Een glaasje op latere leeftijd kan voordelen bieden, maar één ding is zeker: voor je 40ste drinken is nóóit een goed idee

Een nieuwe studie suggereert dat een glaasje rode wijn per dag op latere leeftijd voordelen kan bieden. Experts zijn kritisch, maar één ding is duidelijk: voor je veertigste is drinken nooit een goed idee. ‘Toch ligt zelfs een leeftijdsgrens van 18 jaar hier moeilijk.’

Al jaar en dag is het een credo van de bon vivant: een glas rode wijn per dag is goed voor de gezondheid. Hoewel die wijsheid de voorbije jaren steeds vaker onder vuur is komen te liggen - met onder meer een studie uit 2019 die stelde dat zelfs die hoeveelheid op lange termijn kan leiden tot hogere bloeddruk, trombose en beroertes - is er nu wat wetenschappelijk weerwerk. Voor je veertigste is drinken overduidelijk schadelijk voor de gezondheid, nadien is de situatie iets complexer.

Dat blijkt uit nieuwe resultaten van de Global Burden of Diseases-studie (University of Washington), gepubliceerd in vaktijdschrift The Lancet. De onderzoekers keken wereldwijd naar 22 gezondheidsrisico’s gelinkt aan alcoholconsumptie, zoals kankers en cardiovasculaire aandoeningen maar ook letselongevallen. Per leeftijdsgroep en geslacht werd nadien bepaald vanaf welke dagelijkse alcoholconsumptie er meer gezondheidsrisico’s zijn dan voor niet-drinkers.

Wie jonger is dan veertig is, houdt zichzelf best geen illusie voor: een kwart glaasje bier of wijn is al ruim voldoende om die grens voorbij te zijn - waarbij de standaard 100 ml rode wijn (13 procent) of 375 ml bier (3,5 procent) is. De groep 40- tot 65-jarigen en de 65-plussers zouden echter respectievelijk twee à drie glazen mogen drinken vooraleer ze ‘ongezonder’ leven dan een niet-drinker.

Meer zelfs: bij die laatste twee groepen lijkt de gezondheidssituatie zelfs te pieken bij een half glas per dag - niet meteen iets wat je kan bestellen op café weliswaar. Dat voordeel zou onder meer gelinkt zijn aan een lager risico op cardiovasculaire aandoeningen. «Oudere mensen zouden dus voordeel kunnen halen uit het drinken van kleine hoeveelheden», stelt de hoofdonderzoeker in The Guardian.

Een uitspraak waar heel wat experts de wenkbrauwen bij fronsen. Frieda Matthys, expert alcohol bij het Vlaams expertisecentrum VAD, wijst erop dat er heel wat randbemerkingen zijn bij de studie, die observaties weergeeft en geen oorzakelijke verbanden. «We weten bijvoorbeeld dat er binnen de groep niet-drinkers heel wat mensen zijn die niet goed tegen alcohol kunnen door onderliggende problemen. Tegelijk weten we van mensen die matig drinken, dat ze in het algemeen meer bewegen of gezonder eten.»

De vraag is dus: ligt het aan de alcohol of aan omgevingsfactoren. «Er zijn zeker voordelen vastgesteld, het verhogen van de ‘goede cholesterol’ zoals dat heet», zegt Matthys. «Maar wel in landen waar die cholesterol er gemiddeld gezien slecht voorstaat.» In landen waar men gezonder eet, minder dierlijke vetten bijvoorbeeld, verdwijnt het positieve effect van alcohol als sneeuw voor de zon.

Leverspecialist Hans Van Vlierberghe (UZ Gent) stelt het nog simpeler: «Hoe ouder je bent, hoe minder tijd er overschiet om complicaties te ontwikkelen.» De risico’s die gelinkt zijn aan alcoholgebruik bij de jongste doelgroep zijn vooral verwondingen - accidenteel of zelf aangebracht - maar verschuiven op latere leeftijd naar kankers of cardiovasculaire aandoeningen - trage sluipers. «Wie wacht tot zijn vijftigste om drie tot vier consumpties per dag te drinken, zal misschien niet meteen maar wel op zijn zeventigste kans lopen om te sterven aan een hartinfarct.»

Geheelonthouders

Toch is het een prikkelende voorzet: moeten we alcoholrichtlijnen uitsplitsen volgens leeftijd of geslacht? Striktere richtlijnen voor jonge mannen, die als grootste risicogroep uit deze studie voortkomen. In ons land lopen acht op de tien mannen jonger dan veertig een verhoogd gezondheidsrisico gelinkt aan alcoholconsumptie, blijkt uit de Global Burden of Diseases-studie. Bij vrouwelijke 65-plussers is dat slechts 20 procent, al zit daar wel de grootste stijging de voorbije decennia.

VAD-directeur Katleen Peleman geeft toe dat de huidige richtlijn - maximaal tien glazen per week - een veralgemening is «die rekening houdt met het draagvlak en goed te communiceren valt». Die preventieboodschap, recent ook opgenomen in het Europese kankerbestrijdingsplan, werpt vruchten af. Bij mannen en bij jongeren worden winsten behaald, mede door acties zoals Tournée Minérale en een nichetrend van geheelonthouders.

«Onze boodschap blijft natuurlijk: wie geen risico wil lopen, drinkt beter niet», zegt Peleman. «Dat idee wint veld.» Ook Van Vlierberghe stelt dat klare taal cruciaal is bij preventie. Stellen dat je meer mag drinken naarmate je ouder wordt, is volgens hem niet alleen twijfelachtig, het is ook een «heel verwarrende boodschap». Want ja, vanaf welke leeftijd geldt dat dan precies?

Van Vlierberghe wijst bovendien op de commentaren bij de publicatie in The Lancet, en de ‘shareholders interest’ die daar geclaimd wordt. Lees: lobbywerk. Volgens Frieda Matthys zijn het typisch dit soort ambigue studies die door de alcoholindustrie misbruikt worden als bewijs voor verantwoord drinken.

Die lobby blijft sterk - denk alleen maar aan de hoogste klasse in het voetbal, de ‘pintjesliga’ - en politiek blijft het een gevoelig thema, zo toonde de discussie over alcohol op jeugdkampen. Een leeftijdsgrens voor alcoholverbruik op 40 jaar, is dus hoe dan ook een utopie. «Wij willen die optrekken naar 18 jaar, en als het kan naar 21 jaar. Maar zelfs dat ligt in dit land moeilijk», zegt Matthys.

(DM)