‘Drie jaar geleden zag ik nog koten voor 400 euro, nu begint de huurprijs bij 500 euro.’ Kunnen studenten straks nog op kot?

Studenten vinden geen koten meer. En de koten die er zijn, worden steeds duurder. De Vlaamse Vereniging van Studenten trekt daarom aan de alarmbel: ze wil dat de Vlaamse regering actie onderneemt en zorgt voor meer betaalbare koten.

Vlaanderen en Brussel kampen met een tekort aan (betaalbare) studentenkoten. In Brussel berekende Brik, de servicedesk voor studenten van het Nederlandstalig hoger onderwijs in Brussel, in een nieuw manifest dat er nu al een historisch tekort van tussen de 9.000 en 12.000 koten is.

De Vlaamse Vereniging van Studenten (VVS) vraagt nu aan de Vlaamse regering om in actie te schieten. “De voorgaande jaren zagen we het in sommige studentensteden, nu manifesteert het zich overal: er is een manifest gebrek aan koten en de prijzen rijzen de pan uit”, zegt Julien De Wit, bestuurder sociale zaken voor VVS. “Het is fijn dat sommige studenten zich een luxekot kunnen veroorloven met een pingpongtafel en yogaruimte, maar velen hebben gewoon nood aan een basiskot: een tafel, stoel, bed en kast. Arme studenten hebben nog het ‘geluk’ dat ze aanspraak kunnen maken op een gesubsidieerde residentie, maar studenten uit de lagere middenklasse dreigen tussen de mazen van het net te vallen.”

Concreet schuift de VVS vijfentwintig aanbevelingen naar voren. Sommige, zoals een betere samenwerking tussen alle betrokken diensten, liggen voor de hand. Al zitten er ook opmerkelijke voorstellen tussen, zoals het ombouwen van lege panden tot studentenkamers, de bouw van student villages buiten het stadscentrum of een Vlaams kotlabel. “Het belangrijkste is dat er oplossingen komen”, zegt De Wit. “We kaarten dit probleem al jaren aan. Het is tijd dat er boter bij de vis komt.”

Tekort

Hoe groot het tekort exact is in Vlaanderen, valt moeilijk te becijferen. Gent kampt al jaren met een verhitte woon- en kotenmarkt. Er is vooral een gebrek aan betaalbare koten voor niet-beursstudenten. Volgens een studie van onderzoeksbureau Mpiris van vorig jaar is er een tekort van 10.000 koten. Het is niet geweten hoeveel koten er precies zijn. Vorig academiejaar waren er 84.370 studenten in Gent, van wie er bijna 50.000 op kot zaten.

Leuven telt zo’n 42.000 kotstudenten, een aantal dat blijft groeien. Volgens de KU Leuven zijn er voldoende koten met een huurprijs op maat om aan de vraag te voldoen. Antwerpen – dat traditioneel een overaanbod aan koten kent omdat veel studenten uit de agglomeratie niet op kot gaan – zag dit academiejaar meer kotstudenten waardoor het overaanbod slonk.

De enige cijfers voor heel Vlaanderen komen uit het KotKompas, een studie van vastgoedexpert Stadim en de kotenbeheerder Diggit Studentlife. Volgens die cijfers moeten er tegen 2030 zo’n 95.000 koten bijkomen.

Vlaams minister van Wonen Matthias Diependaele (N-VA) laat weten de voorstellen van VVS ter harte te nemen. “Op een recent Overlegplatform over de studentenhuisvesting hebben we deze problematiek al besproken”, zegt hij. “De komende weken zal ik de verschillende betrokken partijen bij mekaar brengen voor verder overleg.”

Een kot in Brussel vanaf 500 euro

“Ja, ik vind wel dat het moeilijker geworden is om een kot te vinden in vergelijking met drie jaar geleden.” Chaymae Safir (23), masterstudent rechten, zit momenteel op kot in een kamer die de VUB aanbiedt. Maar na drie jaar moet ze uit die kamer trekken. Dus zoekt ze een kamer op de privémarkt.

Dat moest ze drie jaar voordien ook doen, omdat ze in haar eerste jaar in Brussel te laat was om een VUB-kot aan te vragen. Intussen is zo’n kot vinden moeilijker geworden, zegt ze. “Als er een kot in een Facebook-groep gepost wordt, moet je al heel toevallig net op dat moment reageren. Ben je later, dan zijn er al vijf of zes reacties en denk je algauw: laat maar, ik ben te laat.”

