Een Belg in Guantánamo: Moesa Zemmouri

'Ik had geen idee waarom de anderen zo aan het huilen of schreeuwen waren, tot ik de stokslagen op mijn voeten en op mijn handen voelde. Mijn handen waren tot vuisten gebald van de kou. Ze riepen: 'Open your hands' en sloegen erop los. Mijn handen werden eerst heet en dan gevoelloos.' Moesa Zemmouri zat drie jaar vast in de illegale Amerikaanse gevangenis op Cuba.

undefined

' We weten dat je niets misdaan hebt, zeiden ze. Maar beken toch maar: dan ben je ervan af'

‘Ik had geen idee waarom de anderen zo aan het huilen of schreeuwen waren, tot ik de stokslagen op mijn voeten en op mijn handen voelde. Mijn handen waren tot vuisten gebald van de kou. Ze riepen: ‘Open your hands’ en sloegen erop los. Mijn handen werden eerst heet en dan gevoelloos. Een ander begon mijn hoofd tegen de grond te bonzen, ik dacht dat het nooit zou stoppen. Mijn linkeroogkas botste hard tegen een scherpe steen en mijn gebit werd herhaaldelijk geraakt, tot ik dacht dat al mijn tanden los in mijn mond zaten.’

Zo beschrijft Moesa Zemmouri (32) hoe hij, geboeid aan handen en voeten, geblinddoekt en met een jutezak over z’n hoofd, in januari 2002 kennismaakt met de elitesoldaten van de US Marines die hem naar Guantánamo zullen transporteren.

Zemmouri is een Hobokenaar van Marokkaanse afkomst die vanaf zijn zestiende veel rondreist in Syrië, Turkije, Afghanistan en Pakistan. Hij studeert er Arabisch en bezoekt er Koranscholen, waardoor hij de status van hafiz krijgt: iemand die perfect de Koran kan reciteren en bij moslims in hoog aanzien staat. Eind 2001, kort na de aanslagen op de Twin Towers, wordt Zemmouri in Pakistan gearresteerd. Na een tussenstop van enkele weken in de Afghaanse stad Kandahar, wordt hij afgevoerd naar de VS-basis Guantánamo Bay op Cuba. Hij wordt verdacht van terrorisme en banden met Al-Qaeda, en wordt vernederd, bedreigd en gefolterd. Na drie jaar wordt hij onschuldig bevonden door de Administrative Review Board, en in april 2005 komt hij weer vrij.

Nu, vijf jaar later, heeft hij zijn verhaal opgeschreven in het boek ‘Onschuldig in Guantánamo. Hoe ik 3 jaar gemarteld en vernederd werd’ (uitgeverij Borgerhoff & Lamberigts). Het is een bloedstollend relaas van complete rechteloosheid, onophoudelijke pesterijen, urenlange ondervragingen en moordende onzekerheid. Zemmouri wil niet herkenbaar op de foto en zegt dat hij dit interview eigenlijk tegen zijn zin geeft. ‘Maar het móét,’ zegt hij. ‘Alle belgen moeten weten hoe hun bondgenoot onschuldige moslims behandelt.’

Kruis op de borst

‘Voor het eerst in mijn leven kreeg ik luizen. Het was een opluchting dat ze mijn haren wegschoren. Ik had liever dat ze van mijn baard afgebleven waren, maar ja, ik had niets te willen. (...) Bij een medegevangene hadden ze een groot (christelijk) kruis over zijn behaarde borst geschoren. Bij een ander hadden ze zijn haren in de vorm van een kruis geschoren. Was dat een brandmerk? Of wilden ze iets duidelijk maken?’

HUMO Het is een onmogelijke vraag, maar wat was voor u het ergste? De psychische terreur tijdens de kruisverhoren, of de fysieke pijn als je verrot wordt geslagen en geschopt?

Moesa Zemmouri (lange stilte) «Ik weet het niet. Hoe overleef je die verschillende soorten terreur? Je hebt geen keuze. er zijn trouwens ook broeders (Zemmouri noemt zijn medegevangenen systematisch ‘broeders’, red.) gestorven. Ik weet van een man die door soldaten is doodgeschopt in zijn kooi. officieel had hij zich verhangen, maar hij baadde in het bloed. tijdens één van m’n verhoren heb ik gevraagd hoe dat kon, dat er zoveel bloed vloeit als iemand zich ophangt. De ondervragers ontkenden zelfs dat die man dood was.

