Duizenden Europeanen worstelen met een brexitdepressie sinds het EU-referendum

Niet in slaap kunnen komen, paniekaanvallen, stemmingswisselingen, pikzwarte gedachten en dwangmatige handelingen. De symptomen van een brexitdepressie komen overeen met die van slachtoffers van geweldsdelicten. In het Verenigd Koninkrijk worstelen duizenden Europeanen sinds het EU-referendum met zulke gevoelens. Om hen te helpen, bieden hoogleraar psychotherapie Emmy van Deurzen en enkele collega's gratis hulp aan.

Overgevoelige millennials? Snowflakes? Over het hoongelach van critici haalt de Nederlandse haar schouders op.

Emmy van Deurzen «De brexit is niet zomaar een verandering. Het is een totale verstoring van je leven. Een gevoel van in de vernieling gaan en geen hoop meer hebben op een oplossing. Ze voelen zich kwaad, wanhopig, ontheemd en, vooral, teleurgesteld. Het is echt heftig. Sommige mensen denken aan zelfmoord.»

Achter de tragikomische verwikkelingen rond het kabinet van premier Theresa May gaat een hardvochtig klimaat schuil, stelt Van Deurzen. Bezoekers aan haar kliniek komen soms met ontluisterende verhalen. Onverlaten bespuugden een vrouw die op straat haar moedertaal sprak. Schoolkinderen werden het doelwit van pestkoppen. Weer een ander werd fysiek aangevallen in de trein.

Emmy van Deurzen «Dergelijke excessen vormen het topje van de ijsberg. Veel vaker vindt uitsluiting op subtielere wijze plaats. Een academicus kreeg een brief van zijn universiteit, waarin stond dat zijn contract niet zou worden verlengd. Het was onzeker of hij na de brexit wel kon blijven. Een jong echtpaar kon geen hypotheek krijgen. Zelfs huren ging heel moeilijk. Onwettelijk, maar wel de praktijk.»

undefined

Juridisch gevecht

Van Deurzen woont in het Peak District nabij Sheffield. Ze begon de Emotional Support Service For Europeans na een uitputtingsslag met de Britse overheid. Een poging om zich te laten naturaliseren liep uit op een juridisch gevecht. De instanties dwongen haar om eerst een permanente verblijfsvergunning aan te vragen, waarover ze al sinds 1984 beschikte. ,'Het voelde Kafkaësk of Orwelliaans aan. Ze werkten duidelijk heel erg tegen.'

Voor Van Deurzen liep het goed af. Om minder gelukkige lotgenoten de hand te reiken, wilde ze iets terugdoen. Een enquête onder 1300 Europese immigranten maakte duidelijk dat haar expertise een verschil kon maken. De hoge frequentie van steekwoorden als 'angst', 'paniek' 'ontluisterd', 'depressief' en 'zelfmoord' gaven de ernst van de problematiek aan. Ze besloot voor niets behandelingen voor brexitstoornissen aan te bieden.

undefined

Therapie

Als medeoprichter van The New School for Psychotherapy and Counselling, gevestigd in het Noord-Londense West Hampstead, beschikte ze over de ruimte en de mankracht om haar plan vorm te geven. Wie de therapie nodig denkt te hebben, mag gratis langskomen.

Van Deurzen «De meeste sessies gaan via de telefoon en Skype. Mensen hoeven niet in de trein te springen als ze niet in Londen wonen. Inmiddels hebben we ruim vijftig personen geholpen.»

Van Deurzen, professor aan de Universiteit van Middlesex, en de overige therapeuten leggen patiënten niet op een divan. Als existentiële psychotherapeut richt ze zich niet op ervaringen uit de kindertijd.

Van Deurzen «Wij stellen dat een probleem niet psychisch is, maar voortkomt uit de sociale, politieke en culturele omstandigheden. We zoeken naar oplossingen, kijken hoe ze hun relatie tot anderen kunnen veranderen, proberen hen onafhankelijk te maken.

»Dit hervonden gevoel van controle leidt niet altijd tot aanvaarding. Ongeveer 10 procent van de bezoekers besloot na afloop van de therapie Groot-Brittannië vaarwel te zeggen. Dat is voor hen geen persoonlijke nederlaag. Ze denken: ik laat me niet kisten en ga hier weg. Het interessante is dat ze niet terugkeren naar het land van herkomst, maar naar een andere EU-staat gaan. Als een soort wraak.»

undefined

Toestanden

De meeste cliënten hebben die luxe niet. Hun toekomst ligt in Engeland, de banden met het geboorteland zijn goeddeels doorgesneden. Onzekerheid over werk speelt lang niet altijd een rol. Van Deurzen geeft een voorbeeld.

Van Deurzen «Een vrouw, getrouwd met een Brit, raakte geïsoleerd. Haar schoonfamilie, die allemaal leave stemden, nodigde haar niet uit voor een huwelijk, uit vrees voor toestanden. Dat kan je toch bijna niet geloven?

»Ik zie overeenkomsten met de situatie in en rond de Tweede Wereldoorlog. Ik begrijp nu pas wat mijn ouders me vertelden. In die tijd durfde je met niemand te spreken, want je wist niet aan welke kant ze stonden. Het lijkt op de jaren 30 in Duitsland. Betalen voor certificaten die anderen niet nodig hebben. Dat maakt je een tweederangsburger.

»Aan de hulpverlening voor brexit-depressies komt voorlopig geen einde. De wonden blijven, maar ik hoop dat we straks niet meer nodig zijn.»

© AD