Drones: oorlog met de afstandsbediening

Je ziet ze niet in Zaventem, en amper in het journaal, en toch zijn ze dagelijks aanwezig in de conflictzones van Afghanistan, Pakistan en Irak: drones, onbemande vliegende tuigen die eerst alleen verkenningen uitvoerden, maar steeds vaker worden uitgerust met bommen en raketten.

Enkele quotes uit het artikel:

Universitair hoofddocent Lambèr Royakkers (44) bemant in elk geval zelf zijn bureaustoel aan de Technische Universiteit Eindhoven. Hij geeft er ethiek aan de faculteit Technologie, en in Breda doceert hij datzelfde vak aan jonge militairen van de Nederlandse Defensie Academie. Voor Royakkers is het overduidelijk: op het gebied van oorlogvoering wacht ons een ingrijpende omwenteling.

Lambèr Royakkers «Alle taken die vroeger door de piloot werden gedaan - besturen, rondkijken en schieten - zijn in een drone overgenomen door sensoren. In feite zijn het vliegende robots.»

HUMO Wat is het grootste onbemande vliegtuig?
Royakkers «Dat is de Global Hawk, een verkenningsvliegtuig met een lengte van 14 meter en een spanwijdte van bijna 40 meter. De Global Hawk kan gsm-gesprekken uit een groot gebied afluisteren, zelfs als ze gecodeerd zijn. En hij kan ook van kilometers hoogte real life-beelden geven van de begane grond. Niet de nummerplaat van een auto, maar wel het type, en hoeveel mensen eromheen staan.
»De grootste onbemande bommenwerper is de Reaper, met 11 meter lengte en 20 meter spanwijdte: die kan tot 1.700 kilo aan bommen en raketten meenemen. Van formaat is-ie vergelijkbaar met een F-16, alleen is-ie een stuk slanker omdat er geen piloot meer is.»
HUMO Er zijn nu ook al tuigjes in de vorm van insecten die een paar centimeter groot zijn en amper enkele grammen wegen.
Royakkers «De Technische Universiteit Delft heeft zo een libel gemaakt, de Delfly Micro: tien centimeter lang, drie gram zwaar en met een cameraatje aan boord. Hij vliegt achttien kilometer per uur en heeft leuke vleugeltjes en felgekleurde oogjes, maar het fladderen maakt behoorlijk wat lawaai.
»En dat is altijd het dilemma: hoe maak je die toestelletjes zo klein en geruisloos dat ze niet op te vallen, en geef je ze tegelijk toch nog een cameraatje en andere sensoren mee? Dat is vaak een onmogelijke oefening.
»Vandaar nu de volgende stap: insect cyborgs. Dat zijn échte insecten, zoals libellen, kevers en bijen, die worden gekweekt in laboratoria. Vlak voor ze verpoppen, wordt er een chip in dat larfje geplant, en daarmee kan het diertje dan van afstand worden bestuurd. Het blijft een levend wezen, maar het heeft nog maar drie functies: vliegen, landen en met gevouwen vleugels stilzitten. En de operator bestuurt alles: omhoog, omlaag, ondersteboven, echt ongelooflijk om te zien!
»Heel nuttig voor observatieopdrachten in slecht toegankelijk of gevaarlijk terrein. En dat kan een oorlogszone zijn, maar evengoed een plek die getroffen is door een aardbeving, of die radioactief besmet is geraakt.»
Royakkers «De drones in Afghanistan en Irak escorteren de grondtroepen vanuit de lucht. Stel, zo'n Amerikaanse patrouille valt in een hinderlaag: dan duurt het niet lang of de drones - zoals de bekende Predators - hangen boven het strijdtoneel om de soldaten te voorzien van informatie en eventueel bij te staan met hun boordmunitie.»

Royakkers «Met wat doorgedreven research kan je op het internet vinden hoe een drone gemaakt wordt. Nog even en je zal sommige drones in China kunnen kopen. En dan staat de deur open: dan zullen ook terroristen die dingen in handen kunnen krijgen, tenzij er mondiale verdragen komen om die handel aan banden te leggen.»

Royakkers «Men noemt die operatoren cubicle warriors, omdat ze oorlogvoeren vanuit een bureau met een paar wandjes vol computerschermen. Hun werkplek verschilt niet zoveel van een helpdesk of een callcenter.»

HUMO Zijn die operatoren nu militairen of CIA-agenten? Want men spreekt toch van CIA-controlled operations.

Royakkers «Ik weet dat de rekrutering verloopt via groots opgezette videogamewedstrijden, die georganiseerd worden door DARPA. Zij halen de beste kandidaten eruit: vaak jongens van 17, 18 jaar, die dan een opleiding van zes à acht weken krijgen. Terwijl echte piloten jaren opleiding moeten volgen.»

Royakkers «Hier in Nederland vliegt de recherche met drones over maïsvelden om wietplantages op te sporen. En bij de geplande ontruiming van enkele kraakpanden gebruikte de politie een drone om het dak en de achterzijde te bewaken en daar de bewegingen van de krakers in de gaten te houden. Dat was al in 2008.»

Royakkers «Niet alleen de Amerikanen ontwikkelen semi-autonome bewapende drones; ook China, Rusland, India, Israël en Canada zijn ermee bezig. De wapenwedloop is begonnen.»

Het volledige interview leest u op dinsdag 20 september in Humo 3707/38.