»Een andere broeder had zogenaamd ook zelfmoord gepleegd, terwijl hij wist dat hij twee weken later zou worden vrijgelaten. toen zijn lijk werd gerepatrieerd, bleek dat stukken van zijn keel en hals en ook zijn organen waren weggesneden: zo kon de precieze doodsoorzaak niet meer worden vastgesteld.»

HUMO Hebt ú er ooit aan gedacht om er een eind aan te maken?

Zemmouri «Nee. Ik had mijn geloof als houvast, maar ik heb wel meer dan eens voor mijn leven gevreesd. Vooral in de beginperiode, zowel in kandahar als in Guantánamo. De dag dat we naar Guantánamo werden gevlogen, dacht ik werkelijk dat het afgelopen was. We waren geblinddoekt en aan handen en voeten geboeid, en ook nog eens met een touw aan elkaar vastgebonden. Sommigen werden naakt in een kist geduwd en zo getransporteerd. We kregen constant schoppen en slagen. Mensen lagen brullend van de pijn op de grond. We kregen ook te horen dat we allemaal geëxecuteerd zouden worden: ‘Hier komen jullie nooit levend vandaan!’ Veel medegevangenen begrepen geen woord engels – zij waren eigenlijk beter af. Ik versta wél engels. We kregen ook de afgrijselijkste obsceniteiten te horen (wij citeren uit het boek: ‘We will fuck you, we will fuck your mother and your sisters and your daughters, you’re all motherfuckers, we will kill you all, bastards, we will execute you, niggers, fucking sandniggers, Africans...’). broeders vroegen me wat er geroepen werd, maar ik kon of durfde het niet te herhalen. Die nacht werd later onder de gevangenen de nacht van ‘lugatoel fackfacka’ (‘de fuck-taal’, red.) genoemd.»

HUMO Er was ook sprake van seksuele intimidatie tijdens de verhoren, schrijft u.

Zemmouri «Ze zochten uit wat moslims niet graag hebben, en precies dat deden ze dan. Ikzelf heb het één keer meegemaakt dat een vrouwelijke ondervrager heel dicht bij mij kwam zitten en haar knieën tegen me aan drukte. Jonge moslims werden op gevoelige plaatsen betast door vrouwelijke soldaten. Anderen kregen pornoblaadjes onder de neus geduwd en moesten in detail beschrijven wat ze op de foto’s zagen. Als ze spuwden op die blaadjes, kregen ze geplastificeerde boekjes onder de neus. Als ze bleven spuwen, werd er een plastic muilkorf voor hun gezicht gebonden. en als ze bleven weigeren om de foto’s te beschrijven, moesten ze uren in de verhoorkamer blijven zitten, met de airco op de laagste temperatuur.»

Menstruatiebloed

‘Jacob, een Syrische broeder, kwam met menstruatiebloed over zijn nek en gezicht terug naar de kooien. Met moeite vertelde hij wat er gebeurd was. Hij praatte nooit met de verhoorders, waardoor hij het altijd zwaar te verduren kreeg, maar deze keer hadden ze het te bont gemaakt. Ze hadden hem op de grond gegooid en geslagen, en toen brachten ze een vrouw (misschien een prostituee) naar binnen die hem langs achteren benaderde en omarmde. Ze zei hem: ‘Foelan, wie gaat je nu helpen? Waar is je Allah om je te helpen?’ De broeder zag dat ze haar handen in haar broek stak en daarna met haar handen over zijn nek en gezicht wreef. Geschokt stribbelde hij hevig tegen, waardoor er een voetboei los kwam te zitten, soebhanalaah (heilig is Allah). Ze vloog overeind en riep de soldaten.’

HUMO Hoe verklaart u de wreedheid van de soldaten? Tenslotte waren dat toch zogenaamde ‘elitetroepen’ van het Marine Corps.

Zemmouri «De grootste schuldigen zijn hun bevelhebbers: de generaals en de politici, met George Bush op kop.»

HUMO Die soldaten voerden alleen maar bevelen uit?

