Drie uur sporten in twintig minuten proppen. Verarming of verrijking?

Alles kan sneller. Bij bodytec staat twintig minuten trainen met elektronische prikkels gelijk aan drie uur krachttraining. Maar moeten we dat willen? ‘Een verrijkt leven is een leven dat moeite kost.’

Cem Kocyigit (36) doet push-ups in de fitnessruimte van Fit & Fast, een sportschool in Amsterdam. Hij draagt een elektrodenpak dat is vastgekoppeld aan een machine. Om de paar seconden krijgt hij een elektrisch schokje. Trainer Ariën Mak moedigt hem aan. ‘Nog drie. Nog twee. Nog één. En stop maar. Het zit erop.’

De training van Kocyigit duurde twintig minuten. Ideaal, want eigenlijk heeft hij geen tijd om te sporten. Hij werkt minstens zestig uur per week bij een bank, ploft ’s avonds uitgeteld neer in bed. Maar hij vindt het belangrijk om zijn lichaam te verzorgen, fit te blijven. Dat moet ook wel, zijn werk is intensief en vreet veel energie.

Hij zocht de efficiëntste manier om te sporten en kwam uit bij bodytec. Trainer Mak belooft dat twintig minuten trainen met elektronische prikkels gelijkstaat aan drie uur krachttraining. Kocyigit vult online in wanneer hij wil sporten – meestal in zijn lunchpauze –, wipt langs, doet wat oefeningen en is een half uur later weer aan het werk.

Elektrisch sporten is afkomstig uit de fysiotherapie. Daar wordt het ingezet om spieren plaatselijk te stimuleren en zo te herstellen van blessures. Nu het in sportscholen als krachttraining wordt aangeboden, is het vooral populair onder jonge randstedelingen met weinig tijd, zoals Kocyigit.

Mak: ‘Veruit de meeste klanten van ons zijn twintigers en dertigers met een drukke baan die geen tijd hebben om naar de sportschool te gaan, maar het wel belangrijk vinden om fit te zijn, of er gespierd uit willen zien. Ik verwacht dat het aantal gebruikers in die groep de komende jaren fors zal toenemen. Net als in Duitsland, waar elektrisch sporten al jarenlang een enorme hype is.’

Efficiëntie en succes

Hoe het werkt: om de vier seconden krijg je een elektrische impuls die al je spiergroepen tegelijkertijd stimuleert. Dat duurt een paar seconden. Je kunt dan een oefening doen, of enkel je spieren aanspannen. In twintig minuten tijd verbrandt je volgens Mak ruim 500 calorieën en ben je achttien keer efficiënter bezig dan tijdens normale krachttraining. Je betaalt 25 euro per sessie, het wordt aangeraden om twee keer per week te gaan.

Dat past naadloos in onze neoliberale samenleving, waarin alles economisch is en draait om efficiëntie en succes. We willen er fit en mooi uitzien, en dat bereiken met zo min mogelijk inspanning of tijdverlies. Zoals tevreden klant Sylvia het verwoordt op de website van Fit & Fast: ‘Het idee van twee uur in de sportschool aan apparaten hangen, motiveert mij niet. Een half uurtje naar Fit & Fast is beter in te passen in mijn drukke schema.’

Erik Scherder, hoogleraar klinische neuropsychologie aan de Vrije Universiteit (VU) van Amsterdam, kijkt somber naar technologische ontwikkelingen als bodytec. Hij vindt het een verarming van het sporten, van het leven. ‘Vergelijk het met buiten hardlopen. Je levert naast een fysieke, ook een cognitieve inspanning. Opletten voor verkeer, voetgangers, stoepjes. Plus: we sporten niet meer omdat het leuk is, maar om een doel te behalen.’

Dat is wat veel nieuwe technologieën gemeen hebben: het ongemak wegnemen. Het moet rimpellozer en minder tijdrovend. Neem maaltijdvervangende shakes. Je bestelt een zakje en hoeft niet meer te koken of kauwen. Zoals aangeprezen op de website van Queal.com, één van de grootste aanbieder van shakes: ‘Versimpel je maaltijd, ­bespaar tijd, doe meer met je dag.’ De meditatie-app Headspace belooft een soortgelijk idee: binnen vijf minuten ben je ontstrest. En kun je er weer tegenaan. Veel makkelijker dan een meditatiecursus. En dan is er nog de Swapfiets. Nooit meer zelf een band plakken, of je fiets naar de fietsenmaker brengen.