Het tekort in de hoofdstad zal enkel nog zal toenemen. In Brussel zitten nu zo’n 100.000 studenten, zowel Nederlandstalige als Franstalige en internationale. “Onze verwachting is dat er tegen 2030 nog eens 30.000 tot 54.000 studenten kunnen bijkomen”, zegt Jurgen Ral, directeur van Brik.

Brik schat dat er tegen 2030 tussen de 20.000 en 55.000 nieuwe studentenkoten moeten bijkomen. “Ik zeg vaak: dat zijn brutale cijfers, want het werkelijke aantal is afhankelijk van heel wat variabele factoren”, zegt Ral. “Er komt een probleem op ons af en dat is wellicht groter dan veel mensen beseffen.”

Doet Brussel niets, dan zit het binnen de kortste keren met een knoert van een huisvestingsprobleem. Nu al trekken heel wat van de studenten die geen kot vinden naar de reguliere huizenmarkt om samen met medestudenten een appartement of huis te huren.

Een van hen is Isaak Vanhoutte (19). Hij zoekt samen met een vriendin een appartement “om iets meer ons eigen stekje te hebben”. Tot voor vorig jaar studeerde hij in Gent. Hoewel ook daar de krapte intussen te merken is, vond hij het toch makkelijker om een kot te zoeken in die stad. Eerst en vooral omdat Gent kleiner is en alle koten dus veel meer geconcentreerd bij elkaar liggen. Maar Vanhoutte vindt de koten in Brussel ook duurder. “Je kan goedkopere zaken vinden, maar dat trekt dan vaak echt op niks.”

Brussel is sowieso al een van de duurste studentensteden. De mediaan voor een kot in Brussel zou op 450 euro liggen, inclusief kosten. Voor studio’s is dat 550 euro. Bovendien stijgt de prijs. “Drie jaar geleden zag ik koten voorbijkomen voor 340 of 365 euro, plus 60 euro extra kosten”, zegt Safir. “Nu beginnen die huurkosten al op 420 euro of 430 euro en zijn de extra kosten door de stijgende energieprijzen gestegen tot 80 euro.” Safir kent verschillende vrienden die toegeven dat het zo moeilijk wordt om nog op kot te blijven gaan. “Zeker studenten van wie de ouders niet werken of die een studiebeurs krijgen, zoals ik, houdt dat bezig.”

Dit is een probleem dat niet elke student even hard voelt. “Ik kom uit een groot gezin uit Limburg”, zegt ze. “Het is niet alleen onmogelijk om te pendelen, doordat we met vijf zijn thuis is het ook geen optie voor mij om thuis te studeren, zeker niet tijdens de blok. Dat zou een effect hebben op mijn resultaten. Dat zie je bij veel andere studenten ook, vaak met migratieachtergrond of van een lagere sociale klasse: ze moeten er een studentenjob bijnemen om rond te komen, kunnen niet op kot of haken af.”

“Op die manier komt de democratisering van het onderwijs in het gedrang”, zegt Bart Geelen, afdelingshoofd studentenhuisvesting aan de VUB. “Nu al hokken heel wat studenten van de VUB samen op een appartement van 1.200 euro per maand dat ze met zijn drieën huren. Voor velen is dat de enige manier geworden om nog enigszins betaalbaar ‘op kot’ te kunnen gaan.”

De oplossing ligt voor de hand: er moeten meer betaalbare koten komen, met gedeelde keuken en badkamer. Maar tussen droom en daad staat de werkelijkheid, ditmaal in de vorm van complexe en soms kafkaiaanse regelgeving.

Op gewestelijk niveau bestaan er geen bouwkundige regels voor studentenkamers. Daardoor richten ontwikkelaars zich vaak op de bouw van studio’s, waarvoor er wel regels zijn, zoals dat een dergelijke studio minimaal 22 vierkante meter groot moet zijn. Bij gebrek aan een regelgevend kader kan de brandweer niet zomaar brandvergunningen uitvaardigen voor kamers die van de regels afwijken.

“Sommige gemeenten hebben dat hiaat in de regelgeving opgemerkt en zijn zelf in het gat gesprongen”, zegt Ral. “Zij vaardigen zelf bouwregels uit voor studentenkamers om kotenbazen tegemoet te komen. Maar niet elke Brusselse gemeente doet dat, noch zijn al die regels gelijk. Als je als huisbaas de pech hebt dat je koten in een gemeente liggen waar geen regels zijn, vaar je gewoon blind. Dan zijn er niet veel mogelijkheden: ofwel vorm je ze om naar studio’s - wat niet in elk pand mogelijk is -, ofwel doe je voort zonder vergunning. Kort door de bocht: het leidt ertoe dat kleinere kotbazen momenteel massaal aan het afhaken zijn.”

(DM)