Zemmouri «Wie in staat is om zonder na te denken bevelen uit te voeren en te doden, die is toch gehersenspoeld? Ze riepen de hele tijd: ‘We fight for freedom! We are freedom fighters!’ Ik heb gezien hoe ze oude mannen en kinderen van veertien halfdood sloegen. Ik heb ze broeders zien schoppen tot ze het schuim op de mond kregen. Dát waren de freedom fighters.»

HUMO Er waren ook bewakers die jullie wél menselijk probeerden te behandelen.

Zemmouri «De blanke soldaten gedroegen zich alsof ze beter waren. Ze zeiden dat letterlijk: ‘We are superior.’ er waren maar een paar blanken die ons redelijk goed behandelden, maar we hadden meer aan de zwarte soldaten en de kleurlingen. Zij zagen dat er geen racisme was tussen al die moslimbroeders van totaal verschillende origine. er zaten moslims uit europa, uit Afrika, Azië, Arabische landen... er waren zelfs gevangenen uit de VS zelf, een bij uitstek racistisch land. »Het gebeurde soms dat een bewaker na een tijdje wat milder werd, maar dat duurde nooit lang, want om de zes maanden werden ze sowieso vervangen. De legerleiding wilde absoluut vermijden dat de bewakers een band kregen met de gevangenen. Het absurde was dat zo’n nieuwe lichting soldaten vaak meer angst van ons hadden dan wij van hen. Wat wil je: het was er bij hen ingestampt dat wij gevaarlijke terroristen waren. We waren compleet machteloos, we zaten opgesloten in kooien. En toch brak er onder de soldaten soms paniek uit over één of ander idioot gerucht dan zag ze je plots gespannen rondlopen, in gevechtstenue en met een helm op. Dan had een broeder tijdens een verhoor bijvoorbeeld gezegd: ‘Vandaag zullen we gered worden. Ik heb Jibriël (Arabische naam voor de engel Gabriël, red.) gezien die de kooien langs boven opende en ons bevrijdde.’ en dat geloofden ze dan! een ander onzinverhaal van een broeder heeft zelfs de kranten gehaald. Hij had zijn ondervragers wijsgemaakt dat hij in een grot bij Bin Laden was toen een raketaanval de grot vernielde en bin Laden omkwam.

»Een hele tijd na mijn vrijlating heb ik toevallig een soldaat uit Guantánamo ontmoet. Hij herinnerde zich mij nog. Hij was intussen zelf moslim geworden, en hij verontschuldigde zich voor zijn gedrag. Van een andere soldaat heb ik een e-mail gekregen waarin hij me om vergiffenis vroeg.»

HUMO Kúnt u vergeven?

Zemmouri «Wie oprecht berouw toont, die wil ik vergeven. De anderen niet, en dat is de overgrote meerderheid.»

HUMO Machteloos of niet, de gevangenen in Guantánamo zijn een paar keer in opstand gekomen. Soldaten en generaals die op inspectie kwamen, werden vanuit elke kooi bespuwd. Er waren honger– en zwijgstakingen.

Zemmouri «We waren eigenlijk permanent in gedwongen hongerstaking, want veel kregen we niet te eten.

»De eerste echte opstand is uitgebroken toen soldaten voor onze ogen de heilige Koran op de grond smeten en wegschopten. Uit alle kooien werd luid ‘Allahoe akbar’ geroepen. We begonnen alles wat in onze kooien lag naar buiten te duwen, we gooiden onze emmers leeg, we bonsden met onze voeten, handen en emmers tegen de tralies... Na zo’n daad van heiligschennis hadden we niets te verliezen. Daarna is een generaal ons komen uitleggen dat dat incident een vergissing was en dat het leger niet tegen de islam was, maar dat veranderde niets voor ons.

»We hebben toen afgesproken om te zwijgen tijdens de verhoren. Dat ergerde hen nog het meest, want vóór alles wilden ze informatie uit ons persen. Uiteindelijk hebben ze beloofd om ons niet meer te storen tijdens het gebed en de Koran met rust te laten. We mochten voortaan ook openlijk met onze buren praten, rondstappen in onze kooi en wat lichaamsoefeningen doen.

