende. Ja, ze wisten dat een man het recht heeft om zijn overspelige vrouw te doden. Maar hoe zo'n vrouw dan moest worden gedood - met één enkele kogel, afgevuurd terwijl ze met haar minnaar samen is - daar hadden ze geen benul van. Mijn conclusie: de Kanun speelt in het verhaal van de Albanese bendes geen énkele rol. Het is een middel om het eigen blazoen op te poetsen.»

Sartorius «En als we toch aan het relativeren zijn: met dat legendarische eergevoel van de Albanese criminelen valt het ook nogal mee. Er wordt gezegd dat ze een gegeven woord nooit breken. Nonsens! Als een Albanees om halfvijf een deal sluit met partner A en om vijf uur kan hij een betere deal krijgen bij partner B, dan laat hij partner A meteen vallen.

»En de omerta, de zwijgplicht, is ook een mythe. Als Albanese criminelen er zelf beter van worden, werken ze tijdens een onderzoek verrassend goed mee. Het zijn in de eerste plaats opportunisten. Zoals alle criminelen.»