Altijd haast

De vraag is of dat erg is. Het is fijn om sommige processen met techniek te versnellen. Een mailtje sturen in plaats van een postduif. De auto pakken, het paard laten staan. Maar moeten we sporten en eten wel willen versnellen?

De Duitse filosoof Hartmut Rosa noemt die neiging in zijn boek ‘Leven in tijden van versnelling’ de ‘onzichtbare dictatuur van versnelling’. De moderne mens denkt dat hij vrij is, maar zijn leven wordt in werkelijkheid beheerst door onzichtbare, dwingende tijdregimes die hem vervreemden van het goede leven. Het tempo van ons dagelijks handelen is verhoogd. We proberen zoveel mogelijk activiteiten te versnellen, de vrijkomende tijd wordt ­gebruikt om nog meer te doen. Daardoor is er altijd haast, hebben we het idee dat we tijd tekort komen.

Dat is jammer, helemaal omdat veel mensen zoeken naar identiteit en zingeving, zegt techniekfilosoof Hans Schnitzler. ‘De tijd die we overhouden, stoppen we terug in het systeem dat ons opjut en uitput. We zouden ook een goed gesprek met iemand kunnen voeren.’

Daarnaast is het volgens Schnitzler een verkeerde opvatting dat we gelukkig worden van activiteiten die ongemak wegnemen, of tijd besparen. ‘Sporten gaat bijvoorbeeld over aandacht en tijd willen nemen. Wanneer je alleen maar gaat om zo efficiënt en makkelijk mogelijk een doel te bereiken, raak je minder betrokken. Terwijl jezelf ­inspannen juist leidt tot meer betrokkenheid en een ­gevoel van voldoening.’

Scherder: ‘Een verrijkt leven is een leven dat moeite kost. Valt dat weg, dan veranderen we in digitale robots die niets meer meekrijgen van alle rijkdom die het leven biedt.’

Een ander nadeel is dat nieuwe technologieën als bodytec het idee geven dat je eigen gezondheid of gespierde ­lichaam maakbaar is. Filosoof Naomi Jacobs: ‘De gedachte is: iedereen kan twintig minuten sporten en fit worden. Doe je het niet, is het je eigen schuld. Dan ben je lui, of heb je een gebrek aan doorzettingsvermogen of verantwoordelijkheid. Want de technologie is er toch? Het benadrukt empowerment, maar heeft weinig oog voor mensen die daar niet aan meedoen.’

Aan de andere kant: wat is het alternatief? Wie een druk ­leven leidt, stapt daar niet zomaar uit. Het blijft verleidelijk om twee keer twintig minuten in de week te sporten, en zo een wasbord te kweken.

Inactieve ouderen

Het is alleen niet wetenschappelijk bewezen dat elektrisch sporten ook daadwerkelijk tot betere resultaten leidt dan normale krachttraining, zegt Jo de Ruiter, bewegingswetenschapper aan de VU. ‘De verschillen zijn minimaal. Sowieso: de claim van hetzelfde effect in minder tijd, en het liefst met minder inspanning, bestempel ik bij voorbaat al als weinig aannemelijk. Het levert wel gunstige resultaten op voor inactieve ouderen en mensen met bijvoorbeeld een dwarslaesie.’

En die tijdwinst? De Ruiter: ‘Je kunt zelf ook oefeningen doen die niet lang duren, maar wel het hele lijf trainen, ­zoals squats en deadlifts. En wat betreft oefeningen intensiever maken of verzwaren, dat kan ook door je voeten tijdens de push-ups op een verhoging te leggen. Dat is makkelijker dan jezelf in zo’n elektrodenpak wurmen.’

Volgens filosoof Rosa moeten we leren om niet altijd maar bezig te zijn. Niet overal het meest efficiënte uit willen halen. Dat betekent dat we soms aantrekkelijk ogende mogelijkheden, zoals sporten in twintig minuten, moeten negeren, omdat ze ons wegdrijven van onszelf. Dat is moeilijk, want dat staat haaks op de menselijke natuur: we willen versnelling.

Kocyigit is inmiddels aangekleed en gedoucht. Hij staat in de hal te bellen met een klant. Hij kijkt op zijn horloge, legt zijn elektrodenpak op de toonbank en zwaait naar trainer Mak. ‘Tot volgende week,’ en hij stapt fit en opgewekt de deur uit, vastberaden om niet kopje onder te gaan in het drukke schema van de dag.

© Het Parool