»Van dan af braken er geregeld kleine opstandjes uit, telkens als het onrecht, het geweld en de willekeurige straffen ons te veel werden. Na zo’n actie kwamen de militairen dan met excuses en zeiden ze dat het niet meer zou gebeuren, maar het duurde nooit lang voor het opnieuw begon.»

undefined

Ondervraagd door Belgen

‘Het doel van de verhoren was om hun beschuldigingen te verifiëren. ‘Waarom geef je niet toe dat je de Amerikanen haat, dat je Amerika wilt aanvallen? Je zegt toch dat je een goede moslim bent: waarom ben je dan niet gaan trainen, dat moet toch van je godsdienst? Je bent in een trainingskamp geweest!’ ‘Ik probeer een goede moslim te zijn, maar het is Allah die over mijn lot beslist.’ ‘Beken nu maar, je bent een fucking terrorist!’ ‘Wat moet ik bekennen? Als goede moslim is het mij niet toegestaan te liegen.’’

HUMO U beschrijft bijzonder gedetailleerd hoe uw verhoren op Guantánamo verliepen. Hoe kon u dat na al die jaren nog zo precies reconstrueren?

Zemmouri «Ik heb nooit iets opgeschreven, maar ik kan u garanderen dat je dat soort verhoren niet vergeet. Nooit. Toen ik met het boek bezig was, kwamen er ook steeds meer details terug. Die verhoren spoken nog dag en nacht door m’n hoofd.

»In mijn boek staan maar kleine stukjes van verhoren, want die konden urenlang duren. Soms stampten ze je in elkaar – met hun voeten, met hun ellebogen, met een stoel. Soms werd er een hele tijd niets gezegd. Soms was het na een paar minuten al afgelopen: dan lieten ze je urenlang alleen in die verhoorkamer zitten, wachtend op helemaal niets. Of op nog meer geweld.»

HUMO U bent ondervraagd door Amerikanen, Britten, Australiërs, Marokkanen en ook Belgen.

Zemmouri «Dat maakte geen verschil. Het zijn allemaal handlangers van de Amerikanen.

»Het heeft geduurd tot ik in Melsbroek was geland voor ik geloofde dat ik in Guantánamo door échte Belgen was ondervraagd: daar stonden diezelfde mensen mij op te wachten. Ik dacht dat het Amerikanen waren die voor Belg speelden. België, dat was toch tégen folteringen? De Belgen die me in Guantánamo ondervroegen, hebben me in elk geval nooit geholpen. Ja, ze brachten soms koekjes en chocolade mee, of ik mocht ze briefjes voor mijn familie meegeven – daar zijn ze nooit aangekomen. Ze spanden gewoon samen met de Amerikanen.»

HUMO De Belgische ondervragers zeiden dat ze u alleen konden helpen als de Amerikanen u zouden veroordelen. Met andere woorden: beken schuld, en dan kunnen we je naar België laten overbrengen zodat je daar je straf kunt uitzitten. Hebt u niet getwijfeld om daarop in te gaan?

Zemmouri «Compleet absurd. Er viel niets te bekennen, want ik had niets fout gedaan. Trouwens, wie in Guantánamo onder druk zogenaamde bekentenissen aflegde, maakte het alleen maar erger voor zichzelf. Een Afghaanse vrouw was samen met haar kinderen gearresteerd. Haar kinderen werden haar afgenomen: ze heeft ze niet meer teruggezien. Zelf werd ze verkracht en moest ze naakt een Koran vertrappelen. Uiteindelijk is ze veroordeeld tot 86 jaar celstraf – ze had ‘bekend’ dat ze één van haar ondervragers had proberen te vermoorden.»

Brief van Bin laden

‘Met hun ellebogen sloegen de bewakers in mijn nek. ‘Als je toegeeft, ben je ervan af! We weten dat je niets hebt gedaan, maar je moet ons helpen!’ ‘Waarom zit ik dan hier?’ ‘Kijk, wij hebben een groot net uitgegooid, en allerlei soorten vis gevangen. Nu moeten we beginnen met de selectie.’’

HUMO Wanneer wist u waarvan u concreet werd beschuldigd?

