PLANEET AARDE ALS SCHIETSCHIJF
‘Elke dag valt er honderd ton ruimtepuin neer’
Elke dag scheren stenen en rotsblokken haast rakelings langs de aarde, en af en toe valt er een voltreffer te noteren: wetenschapsjournalist Govert Schilling (65) heeft er het boek ‘Doelwit aarde’ over geschreven, met in de hoofdrol de aarde als kosmische schietschijf.
– Wat vliegt er allemaal rond in de ruimte?
GOVERT SCHILLING «Van alles; van stofdeeltjes tot rotsblokken en planeten. De bewegingen van al die stukken steen worden veroorzaakt door de zwaartekracht die ze op elkaar uitoefenen. Puin dat op aarde neervalt, noemen we meteorieten. Een komeet, ook wel een staartster genoemd, is een klein hemellichaam dat voor een groot gedeelte uit ijs bestaat. De staart die je erachter ziet, ontstaat doordat de zon het ijs laat verdampen en de zonnewind een mengsel van gruis achter de komeet wegblaast.»
– Wat is de rol van de dampkring?
SCHILLING «Die beschermt ons tegen inslagen van klein ruimtepuin. Kleine stenen verdampen wanneer ze de dampkring binnendringen. Het licht dat je aan de hemel ziet, zijn de door de botsing heet geworden luchtmoleculen. Dat noemt men dan een vallende ster, maar er komt geen ster aan te pas, het is een meteoor. Onze maan heeft geen beschermende dampkring en dat zie je ook aan de vele kraters op het oppervlak.»
– Hoeveel ruimtepuin komt er eigenlijk naar beneden?
SCHILLING «Ongeveer 100 ton per dag. Meestal gaat het om stofdeeltjes die door de dampkring worden gestuit. Grotere stenen komen vaak neer in oceanen, bossen of woestijnen, die vind je nooit. Gelukkig maar: een meteoriet van 25 meter lang is voldoende om een stad als Amsterdam met de grond gelijk te maken, door de inslag en de schokgolf die alles wegvaagt. Een steen van 1 kilometer verandert een heel continent tot rampgebied en een blok ter grootte van 10 kilometer heeft wereldwijd desastreuze gevolgen. Als ik u kan geruststellen: in de recente geschiedenis zijn er geen stenen van die omvang op aarde gevallen. De laatste inslag in de buurt van Amsterdam was in Broek in Waterland, in 2017. Die steen woog een halve kilo en kwam op het dak van een schuur terecht. Het is pas de zesde meteoriet die in Nederland werd gevonden.»
– Kunnen we ons beschermen tegen de wat grotere stenen?
SCHILLING «Je kunt zo’n steen uit zijn baan tikken, zodat hij de aarde mist. In het najaar vliegt een ruimtesonde naar een kosmisch rotsblok van 160 meter lang, Dimorphos, voor een flinke tik. Zuiver voor de ervaring, als er later wel een keer een flinke brok op de aarde afkoerst.»
– Zijn er al doden gevallen door vallend ruimtepuin?
SCHILLING «Er circuleren wel verhalen, maar die zijn moeilijk te verifiëren. In de jaren 50 heeft een meteoriet mevrouw Ann Hodges uit Alabama in haar zij getroffen. De steen was door het dak van het huis op de slapende vrouw gevallen, maar ze heeft het overleefd.»
– Kunnen we vanavond rustig gaan slapen?
SCHILLING «Ja, hoor. Maar als het een heldere nacht is, maak dan eens van de gelegenheid gebruik om naar de sterrenhemel te kijken. Elke nacht is er wel een vallende ster te zien, een prachtig gezicht is dat.»