Zemmouri «In begin wist ik van niets. Ik was een terrorist, ik had een trainingskamp in Afghanistan gevolgd, ik was lid van Al-Qaeda – zo vaag was het allemaal. Pas aan het eind van mijn gevangenschap, toen ik voor een soort militair tribunaal moest verschijnen (wellicht gaat het hier over de Administrative Review Board, red.), werd het wat concreter. Ik had een Casio-horloge toen ik gearresteerd werd. Dat soort horloge werd door Al-Qaeda gebruikt voor bommechanismen, zeiden ze. Ze beschuldigden me er ook van dat ik een handgeschreven brief van Bin Laden bij me had. Gewoon belachelijk: die brief hebben ze me nooit kunnen laten zien, want hij bestaat niet. Ze hadden het blijkbaar over een flyer in een boek dat ik bij mijn arrestatie op zak had.

»Op een bepaald moment heb ik gezegd: ‘Ik beken. Ik ben Osama bin Laden.’»

HUMO U bent herhaaldelijk gevraagd om informant te worden voor de VS.

Zemmouri «Dat was hun échte bedoeling, denk ik. Er zijn broeders die daarop zijn ingegaan, maar die kwamen uiteraard niet vrij: ze moesten met andere gevangenen praten en overbrieven wat ze hoorden.»

HUMO Dat waren verraders?

Zemmouri «Ik weet niet hoe je ze moet noemen, want ik weet niet hoe zwaar ze gefolterd zijn om mee te werken. Ik weet wel dat sommige broeders alleen maar spéélden dat ze meewerkten. Ze gaven hun opdrachtgevers de grootste nonsens door.»

King Kong

‘Ik vroeg aan mijn ondervrager: ‘Waarom ben ik hier?’ ‘Weet je dat niet?’ ‘Neen. Ik weet dat er in Amerika een toren is aangevallen en dat moslims daar de schuld van krijgen.’ ‘Eén toren? Twee torens!’ De ondervraagster liet me foto’s zien van de torens – ik herkende ze van die ‘King Kong’-film (in de remake uit 1976 speelt de finale zich af op het World Trade Center, red.). Het was de eerste keer dat ik beelden zag van de gebeurtenissen in Manhattan. ‘Dit zijn de Twin Towers, ze zijn volledig vernield.’ Ik geloofde haar niet, het was zo’n ravage dat ik dacht dat het foto’s waren uit de film ‘Independence Day’. ‘Er zijn daar bijna vierduizend mensen gestorven. Weet je dat er achthonderd moslims bij waren?’ Ze wees naar wazige kleurvlekken aan de zijkant van de torens. ‘Weet je wat dat zijn?’ Ik schudde mijn hoofd, geen idee. ‘Dat zijn mensen die uit de torens zijn gesprongen om aan het vuur te ontkomen.’ Ik kon niet geloven dat die twee torens door de inslag van vliegtuigen in elkaar waren gezakt. Ik was onder de indruk.’

Zemmouri «Kijk, die aanslagen zijn gebeurd, maar moest de VS daarom alle respect voor de mensenrechten en de godsdienstvrijheid overboord gooien?

Was dat genoeg reden om honderden moslims zonder vorm van proces of het minste bewijs van wat dan ook jarenlang op te sluiten en te folteren?»

HUMO Keurt u die aanslagen op de Twin Towers af?

Zemmouri «Moeilijke vraag. Het zwaarste onrecht is toch pas ná die aanslagen begonnen? Ik heb tegen m’n ondervragers in Guantánamo gezegd dat ik het heel erg vond wat er in New York is gebeurd, maar ook dat de Verenigde Staten nadien de islamwereld in brand hebben gestoken. Alsof je een brand kunt blussen met benzine. Waar zijn de échte schuldigen, de opdrachtgevers van die aanslagen? Die zijn blijkbaar nog altijd vrij. De Amerikanen hebben alleen een hoop onschuldige moslims gearresteerd en gedood. De ondervragers en de soldaten in Guantánamo wisten perfect dat ik niets met de Twin Towers te maken had, en toch werd ik keer op keer als terrorist in elkaar geslagen, jaren aan een stuk. Ik was gewoon in the wrong place at the wrong time toen ik in Pakistan gearresteerd werd.

»Ik heb het niet opgeschreven in mijn boek, maar op een bepaald moment heb ik tegen m’n ondervragers gezegd dat ik dacht dat de VS zélf die aanslagen had georganiseerd. Ik meende dat. Als je ziet hoe wij behandeld werden en hoe zorgvuldig dat allemaal georganiseerd was, dan moet je toch bijna besluiten dat dat lang vooraf gepland was en dat men alleen maar een aanleiding nodig had om dat plan uit te voeren.»

HUMO Hoe reageerden de ondervragers op uw theorie?

Zemmouri «Ze zeiden dat Bin Laden de aanslagen had opgeëist en nog andere acties had aangekondigd. ‘Dan moeten jullie zo vlug mogelijk Bin Laden oppakken en geen onschuldigen vasthouden,’ zei ik. Daar hadden ze geen antwoord op.»

HUMO Bent u ook ondervraagd over uw broer Ahmed? Hij is in Marokko veroordeeld als lid van een terroristische cel en zit een straf van tien jaar uit. Een jonge neef van u is tijdens hetzelfde proces veroordeeld tot tien jaar.

Zemmouri «Ik praat niet over mijn broer, want alles wat ik zeg kan hem in Marokko nog meer ellende bezorgen. Ik wéét namelijk dat mensen die gefolterd worden op den duur alles zouden bekennen. Ik ben honderd procent zeker dat mijn broer en ook mijn neef onschuldig zijn.»

HUMO Wordt uw familie geviseerd?

Zemmouri «Pff. Ik denk het, maar wie zal het zeggen? Als je een familielid hebt dat jaren in Guantánamo heeft gezeten: dat is uiteraard héél verdacht.»

HUMO In Guantánamo was u de gebedsleider van uw medegevangenen. Waren alle moslims daar zo sterk met hun geloof bezig, of probeerden ze vooral te overleven?

Zemmouri «In de gevangenis zijn ze allemaal diepgelovig geworden, zelfs moslims die nooit of zelden baden. De Amerikanen hebben ons geloof alleen maar sterker gemaakt. Ironisch, hè?»

HUMO Hoe zou u zichzelf omschrijven: als een gematigde of als een radicale moslim?

Zemmouri (schamper) «Bestaan er gematigde katholieken? Lof zij Allah, ik ben moslim. Punt uit. Ik probeer, als soenniet, te leven volgens de regels van de Koran en de woorden van de profeet. Wat anderen daarvan denken, kan me niet schelen. Trouwens, wat is radicaal? Een Belgische rechter die iemand veroordeelt omdat hij de letter van de wet heeft overtreden, is dat ook een radicaal?»

HUMO Bent u bereid om te sterven voor uw geloof?

Zemmouri «Ik geef nu al mijn hele leven voor mijn geloof en voor de profeet. Ik hoop als moslim te sterven.»

HUMO Wat denkt u over mensen die geweld gebruiken in naam van hun geloof?

Zemmouri «Wat is geweld? De VS valt Irak en Afghanistan aan en doodt daar massaal moslims. Mogen moslims zich dan niet verdedigen?»

HUMO Zou u zelf de wapens opnemen?

Zemmouri «Iedereen heeft recht op zelfverdediging. Met godsdienst of geloof heeft dat niets te maken. Als België wordt aangevallen, zou u uw land toch ook verdedigen? Waarom is in 2001 Amerika aangevallen en niet België, denkt u? Omdat Amerika voordien Koeweit en Irak had aangevallen. Misschien wordt het tijd dat de Amerikanen eens gaan beseffen wat ze andere volkeren hebben aangedaan. Voor alle duidelijkheid: ik ben niet kwaad op het Amerikaanse volk, maar wel op Bush en de andere politieke leiders.»

HUMO President Obama heeft inmiddels besloten om Guantánamo te sluiten.

Zemmouri «Er zitten nog altijd moslims gevangen in Guantánamo, net zoals onder Bush. En ik ben nu wel onschuldig bevonden en zogenaamd op vrije voeten, maar denkt u dat ik zomaar de VS binnen zou mogen? Nee, er is niets veranderd sinds Obama president is. Zelfs als ik bijvoorbeeld naar Groot-Brittannië wil reizen, doet men moeilijk. Wat heb ik misdaan?»

HUMO In Groot-Brittannië was u te gast bij de organisatie Cageprisoners, die werd opgericht door Moazzam Begg, een ex-Guantánamo-gevangene. Volgens sommige media is dat een extremistische groepering die dweept met Anwar Al-Awlaki, de Amerikaanse imam die als haatpredikant wordt bestempeld.

Zemmouri (glimlacht) «Bestaat de uitdrukking ‘liegen als een Amerikaan’ al? Als de Amerikanen zeggen dat Al-Awlaki een haatpredikant is, is dat dan meteen een vaststaand feit? Misschien moeten de media eerst eens onderzoeken wat die imam doet voor ze conclusies trekken. Ik ken de man niet en heb hem nog nooit ontmoet. Op de bijeenkomst waar u naar verwijst, is er alleen een dvd van hem uitgedeeld. Cageprisoners is een mensenrechtenorganisatie die bijvoorbeeld met Amnesty International samenwerkt.»

HUMO Een topmedewerkster van Amnesty zei begin dit jaar dat Amnesty een zware beoordelingsfout maakte door zich in te laten met Cageprisoners en oprichter Moazzam Begg, die ze een fervent supporter van de Taliban noemde.

Zemmouri «Die topmedewerkster is inmiddels ontslagen. Amnesty werkt nog altijd samen met Cageprisoners.»

Heksenjacht

HUMO Vond u België veranderd toen u het na jaren gevangenschap terugzag?

Zemmouri «Ja, ik had het gevoel van wel. Ik vraag me nog steeds af wat er is overgebleven van het land van mijn jeugd. Waar is het land dat de mensenrechten hoog in het vaandel voerde? België is nu blijkbaar een trouwe bondgenoot van de VS, die de Amerikanen steunt bij al hun oorlogen tegen moslims.»

HUMO Hoe reageerden de mensen bij uw terugkeer in Hoboken?

Zemmouri «Ik voelde me bekeken. Niet iedereen geloofde dat ik jarenlang onschuldig ben vastgehouden en mishandeld. Dat begrijp ik écht niet. Iedereen weet ondertussen toch wat Guantánamo is? Wie me niet gelooft, kan ik alleen maar adviseren om er zelf eens een weekje te gaan zitten.»

HUMO Voelt u zich gewantrouwd als moslim?

Zemmouri «Door wie? Door de radicale Belgen? (Lacht) Ik weet het niet. Ach, ik ben gewoon heel achterdochtig geworden. Ik voel me bekeken en gevolgd, ja.»

HUMO U procedeert nu tegen de Belgische staat, omdat die u als Belgisch staatsburger niet heeft geholpen in Guantánamo. U eist een schadevergoeding.

Zemmouri «Ik wil in de eerste plaats dat België niet langer blindelings de Verenigde Staten steunt in hun oorlog tegen de islam. Het lijkt steeds meer op de inquisitie uit de middeleeuwen. Wat de moslims nu overkomt, is te vergelijken met die heksenjacht. Moslim is voor velen een synoniem voor terrorist. Maar de Belgen mogen zich niets laten wijsmaken. Als er ooit wetten komen die de godsdienstvrijheid inperken, zullen die niet alleen de Mohammeds van dit land treffen.»

HUMO Zou u liever in een islamitisch land wonen?

Zemmouri «Ik heb altijd al in een Arabisch land willen leven, en vanaf m’n zestiende heb ik in die regio rondgereisd. Als het kon, zou ik liever terugkeren naar het Midden-Oosten. Maar kan dat? Ik ben hier geboren en heb hier mijn jeugd doorgebracht, ik ben Belg en Antwerpenaar. Ik zou vooral graag hebben dat alle Belgen moslim worden.»

HUMO Dat zal niet één-twee-drie lukken.

Zemmouri «De kans is klein, maar je weet maar nooit. Er zijn toch al Belgen die moslim worden? Dat is een begin. Ik wil het goede voor alle Belgen, zónder dwang.»

HUMO Wat doet u nu? Hebt u een baan?

Zemmouri «Dat is een pijnlijke vraag. Ik ben werkloos, ik heb geen uitkering, geen statuut, geen inkomsten. Helemaal niks. Ik woon bij m’n moeder. Allah was mijn heer in Guantánamo, en Allah is ook hier in Hoboken mijn heer.»

HUMO Hoe ziet u uw toekomst?

Zemmouri «Op dit moment is voor mij het allerbelangrijkste dat Guantánamo definitief dichtgaat. Maar wat wordt mijn toekomst? Ik zou graag trouwen en een gezin stichten. Ik zou ook graag Arabische taalles en geschiedenis geven. Helaas heb ik geen diploma. Misschien kan ik privélessen geven? Ik heb vooral twijfels. Zal men mij voortaan met rust laten? Ik weet het niet.»

Moesa Zemmouri werd pas in mei 2009 door het Belgische gerecht officieel buiten vervolging gesteld, vier jaar na zijn vrijlating uit Guantánamo. Hij kreeg onlangs zijn Belgische paspoort terug.

Hoezo, Belgische ondervragers in Guantánamo?

Naar eigen zeggen werd Moesa Zemmouri in Guantánamo drie keer verhoord door een ‘Belgische delegatie’: ‘Eén van hen noemde me zelfs ‘een terrorist’.’ Hij werd gevraagd om mensen op foto’s te identificeren, en de Belgen namen ook zijn vingerafdrukken, schrijft hij in zijn boek. Hij herinnert zich van twee Belgen de voornaam: Luc was ‘Nederlandstalig, blond en met een bierbuik’, Alain was ‘grijzend, Franstalig en hij kende wat Arabisch’. De derde heette ‘Jacob of misschien Jacobs: Nederlandstalig en met een ringbaard’. Qué?

Bart Ouvry (woordvoerder Buitenlandse Zaken) «Er zitten ongeveer 500 Belgen in buitenlandse gevangenissen, en die hebben allemaal recht op consulaire bijstand. De Belgische consul gaat zich er ter plaatse van vergewissen of ze goed worden behandeld en of hun algemene toestand oké is. Dat zijn geen verhoren.»

HUMO Toch zegt deze man dat hij door Belgen verhoord is en dat ze zelfs zijn vingerafdrukken hebben genomen.

Ouvry «Dat vraagt u beter aan Justitie. Ik weet wel dat de Amerikanen een normaal consulair bezoek in Guantánamo nooit hebben willen aanvaarden. Maar omdat er in België ook een gerechtelijk onderzoek liep naar die personen (Moesa Zemmouri en Mesut Sen, een Belg van Turkse afkomst die ook in Guantánamo heeft gezeten, red.) is er een paar keer een rogatoire commissie gestuurd, want dat aanvaarden de Amerikanen wél. Die delegatie bestond telkens uit de Belgische consul in Washington en uit mensen van bijvoorbeeld de Staatsveiligheid.»

Welingelichte bronnen binnen Justitie vertellen off the record een ander verhaal. Volgens hen zijn er géén rogatoire commissies naar Guantánamo gestuurd, maar zijn er wél verhoren geweest. Geen commentaar, laat parketwoordvoerster Lieve Pellens desgevraagd weten. Volgens onze bronnen eisten de Amerikanen ook dat er in België een dossier tegen de ‘Guantánamo-Belgen’ werd geopend voor men zelfs maar zou overwegen om hen eventueel naar België te laten overbrengen. Er is hier inderdaad een gerechtelijk onderzoek gestart, maar dat vlotte niet echt.

Bronnen bij justitie «Er moesten stukken uit het dossier vanuit de VS worden doorgestuurd naar België, maar dat duurde eindeloos lang. En toen die stukken toch kwamen, bleek daar weinig of niets in te staan. Vorig jaar is dan in België beslist om Zemmouri en Sen buiten vervolging te stellen.»

HUMO Maar waarom zouden Belgische agenten in Guantánamo vingerafdrukken gaan nemen? Hadden de Amerikaanse veiligheidsdiensten dat al niet uitgebreid gedaan?

Bronnen bij justitie «Nogmaals, de Amerikaanse diensten stuurden geen stukken door. Het zou kunnen dat er nog eens vingerafdrukken zijn genomen voor het Belgische onderzoek.»

Ook merkwaardig: volgens Buitenlandse Zaken waren er mensen van de Staatsveiligheid bij die Belgische delegatie aanwezig.

Woordvoerder Staatsveiligheid «Dat kan niet. Wij hebben geen enkele bevoegdheid buiten het Belgische grondgebied. onze agenten nemen soms wel deel aan vergaderingen in het buitenland, maar ze voeren daar geen operaties uit.»

Werd Zemmouri dan misschien ondervraagd door mensen van de militaire inlichtingendienst ADIV? Guantánamo is tenslotte een militaire basis. reactie van de woordvoerder van ADIV: ‘Het antwoord is negatief.’ (jl)

undefined

undefined

undefined

undefined

undefined

undefined

undefined

Guantánamo [video]